Ke Alakai o Hawaii, Volume V, Number 52, 27 April 1933 — KE KANAWAI E HOPAU I KE PA'IIA ANA O NA KANAWAI O GA AHAOLELO MA KA OLELO HAWAII [ARTICLE]

KE KANAWAI E HOPAU I KE PA'IIA ANA O NA KANAWAI O GA AHAOLELO MA KA OLELO HAWAII

ELa makahiki i hala ae nei hookomoia ae. he kana'wai e hoopau loa ana i ka hoolāhaia ana o na kanay/ai a ka ahaolplo kuloko e hooholo ai a i kakauinoaia e ke kiaaina'. El«a ae nei makahiki i hala, i ke kau āhaolelo o ka 1931, hookomo hou ia no he kanaw&i 0 keia ano, a i keia makahiki/ hookomo hou ia ae no he kanawai 0 keia ano.

I na kau ekolu o ka hookomoia ana o keia kanawai, aole ia 'i holo iki. I kela kau aku nei, holo ia i ka hale o na lunamakaainana,. a make iloko o ka aha senate māmuli o ke kue ana a Senatoa Rice. I keia kau hoi, hookomoia no iloko o ka hale o na iunamakaamana a make mamuli o ka ko oukou lunahooponopono kue ana, i kokua pu ia mai hoi e na makaainana i minamina i ka pono o na makaainana Hawaii.

E hiki mai no ka wa e pau ai ka hoolahaia ana o na kanawai o kakou ma ka olelo Hawai.i, iio ka mea ke emi loa' akif nei ka nui o na kanaka, Hawaii, a oiai aoJe he pulama o na Hawaii hoii i ka lakou olelo makuahine, f* hui pu iho no hoi me ka hoohemahema o na makiia i ke ao 'ana \ ka lakou mau keiki i ka lakou olelo ponoi, nolaiia7 maopopo w 1™ pau aku o ka hoolahaia ana o na kanawai o kakou ma ka olelo Hawaii, a e make loa pu aku "ai'me ka olelo makuahine o ka āina, a o ka hopena ajcu> he ike oleia o ka Lahui Hawaii, no ka mea, i ikeia no ka lahui ma kana olelo. a ina aole be olelo, aole no he lahui, oiai no nae ma ka mea pololei maPli, he mau Hawaii oiaio no kekahi e koe ana no kekahi mau makahiki loihi e hiki mai ana, aka mamuli oka nele'i ka ike ika olelo makuahint, e manaoia ana, ua pāu loa ka lahui Hawaii i ka make, a o ka poe apau e noho ana maluna o ka lepo aloha o Hawaii nei, he poe wale no lakou no na lahui e i kipa'mai i Haw r aii nei, a*ka o ka mea pololei maoli no nae. he nui loa no na Hawaii e ola ana ma keia hope aku, aka o ka pilikia; aole o lakou ike 1 ka lakou o?elo makuahine ponoi. Mamuii o keia kumu i hapai ae ai ko oukou limai ke kue ikaika ana a make hila '■ tTf ; v,-aii. Mr. ih. i-ahii- he mea maikai e ]oJi*.īa na munaō o kah< o ke Ke Alakai maluna o koia mea. Ina piā'hao pono e hoo])auia ke pa'i a hoolahaia aoa a,kp o na kanawai a ka ahaoli-'o e holo-ana ma ka nupēpa Hawaii, alaila e oluolu onkou e hoike.mai ia manao o oUleou, i hoea aku ia i kekahi kau <• hookomoia ae kukahrbi!a kanawai o keia ano, u ina owau kekahi hoa o ia aha.olelo, alaila e haawi aku au i ke kakoo ana ia bila kanawai, Aka, ina hoi ua mānao oukou he pono no e hoomaui'a no ka hoolahaia ana o na kanawai a ka ah'aolelo e hooholo ai ma ka nupepa Hawaii, o ia hoi e unuhiia a hoolahaia aku ma ka olelo Hawaii iloko o kekahi nupepa Hawaii, ina paha ia o Ke Alakai o Hawaii a i ole o ka Hoku aia i ka nupepa o laua e loaa ana a e lilo ana o ke koho no ia mea, e oluolu pū no hoi oukou e hoike mai i ko oukou mau manao e pili aha ia mea. Aole e hoolahaia akii ka inoa o ka mea nana i hookomo ae i keia bila i keia wa, aole no.'hoi aku ana na inoa o ka p'oe i koho e kakoo i k#t%ilSro"®f hoi, ka poe e kakoo ana i ka hoopauia ana o ka hoolahaia o na kanawai ma ka nupepa, Ina paha o ka hoolahā ana ma k> nupepa haole ke hoopauia, ina paha u? pono, no ka mea, aole o'u manao he heluhelu ka poe nam'a h&ole i na kanawai hoolahaia maloko o na nupepa namu, ā koe paha he mau kanawai kakaikahi, Aka hoi, no na kanaka Hawaii, he ikemaka no ko'u i ka heluhelu o kekahi ppe kanaka Hawaii i na kanāwai hoolaiiaia iloko o.lea nupepa Hawaii- a ua olelo m ( aoli mai no kekah'i poe kanakā Ha\vaii'ia'u, he h'eluhelu lakou i na kanawai hoolahaia iloko o ka nupepa-. A-ole o ia wale aka, he malama liikou i na kope o na nupepa e_hooptikaia aku ai n? kanawai a ka ahaolelo e liooholo ai, no ko lakou makemake e malama ia mau kanawai i pailaka no lakou omua āku.

O ka Lahui Hawaii, ma ke ano laula, he poe makemake lakou i ka malama i na kanawai o ka aina a i mea e hiki ai ia lakou ke malamfl i na kanawai o ka aina, he pono īakou e ike ia mau kahawai, a o ke ala wale no loaa ai ia lakou ka ike i na kanawai, o ia ka honlahaia o na kanawai maloko o ka nūpepa hiki ia lakou ke heluhelu, o la no ho! ka nupepa ma ka lakou olelo makuahine.