Ke Alakai o Hawaii, Volume VI, Number 13, 27 Iulai 1933 — KA PAKELE MAI KA HANALEPO PAA MAI ME KA AI LAAU OLE [ARTICLE]

KA PAKELE MAI KA HANALEPO PAA MAI ME KA AI LAAU OLE

i l. , Aole o iaoo^aika i ko kakeu mau. kinu, elike me % i lola she'lta lāe,. Iwliho o ka la:! mēa e told|"aT3i:'lākou ai e pono at 'k'eīā Wi' aha. | 2. TTa' 'aoia"M|oix ua lawa uo ina īiookalii Iranalepo ana o ka la, a ua ha\ aku Jkako\j i_ko kakou hiau marp.uL\ o ko hoāo^oie 'e hanalepo elike s riie'^a r a kakou e | al *af ;0 iiā maa ko kkkou mau a o kekahi poe o mau o ka keia la, a o ka hop^, r fiJJieie loa aku i ;-ka hanatepo "paF no- kekuhi mau la, ka nui e hem'o a! ka hanalepo/ kamehailo:a ka ..opii oia ke "la, "n(M>iaoo o ke o li'e pilikia ina hp mau ole ke alii. mail, m&i iloko o ke kanaka, a o k$ ''hopena he loaa i hanalepo paa,' 4. tTa loa ia mai k4kou o keia au. e na meaai a kakou" e v _ai o ko lakou a pau loa na ii-akelia e pono^^lea hemo maikai ana o e laa ka laliki ame ka' Ke hoomaemaeia ame ka hUita mai|all& f mai i hanaia ai ka ioa ka ili elua maloko maf lil owaho, oiai • nae o ka"oVloa'"aku ia o ka rsakilia ke kanaka" no ka me'!f hljnM ia o loaa ai ka hemo maikal ana o ka haralep6. tfa hele Toa mai nei ko ka hbnua n£i 1 jfeeia makahid a ° nd i ka lalki i htx>ma6mai?a"ipali loa £a ili £■ i> ia maloko ak?f . no hoi me hoi ka mea e keokep nei, P t palaoa oloko o, na JK§ hanaia nei uo ka paiaaa ka huita i hoomaemaeia, % ,kQe no nae ka ili elua 0 , Jh<3i' p maloko iho o fca Ui T~hanaia keia pela no ke ief" v 6''kekahi poe he lehulehu i ka palaoa i hanaia mai ka hwita mai i ole ka ili elua i ke kUoiia. O keia ili elua, ke haawiia nei ia i meaai na na puaa, a no ka maikai o ia meaai. nolaila ike kakou i ka momona o ka puaa, a ina o ka ai wale no ia e hanaiia ai i ka puaa, ina aole lakou e- loaa i ka mai, aka he hanaiia ka puaa i na meaai like oie o kela ame keia ano, mai ka meaai maikai a i ka meaai ino loa, a kakou no nae i ikemaka ai, aka kapae ae la no ka hapanui ia ike a i ple papani paha i na maka ame ka noouoo a hoos*uu aku ia i ka io puaa. i Ua pii-pu mai no ka maikai ame ke ino i ka hoea ana mai o ke au naauao, a o ke ino nae kia i oi loa aku mamua o ka maikai a pela na kanaka o ka honua nei eUke ole nei me ko lakou Kaa kupuna, ka poe ai i ka laiki ame ka palaoa i hoolei ole ia kahi oī aku o ka maikai -e) ia mau mea, a i ae kakou i Uke ole o keia mau hanauna Oiai nei me ko lakou ma\i kupujia o kela au kahiko. i Aple ka hanalepo paa he pieamaa o aka ua loaa ke kana - ka ia niea mamuli o kana hana ana, ana no nae e hwmaopopo Cfle ai, nana i hana kona pillkia. Nplaila ina ua loaa kekahi il ka nona iho no pUikia, aole hai mai. a po kona lapaau no O hefe ana i ke kauka a haaawiia mal kekahi laan hoeihemo lepo, he pono wa"!e no ia '110 kft manawa, aka i> ka pono Inau no ia mai, aia no ia i ke No ka lie o ka hana ke kanaka i loaa ai oia i ka Kianalepo paa, a o ka hoopau Ha hewa mea e pau ii o ia Naai.- • !*!"" K E hooikaika 1 ke kino a pono-— mat i ke kau Aiia ma na kaa ī\ e hooi aku i P» hoohana awa. i na x».*axsrae i *«ftē ai e loaa t ka hanalepopaa. lea mea he hoolkaika kino ka hele wawae M O ka mahiai kokahi hana 'hooikaika ku\o maiUl loa-i f ai ke kanaka aole e loaa |i ka hahalepo paa. He mar. hofolkalka kino no kekshi e por.o ial 1% mea i loaa i ka hanalepo a m» hoo«iau an» la .kin.o am keUpim m&nawau e ike ana i«o k» x j|Mg|fcii kona |*l&o a palekana Ppkia ilui v ;>'o | • V* WKHnaamaa kamaiaawa o ka la h a!» he pono ia kako-.* [4 a&u 1 elua a i oU* a!

