Ke Alakai o Hawaii, Volume III, Number 45, 10 March 1932 — HE MOOLELO NO KA MAKAIKIU OLIWELA KE KAEAEA HANU MEHEU MAHOPE O NA POWA -A I OLE-Ke Ahikoe o ka La Makani, Pulupulu Ahi o ka La Ino [ARTICLE]
HE MOOLELO NO KA MAKAIKIU OLIWELA KE KAEAEA HANU MEHEU MAHOPE O NA POWA -A I OLEKe Ahikoe o ka La Makani, Pulupulu Ahi o ka La Ino
MOKLNA 1. Ns Ls mna o kona ola ana— Kana mau hana ti!walwa moa loa Iwaena o kona niau lioa kam&lii — he e!tia man kHkf ela no ka laua maa hana— TJlo nae īa|ua i maa Hoaloha oiaio nona.
Hoomau aku la no ke leaiie K kana hoike ana, i kana pioolelo o ka po 1 hala aku imua o feina wahlne ame ka laua mau kelkl me keia mau olelo.
Aole nae hoi au i manao, ua komo pu kela I< >Io ma kela mau hana kara,imn bka, molla ala no he mau kunui nul o kona komo ana iloko o kela puulu powa. a malia mai iaia mai e oili mal al kekahi mau mea ano nu! e hikl ai 1 ke aupunl ke h'uli aku i na meheu o kela puulu powa.
Ma ka wa i noho ai o ka hihla o ua poe nel he elua pule ma la hope Iho f a ma ke kakahlaka o ka la e hookolokolo la ai 0 ua
poe, nel, a ma ka apeane mai hoi i ka wa e noho al o ua Whla ne!, a ma-ka ya I kll,j& aleu al o na lawehala. aia hol ua hoopuiwa loa ia ka ma\ile aku la oia me ka hlkaka hele ana, a e ole kekahl maka! I ptta mal Ina ua pa-hu loa ola ilalo.
No ka mea. 1 ka wa a ka wllikl 1 wehe aku ai i ka puka, aole loa ana Hno kanaka i ike m!)ii6 maj ana, a mamuli o kona manāo ana ua pah& kana mea e Ike ana. alaīla, anaanal ae la oia i kpna maka a nana hou aku īa, a hopla loa iho la o!a he olalo no ka &e a kona mau maka, qa mahuka i'o akn no.na powa mal ka hale paahao aku. , 1 ka pahbla ana ae 0 keia lohe ua noke la 0 loko I a Awe no hoi he mau moalī e hoike mai ana o loko 0 ko lakou htmi i hoopaa ia ai no kt> lakou wahi I mahuka &ku ai he plg" loa no ma na ano apau, a me he mea ala ua eml maoli iho no lakou malalo o ka hopua me hfi | Hiau hana ma.nq. ala .
Noke na makaikiu kaulana o ke kulanakauhale o Nu loka i ka hu!i ia loko o ua lumi nei no ka loaa o kekahi mau meheu ia lakou, a aole hoi he mau helehelena e hoike mai ana no ko lakou pepee a i ole haki la hoi kekahi mau pinehao, he ole loa no.
O keia ka hoopuhili mua ia ana o na makikiu kaulana loa 6 Nu loka, nolaOa, ua noho kake ka lakou halawai maloko q ke keena q ke Poo o,na makMkiu a hooholo iho la e hoomau aku i ka huli ana a .hoea i ka :wa e loaa nae he wau makahiki. loihi aole he mau mea i loaa aku.
n 0 hol o keia nalowaIe honua ana o kei» r|oe iīa hoo- ' panee ka Aha a noho ma kekahi la ae, oiai ua hele ka lumi hookolokolo a piha $ na kanaka no ka hele ana mai e hoolohe i ka hihia o kela poe pōwa liilahlla ole no ka lakou jl hatta aku ai ma ka aihue ana I na wahi kenikeni liilli a kela )inau kamalii kalewa nupepa, a iia hoea pu ae no hoi me na makua o na keiki ame ka lakou poe ikeiki I hoīke ma ka aoao o ike aupuni," eia nae ua hsla aku 'la ka puulena ua imi aku la la ka hoaa ma.
T kn nahola 'oa ana ao o kela loro r. ;aulalra nobo ko. ke ka halawai o ka |Papa Kalet>a. a he mii' hol na pioe kwonoono o ka aina am e na l\ma Anpunl I akoaleoa ae v a. walho mat la ka Peresidena o ka Ahahnl Kalepa ho noi no ka no>noo la ai\a o kekahi mau kiuniihana.
Ka niua; No ka iniji ana 1 ma\i alahele e hopu liou ia al o na powa.
K& lua: No ka hooltmallm« *>o»? «o nr>n ak'a o t»K mskntkVn kaulana o kekalii mau aupuni e aku no hoi a me ko ka aina ihs>. Ke kolu: No ka haa-ii la 9 k.ekal-4 uku ir,aka kiekie o r.o ke k;\nak,\ hookahī ke loaa
a hoihoi ia mai, a lie $2,000,000 no ka malama ana i -na malihlui ume Kekalii poe e ae.
Ka ha.' No ka ohi hon iu ona jrau makui kuikawu no kc īiiai a la īoko o ke kulunakauh-ale p Nu loka nuilalo no o ko lakou mau aahu mwkaamuna jio .hookalli makahiki
A ma ka wa 1 iio<>noo pakahi la al keia.ma\i ikumiiluuiu apau, ua hoohoio lokalū ia kela mau knnmliana apau me ka nūi ole cv na poe kue a hoopāapaa, a penei na mea i hooholo ia.
