Ke Alakai o Hawaii, Volume V, Number 11, 14 Iulai 1932 — E LAWELAWEIA NA HANA HOEMI LILO E PONO AI [ARTICLE]

E LAWELAWEIA NA HANA HOEMI LILO E PONO AI

Ma na Jfxw(-I?,wc Di|)ana kaU-pa ana apau, elua mea nui' h na ia m;tu olhltna " makomak',.' liui !<>a ai <• loaa; ka imuh. -"a k.'i lmao e„grrll na hoolilo oka hoohana ana i ka oihnna, a o ka ia ka loaa o ka puka mahuahua. e lawa P upono ai no i hookomoia iloko o ka oiha«a. - Aole wa e ae e hoalluu o na ona 1 ko lakou lunanui, e honlilo a oi aku na loaa: aole no lakoa e ae ana , iaia e hoolilo a like ioaa, aka. e makomako ana la-' kou i ka lunanui a r-aha e ho'-ikaika e emi mai na hoolilo loaa. i waiwai -il kt> lakou ko- ' mo ana iloko o ka ka lakou 'lala o ka hoo-, komo ana iloko o ia ollūina. Ina lako-u e iko aku ana i ke i knpono f» ka hoohsffij*t).'i u k«» lakou I ,r,anui, t Vapae" ann I.nk' •; a koonOq|p k«nal<a hou ma ia makalha. T T r<. >-o? o l.'.a | kf> k;s3fcou mau r"lore ame kaInna (• i a Va poo ka]f-pa e ]aT.volaw> ne-ī i •- ?• ?akou matii oiheua, eliko Ia me ia i hoa-' * 5 <.i 1 , ,Ī„X, o ki*«'«Ps : .• -:v.; • *■ a*»" j f o Zj« na £/i» i., m;i »ukou e haUi» a , e hooholo i na kanawal jm hkou c ula a t- alakai i ko j tr>ny luna ausui?! ma 1. kou m*! laweluwe eihana, sna no na aupuni iikr oJe o ka]<<Mi. ī;,i ) ;! .- A a no na<' ka hiii i kf- Haaina arnf; ka meia a lunMiooin\h< o na pana lunakiai like ole r? hana i-like' rri(: ka lako;! j iMan.io ai ho pono,

īna 'iok" ia i l{u-c i na i h(.]i>ui (■ ka ahaolelo a e -ka papa lursakfhi. Aok no ho pillkia loa o .la aupuni kalana o kakou ma keia ir»ea, /;o mea. he noho mau no , aa hal&wai a ka papa. o .nia. lunakiai. nolaila, ua hiki loa I lea meia a i ole lunahoomalu paha o ka papa o kekahi '■ «5 fi* kalnna mawaho ke ui mai i kona nanao i na lala o ■' tā papa. a hiki koke no ia.papa ke like rae ka meia *a luPahoomalu paha. Aka, ao3e pela ke kiaaina. no ka inea, hookahi no noho ana o ka ahaolelo iioko o kela ame ...|reia elua niakahiki, koe wale no u kaheaia he ahaolelo kuikawa elike iho nei me ia i keia makahiki a ko kakou i «iaaina i kahea ai i na ahaolelo kuikawa i na mahina 1 hala aku nei, a kakou no hoi i ike iho nei. Nolaila, he ano paakiki kona kulana maluna o ka n;;;au hooponopono aupuni elike ae Ia me ia malun,a ae. ' ' «. J na lehulehu I kaa hope aku, aole i ikeia ka mKkia nui maluna o ka aina ame na kanaka, nolaila, aole ■ ___} ikaika ae ka manao lioomakaulii ia mau makahiki; :i keia inau makahiki po!kole e nei, oiai ua palaha 411,0 ka pilikia maluna o ka aina ame na kanaka, aole ma Hawaii wale nei no, aka ma ka honua holookoa no aouni, lia u!ti ae ka.manao ame.ka makemake e hoohanaia ia . he hoomakaulii a he lilo. Nolaila. ua ku mai iui poo aupuni mai r> n o honua nei. e kahea ana i na paalalo. e kaohi mai j ka lakou mau hnolilo ana i na dala ffta!oko o ko lakou mau keena, a ua hala loa ia leo kahea »hiki i ka uku o ka poe e hana ana maloko o na keena, & pela hoi me ka poe e hana ana ma ua wahi e aku o ke i, anpuni. He hana pono keia a keia mau i.»oo aununi e hana . >S®i, aka, o ka pilikia, ua ulolohi loa ka puka ana mai o ia ■ leo kahea mai ia lakou mai» ,0 ke kumu nae paha ea. no ka maopopo mua ole n hiH mai ana ke-ia kulana pilikia o ka aina. O ka pilikia e kau ar»a maīuna o ka &i--n& e kau pu mai ana no ia maUina o na kanaka E kala kahiko loa no nae ka Hemolele i hoJke mua mai ai e hooa mai ara ki-ia nilikia a kakou e ike nei maluna o ka honua holookoa. a o keia no ka wa a ia . Buke waiwai nui ī olelo mai ai no ka hoea i'o niai o keia Ollikia, t T a pai?nalaia na hoakaka t»<>lsol(> ana no keia ' kwl»na pilikia o ka honua neī ma ka mokuna 12 o Daniela» " a ma ka pauku mua no. e olelo ana nenei: "īa manawa e ku mai iluna o Mikaela. ua alii "ui la. ka mea nana e kokpa i na keiki o keu poo kanaka : a »> 'iiki mai no ka-ma-nawa popilikia. ka mea like ole me j':i mai ka wa o ka lahuikanaka. aliiki iv.ai ūi manaw;i; ;t ia :r.anawa no e hoo- ( p&keleia mai kou poe kanaka o kela ruea keia mea ī kakauia iloko o ka inike.'' Aole a kakou kamailio ana no na olelo o keia pauku, i waiho wale aku !a no au i keia pauku imua o kakou i mea no kakou e ike ai ua hana niua no ke Akua ) kana papa kuhikuhi no keia ma<»ia\ya o ka honua nei, o ia hoi, he manawa popilikia keia i like ole nie ia mai kinohi mai. Mamuli nae o ka hooa ana mai o keia pilikia nui loa n%a!imn o fea honua nei a paliol t loa mai i o kakou nei, i hoalwia ae ai ka noonoo o ko kakou poe i:i lakou ka hookele ana o ke aupunimea maikāi ka hoomakauH'. ;? na a'o niai no.hoi ' ka Haku ia Kakou ia m<ea ho hoomakaulii tra kela kauoha |