I iea pjte ki h-.- • luna o fca ?J &«u e» V-- L na me&£Vi hoomaemae ole ia t «Bkt me ka lalki ame ka palaoa I he!u la aku nel maluna ae. a ? al 1 na :>aai elike me Ita fco kakou mau k«puna 1 sd al, makeHa e ponn 'ai ke kan&a mal k ; a bult.a anif ka I&iKl ia&k a o ka hopena ho p4BWa na fcanaka a ona holo!w>lona I haiialia aktJ ai - kolr mau meaai J laweia maiioklo aku 0 ka huitft ame kn taifci* kaa ka momona. ta īakon. Aia lloko o kela mau moa 1 lawefa malka hulta ame ka la* fki akm ka mea e pono af ka hanalepo o ke kanaka, aka haawiia aku la nae la 1 na hotoho* }ona. r?a lee kanalfe no kela haawi la me& i na holoholona a powa iho la iaia iho. Aoie o ka lafki ame ka palaoa wā)e fta mea i laWela ka makelia e pono ai ke kanaka. aka o ke kopaā no kekahi,: o ia hōJ o ke keokeo. O ke kopaa maikai a ke kanaka e ai o ia ke kopaa ulaula. He kōpaa ia i hoomaemae oTe ia, o la hoi' aoie 1 laweia mai ke ko ulanla ako kft makelia e pono ai Ise Ranaka. O ke k» Keofcec, ua lawe- i ia ka makelia e pono ai ke ka-] naka. Mamuli mai no keia oj ka piikoi o ka mapao ct ke kanafoi 1 lee kopaa aial a hookae 1 k« kepaa ulaula, me ka fke tm na« aole la ō ke kopaa e po* th> at a e maflta! ai ke ola Wno o ke kanaka. 0 ke ko oi loa nae o ka maiieai o ia ka hone a ka nalo-meli. Aia. iioko o na huai kekahi ke oiaikai ioa no ke kanaka, a 0 ia no paha ka mea i haawlia 1 ke kanaka i kinohi Joa, e k« Aleea, o na huaai o ra laaile ka-na ai, a i ko ke kanaka manao " apiki iho hoi keia haalele ia akū lak la meaai a ai aku la ke kannita i na meaai ofeoa ae, a 6 ka, hopena lilo'na' iahui 'kanalea 1 poe nawaiiwiili, a omglmar a mak% opiopio. Iwaena nae o na lahui I kapaia he mau ,lahui ■ naaupo, eia xk> lateou ke' hoomau nef i ka āi ana i na huaai a oi aku mamua 0 na luhui i kapa !a lakou Ihn iws mau lahui naauao, a o ka mea e ikeia nei iwaena o ia mau laJhui, he oia mau no ka maikai ame ka lkaika o fa mau lahuf, Pela no me na Hawali o noho mal nei ma kekahi mau kuaalna o kakou, ka e hoomau mai nei no I lfa ai ana i na mea* bS i ano lifee me ka ko kakoil mau kupuna, he ol aku ko lakou malkai eme ka Ikalka o ke ola kino, Nolaila ina kakou e na Hawaii e makemake e hoi 'ILOa ka lahulkanaka f lahul ikaIka, hookahi no alahele e loaa ai ia pono o ia ko kakou ai hou 1 nā meaai elike me ia a ko feakou mau kupuna e ai ana, a e hana pu i na hana maikai a lakou e hana ana I kela au i hala, a e walhe aku no hoi i ka lakou mau hana malkal o!e. O ka ai ana 1 na hua meaai, he mea ia e maikai ai o ka hanalepo; a o ka ai ole anā i na haaai, he meala e maikai ole īfnaai, he 'niea ls e malkal oie ai o ka hanalepo. O ka af ana l na kefekele o ka pipi aiwe kekah! mau holoholona e ae; lie mea malkai ole ia no ke kanaka. He kapa fee kanaka 1 ke keiekele o ka hofc>ho?ona, Re momona. He mmewa no Kā ke Aktra i hoomakaukao f« no pono o ke kanaKa, ala im Jrrksī:o o na a Kakem fto i ike ai i ka memena i ko kakou wa e ai al ia hiau haaal, e !aa ka iwt (kuteol), ka h«a olita ka alani, ka apala, ka aiaimko, a peia aku Ala kekahi kopaa maikai loa ilc*c © ka hone, a o "e kopea oi aka ia o ka maikai no k©. k« kanaka pano mamua o ko e hanaia nei maiioko mai 0 Ib* 10»»«- He maikai no ke ko ina nae nual ke ko mM 1 tti« i)oko © ka honua a komo © na meaai a kakou, aksi j&al>ose o ke komo 'ana iioko 6 oa aiikini wlliko ame na mea paahana e ae a ka poo akeakamai, a hooleiia kekahi mau mnkejia a ke Akua i hookomo ai a®ko o ke ko e ka poe hana kopaa, ua pau iho la ka waiwal »Bi o ia ko no ke kanaka. E ai mau i kekahi ano lau nahele, e laa ke kapiki. ka luau. ke akaakai, ka lettuce a pela aku kekahi mau mea e pono ai ke kanaka. O ka nele 6 ke kanaka i ke!» mau lau nahele ame kekahi mau tau nahelehele ku poiw e ae, he hooilole pu ana ia i ke kino o ke 'k&naka i O na meainu hoopaa hana - lepo a kakou e inu mau net. he men nmlnu lia'nalno ola klne. J

1..U 1 ti. kope eoeoa, gin--o',; , he pono laieou e k.,]-. r iu īi.ai «i kakou aku a e Inu kakou i na mealnu malkai ; o la hoi na mealnu elike me ka wai o kii alani, ka ohia, ka wai o ka hua o ka waina, a pela aku. O ka wb4 ka meainu pono loa e loaa mau i ke Mno me ka ha'o ole. O ka pilikia me ke kanaka, o ia ka inuia o ka wai i ka wa ai. Aole ia o ka wa kupono t- inuia aji o ka wai, no ka mea, he mea hooiana ia 1 ka meaai iloko o ka opu o ke kanaka a hiki ponQ ole 1 na mea paahana o ka opti fce har.a i ka lakou hana me ka holoiono-mao-11, O ka manawa polol 5 i e inuia ai o ka wai, mawaena *n. o na ai ana, a mamua hol o ka aina kakahiaka nui, a oS ioa aku «a malkal (■ inu i hookahi a elua paha kiaha wal mahope koke o ka pau ana o na maka ame ka waha i ka holoiia. O ke ko-wa kupono e inu tJ i i ka o 'ia ka hap ilua hora uumua o ka ai ana, a hapaiua hora inuhope o ka ai ana,. a i na manawa apau mawaho o ia mau manawa, aole nae mamua koke iho a i ole mahope koke iho o ka al jma, o hoohaunaele auanei ka wai 1 ka meaai olokn 0 ka opu. 0 ka inu ole la o ka wai a lawa kupono no lte kol a ke kino kekahi mea e loaa ai ke kanaka 1 ka hanaiepopaa. Nolaila o poe o kakou ! loaa i ka hanalepopaa, a i ike aole lawa pono o fea lakou wai e nui nel, e pono lakou e hoomaka koke e inu nui i ka wai. 1 ka wa e Inu a! ke kanaka i ka wai i kona wa e ai al, e hālana ana ka me&ai iloko o ka opu, i ka wa e lalau mai ai na mea