'■ 'W&i ' Y • ana »na ī Kana mau ha.umaaa e na koena weaai mahope o 'kana hanai ana i na ka usypC#anaka, a plha ai ua hinai. Hooliahi no nae pilik|a o kieMliaiia ?. hoaoia niai nei % hana, oia ka fyana ole ia me jppia pano oka naana<> 0 ia mea he hoorftakaulii. //' O kekahi pilikia, o ia ka noHa ple o keia mea he hoomakaulii a he ho«m! Hlo iloko Q ip, kakou poe kaukana wai, }>au pu o ko ka ahaolela PoeLi&e ko na papa lunakiai poe. O kekahi hana maa mau i o ia no ka hoao ana e hoopii i ka, uku o ko lakou e noho ana maluna ona oihana aupuni teritQjr&ame kulanak&uhale a kalana. He mea hiki ole keia ke hoopaapaaia mai, no ka mea, he ikemaka mau ia ia mea ifiko 6 ka ahaolelo a nialuna o na papa lunakiai apau. Ina o na aupuni o kakou a h| oihana kuokoa, aole o hoopii mau ia ka uku o na aupuni arat ko iakou ma« r>afil«!o. ī ka hoopii mau ia,o ka uku 0 »a īuna aupuni ame ko lakou mau paalaMkMl&oomahuahua mau m ap na hoolilo 0 ke aupuni, a Ip» mau ae ai na ho<>lilo o na nupuni o kakou a &uaiftojUl~makan!nana j na ha awe kaumaha launa ole 0 ka fttfoJJ|T O ka nui 0 na komiaina lik§ 2|tJlokQ 0 ke aupuni ter!tore kekahi mea nana i hoopil lb&Mi na hoolilo q ke au • puni. Na ka ahaplelo no 0 kakou 1 u mau ae i na ko~ mMuii, au ke heb no ia o ke aupus|,sxae be aupuni komisina maoli la no. - O kekahi komisina hoonui īpa 1 kukuluia e ka ahaolelo, 0 ia ke komisina He komisina keia na lakou e noonoo na hoohalahala&uhau. Aole he uku paa ko na lala 0 keia komisina, no kona lunahoomalu. He $7,200 kona uku o ka xriffijuki, ā he $20 boi ka pku ona lala no 'ka la hana hookaJn f |na paha ewalu hora «i hanaia okala a 1 ole he mau wale no paha. Aole hanaia oka loihi oka manawa hana w .Q ka la, aole no hoi he nana ia pahea la ka pokole o ka manawa hana o ka la; ua like wale no, he $20 0 ka la piha pono a i ole 0 ka haKina ia paha. _ Ma ka hoike i hoolahaia ae i jte|a mau la, ua ike iho la kou mea kakau i ka nui o ka hoolilo 0 keia komimia, o ia hoi ma na uku o kela poe. I ka makahiki 1 pau i June 30, 1932, ua ohf ae 0 Mr.* Adams, ka lunahoo malu o kela komlwna i na da1a.7200. HMkka $600 oka maMna hookah:; 0 Wilder hoi, kekahi o kpna mau lala. ma ka «20 0 ka la. 300 mau la hana, MOofi;.Walsh, ke kanaka i apono oleia kona hookohu e ke .senste. he lala no hoi no Je komWna, 172 Ia hana. 53440; am.e WiHiam McKay. ke kolu o na lala, 128 mau la hana, $2££o, O ka huina i hooliioia no ka uku o keia poe, J kela mawaho a« o ka uku o na kakauo!slo, he $19,2.Qp. Ua oleloia.he hlh , ia a ho °h aJ ahala ano nui i nopnooia i kela makahiki hookahi, O ko Oahu nei komiaina wale. no jceia; he okoa no na Komis?na o na mokupuni mawaJio' aku, aka ua like no nae na uku o ka poe. Ma . k T a hoi H c lunaJjogfa. u£feoike ae ia ina īionl lo mai !ariuerf, 1930 ahiHi/ho 'i o lune i hala ak« Jp na hoolilo keia komisjna o ekolii no mau lala, no-ko lakou mau uku wale uo, i ka Xum& t o^ih93o,9o U iVoio t a .£ a kou komlsira o keia ano mamua, aole nae ikeia ka piiikia nui elike maij3ei kqj:eia mau maka\niki mahope mai nei.