p&ahana oloko o ka opu ī ka meaai e hoowall, e kaa ana ia a loaa poao ole ke hopula e kela mau mea paahana oloko o ka opu, O kekahi pilikla o ka inu Ja o ka wai i ka wa ai, o ia ka holoiia o ka ai e ka .wai a hlkiwawe kona hoea ana iloko o ! r a opu hoowali al, oiai no nae aole 0 ia ka pono. Ūa kue ia i ka ke Akua i makemalee al, e sho malie ka meaai me ke kokua ole ia aku e ka wai a poholo koke lloko o ka opu hoowali ai. O kekahi pilikia nuJ-o ke kanaka ma ai ana, o ia ka awiwi o ka monl ana i ka mftaai me ka nau oie a wali kupono mamu& o ka moni ana i k». meaai. E xi<jomanao kakou, aoīe niho oloko o ko kakou mau opu. Aia no na nlho o ke kanaka ma kona mau papa auwae kahi i ai, kahi a k£ Akua l makemalee al i ke kanaka e nau i kana mau meaal & wali kupono mamua o ka morif , ana. No ka ono loa o ka puu o ke kanaka i na meaai e kau maj ana ma ke pakaukau, nolaila awiwi kona moni ana i ka ai i komo iloko o kona waha, e ake ana e hookomo hou mai I kekahi meaai hou. He pono ole ioa keia. O kekahi no hoi, np ke ake e awiwl i hele aku paha 1 ka hana a i kekahi wahi okoa aku paha, nolaila pupuahulu ka ai ana, me ka noonoo j>le iho aole ia he hana pono ana e hanaino ai i kona kino. Oi aku ka pono i ka poe e hele aku ana i ka lakou mau hana, e ala i ka wa kupono, a- . ole hoi e hiamoe a kokoke I ka wa ū.l aiaila ala ae a pupuahulu iho la i ka hoomakaukau ana, a ai awiwi no ka mea ua r>c&ole ka manawa i koe ahiki mal 1 ka manawa hana; nolaila o kela a o keia, aia ka pono o ka ntii aku o ka meaai e komo ileleo o ka opu, a hopu no ka papale, a o ka hele aku la no ia i ka hana, me ka hoomaopopo ole, ua hana iho la oia i ka h|p|t pono ole no kona opu ame na mea paahana o ia wahi. No ka hiki ole i ke kanaka ke ike i ka nui o ka hana a na mea paahana oloko o kona opu, ana i hookikina iho la mamuli o ka pono onou i na meaai Iloko waha 1 holoiia aku hoi e na kiaha wai a pau okoa ka omole a elua oaha omoie wai iioko o ka opu. kekahi kumu noonoo ole o ke kanaka i ka pono o kona opu ame na mea paahana oioko o kona opu, Aole nō kakou i nele loa 1 ke aoia e ka poe i makauleau ma keia mea, aka, malia nae paha, ua nele kekahi poe i ke aoia o keia ano i ka wa i hala, aka ua hoopuka mua aku no Ke Alakai i kekahi mau oleloao e pili ana i keia mea i ka wā i hala, aka aole no nae- e hewa ka hooioaa hou aku i na oleloao no keia mea, oial o kekahi ma'i nui loa keia o ka honua nei, a oiai no hoi, aole no he hooloheia o na oleloao i kekahl manawa ke ole e kuawilUa aku ka haawiia ana. Malla pahn ua ht l luiselu no kekahi poo l na oleloao i haawl aj>ua la aku, a no ka mea aole l loaa kekahi po<* o kakon I hanalopopaa.

nolaila aole laiiou i miuama ~ia mau olelaao, a malia hoi ua Iqaa, mgJt v ki&ahl o ia poe i mal |39uimat, a no ka hoo.maopopō..mua. oie i kclsi ay mua la an?. aleu, nolaila ua j?oiiia mau oleoao, noliiilu h.e pono no e ia aku i keia wa, , Mamua ua manao no na kauka ua lawa no ke kanaka i hookahl manawa e hanalepo ai 0 ka la hookahi, aka i keia mau la mai. nei, ke like ole nei ka manao oAa kaiuka; ke olelo nei no kekahi, ua. lawa no i hookahi ana o ka la, a ke o- . lelp oei hoi &ekahi i elua hanalepo ana o ka la hookahi ka iawq, i ke kakahiaka ake ahiahi, a ke olelo nei hoi kejtat4. poe kauka aia a ekpiu i ka la ka pololei loa, "elie kai ai ana oke knnaka i ai ana o ka la, peia e po»o, ai oia e hookuu 1 Kana ai k£hik,Q, § ina hoi elqa wale 1 no ai ana a kanaka i 'ka la r aiaUa e pono no i elua ana hanaleiw ana' o Ka la, j Aole e hiki ia kakou ke hoi oia, okake kauka hea la ke ao i pololei, aka ua pono nae i ka poe ji ioaa i ka. ma'i hanalepo paa j e homaamaa i elua hanalepo na i ka ia hookahi, i ke kakahiaka, mamua o ka ai ana a i ole mahope paha o ka ai ana i ka aina kakahiaka, a o ka lua mahope o ka aina ahiahi. He mea keia e kahiko loa ole ai ka ai i. aii mua ia iloko o ka opu, a pela auanei hoi e palupalu ai koaa hem» 4ple keia hemeahiki wal6 me ka hoomaamaa ole, a.fea„me ka hoomaamaa wale m e hiki, ai elike me na e m apau. i O pilikia me kakou, o iā ! ka molowa t ka hele e hookuu t ka hōnalepo, i ka wa e koi mai ana ia e hookuuia aku maS X o kona wathona. -Ntfr k& lilo paha i kekahi hana ī loa ia. a i ka wa e ana "ka hahalepo e feej kknakā, me Ua' ōielo ana iho ilofcd nnf> r e kaU īki ka hele ana i ix( < lua a pau afe kekahi anal e heluijeiu a 1 ole Se' kaimailio atia paha me %a 'fi6a-~ loha a i kana hana okoa ae paha i makemake loa ai e pau mamua o kona hele ana i ka lua. I ka paii ana nae o ia hana, pau .pu iho ia me ka makemake ana e hele i ka iua e hookau ai i ka ai kahiko olu».o o aa opu, nowaihō no. kel'a ai a hooku'i me ka ai hou o kekahi ai ana alm. E paakiki' ana kela al kahiko i makau'kaiii mua e"haalele iĒāpko o ka opu J a i ka 'pinepme ā&a o ka%oopariee ana e helē i'ka lua e hiki mai ana ka maliiWa e loaa ai "Ke'kanaka i ka hanalepo paa, ā loihi loa *ka manawK e ana ia mal i ma'l paaTdki 6 Tce'olā ana. Aole he kaulea e o!a a! o *eia ma'i 'in'a e noho maiia tndī molowa iloko o ke kanafea 1 ka hele ana i ka lua 1 ka W& a ka opu e koi mai iaia e liodfeīti l'fe ai i makaukau no lta tiefe£> mai. O ke ij£>*fcōna kauka a nana no" ola ©"īapaau ma āhA-na. 'tftea i aoia a e ialā, a liaa oia e ia mau alaila aoie aiia'liiea ahewa koe wale ihO. «o 'iaia ponoi lOkaai satft 1 laau hookai e hana ka mea .< iīa hana e nil ana ka m&m*£ e pau ni ka hiki i ka optl~ISS liana i ka hina hoone mai hanalepo iWaho. a kaukai m»i ke kanaki i ka laau hoonoha nana e hoi kona hanalepo. Ua o\ aku ka pohō e halaio, no ka mea able ia he mea e ai o ka ikiaika o ka opu t teā hoonee mal i ka ai kahlko ke halalo ole aku kanaka m^ope ; akii. Aka aole no ia lte me& m%ikai o ka hiilalo nae. ina ua pfca mai ka hanaiepo, he moa pono e hanaia kekahi hana i hmo mai ai ka ai kahiko. no ka ntea, o ka paa ana o ka ai kahik<> iloko o ke k&naka, he .mea W e hele loa aku ai oia i ka piHkia ioa, a mMiaila mai keknhi mau mal okoa ae e loaa mai ai I Aoie pono e haia hookahl 1a me ka hemo oie o lea hanale\> v * e paa ka hanaiepo no hookahi la, e halak> koke i ht".no mm k» al kahaEO, O ka hoon .ftamaa nae e heau> hsr.niepo i na la apaĀl^ eiua a ekohi mwiawa e hemo al 4 i oi ioa aku k» po«voi aoie nae o ka hLaol*|M%fc|£tohe hc*iKam ia wm>*| o t>a anoano ma'i ok p o kanaka. he halalo % i ole e inv i alia hoo»oh% pLpoiu? i aku ke la l Xis>aXr.* ia iwaho $ ke a hoi lv;s mx ta»wt rosM iv.su l O k& aiua los nae e ham? .ū kjc Sic o ;a i ' "

ke Icapae~ana mai kona papaalna mal i na meaai hoopaa hanalepo apau, e laa ke kope, ke ki a pela aku. īna e ai ke kanaka ia mau mea, a hiki ole paha iaia ke haalele ia mau meaai, e pono laia ē hoonui i ka ai ana i na hueai, no ka mea o na huaai ka mea nana e hoonawaliwali i ka mana o ke ki ame ke kope. He pono e kanu i ka maia iloko e ko kakou mau pa ; oiai o ia kekahi huaai helu ekahi loa no ka hooluolu ana i ka hanalepo a he nui ae no nae kona man waiwal no ka pono o ke kanaka. Aole he pilikia nuJ o ko kakou poe iliakua i keia mal o ka hanalepo paa, no ka mea, aok' iakou i nele i ka ai ana i ka maia, ka iuau, kii i>opolo ame na meaal Hawaii maij?ai e ae he! iiui; aka ia kakou mai nei keia, hopu kakou i na meaal o kela ame keia ano, a o ka hopena, ua lioolllo kakou i ko !:akou mau opu m<* hē mau pahu opala la. o ka iike ole wale no, he uiau mea kiloiia koloko 9 ka opain, a o un mea ho{ i hookomoin iio&o 0 ka opu o kanaka, he V I

mau meaai. Aole nae o ko lakou meaai ana, & hoike mai ana ia ua kupono ia mau meaai apau e hookomoia iloko o ka opu o ke kanaka. I kinohi ua haawiia mai i kela ame keia lahuikanaka ka lakou meaai e ai ai, aka ua lalau aku ke kanaka o kekahi lahui i ka meaai a kekahl lahui, o ka Hawaii no nae ka oi aku, nolaila, ua kau mai na ma'i like ole maluna o na lahuikanaka like ole, no ka mea, aole i maa ka opu o ke kanaka o kekahi lahuikanaka i ka ai a kekahi lahuikanaka mai ka wa kamalii mai. Ina kakou e nana i na holohoiona o ke kula, na manu' o ka lewa ame na holoholona kolo, e ike no kakou i ko lakou ai i na nieaai i haawiia mai ia lakou mai kinohi mai. O kakou hoi o ka poe L haawiia maj ka noonoo i oi aku mamua o na hololiolona, ia kakoii no nae ka hoolalau 1 ka ai ai.* i kela meaai ame kela nieaai Hke a na lahuikanaka like ole, noliala lilo kakou i mau hooi'ina no na ma'i like ole kela ame keia ano.

I"He lolie ke ola a he kuli k:v| make