He hookahi hapalia 1 na rnakaainanh lie hookahi hapaha i na poe waiwai, he hooliahī hapaha i 11 a poe o ka Aha aui Kaiepa a. he hookahi no hoi hapaha i ke Aupuni, a ua aponoia keia raau mea apau me ke kue ole ia. a na ke Aupuni hoi e malama i na poe malihini ma ka hale.
I ka holopono ana o na meā -apau, ua hoike loa ia aku la i na nupepa a i ko lakou puka ana imai e kau ana na huapalapala inunui maloko o na nupepa o 10-1 1 ko o ke kulanakauhale 0 Nu loka r a ua iilo kela i inea e hoeueu iaku ana ia ioko o ka puiiwai o f kcia axue keia mukaainuua me ka iini nui ana no ka loaa 0 kekahl o !afcou, aka, o ka mea i ike 4a aohe wahi mea 0 lakoii i loaa no kekahi niau makahiki loihi, a e like nc hoi me ika ne e mau o na makahlki no ' mua pelā np hoi ka pii mau 0 na juku makana iluna mai ke $30,000 mai a hoea wale ,i ka $100,000 no ke hookahi. Maanēi e wehewehe.aku ai ka mea kakau i' ke, kumu i, pakele 1 ai q na powa'mailoko aku o ka Aoa, a ipeii&i nb la :
H ;o> wn r r ai: ; '*«■ ift T ;akoliiālrA. .> hi k'a«ohi: ia :-!;u ai'ki vr&' r ' " W e hoea aku imua o &a makal-nu!--a 1 kona wa 1 kauoha ia aku "at o !a j>u no ka' wa i nālo āku ai erfca Makai Nui no loko" 0 ka lumi o na paahao me ka wawe loa a haawi aku la i ka hoallona hahai niai la no JiqJ laleou malalo o kekahi aiaiiele huna, oiai o ka Makai Nui waie no ka mea i ike ia alaheie huoa hoonohoia iho la na powa ma kekahi keena huna a ka Makai Nui a hoea hou aku la oia no kona keena. I kā Makai Nui no a ke-mo iloko hoea ana no hoi ka wiliki, e hoh*> aku ana no keia me 'na minoaka i pahola ,ae ma kona helehelena a pane mai la. •T7a makemake au e ike i na' paahao mamua o ko lakou hoo•lw)!okol 0 ia ana imua oka Aha nria keia kakahiaka?" a haawi mal la no hoi kela i kona ae.
I ka wiliki nae a hoea aku a wehe aku la i ka puka, aohe ana mau mea i ike aku, e like
W ka kaua e ka mea i ike mua ae nei, a hoea hou aku la oia ixnua 0 ko lakou Poo a aku ia i na mea apau no ka mahuka ana o na paahao. | MOKI NW ĪL Ke komo ana o ua wahi Keiki nei t ke KuH —Konā^ ! mau la mua Toa ma ke — i Holamua loa oūi nia kaua muu | haawina apa u—Lilo kekahi [ mau hauirvatu\ 5 enemi nona—Hemo w.ii oia malloko mal o ko Kula—He ano kupauaha no kona kulana.
I Vm he<?a ana o r.n makahiki 0 na wahi keiki nei i iea utr.i--fc«mftmahlku na b.tvi<on : ō a'kū ta koni». mak»:\k-.',ro i;ra o ke*Tfthi Kula V*:uilar.a * *oko la k>a!nr.:ikauh;iU\ x\ *val no !iol o kel-.i kula e IH!ka mai nt nn "lakaikii: kauios. a no hei o ia >»ta e hoouna '\M; a; na ?iv,puiu e I ka lakou nuu keiM a peLa 'pa fto hoi iS"O kcksh! <nau ma--1 ksikiu o na :nipu:ii ««'. o Pureipa i h<?le niai :ti m&loko o kela ! kula e hoohnla ; \r.\ ! koks?u rrau fm«htna kula, a
0 kfkahi p&e makaßdu hoi he makahiki a oi, mamua o ko lakou hoi hou &na no k D lakoa mau aupuni. I la mua o ua wah! keiltl nei hf- nui na hana ano aptel i hookauia mas maluna ona t eia nae aole ana hana wale aku wf kona noke pu ia ana mal' I ka hoohenehene e kona maa hoakuta" aka. ke uumi ala Ti&e °i a 1 kona Inalna, a hooholo iho la . oia e hoi no loko o kona lumi a malalla r >'a e hoopaa ai i kana mao imawlna
A oiai no nae ola e hoopaa ana '• kana Imnwina itta kekahl la, aia hoi kikeke ana kekahl mea mawaho o kona puka, a aolp nae nla i wehe koke aku a lelel aku la k/-ia inawaho a tke aku la he mau kelki nanui ma >;ahl paha o ka 20 makahlkl.
No ka wehe ole la aku o ka puka, kikeke hou ana no mawah o ko ianel puka me kela mau olelo:
E wehe mai oe i kou puka he makemak/- ke kumu e ike ia oe, a pela maua 1 kii mai nei la oe, a wel e aku la keia i fca puka a hahal aku 3a keia mahope o laūa ala a makahi nae o ko lakou hel e n 0 ka iumi o ke kunwi he wahi okoa ka lakou nel e hele nei.
Mamuli o keia mau kumu ana ■e ike maopopo nei, maopopo loa iho ln iaia aia h* mau hana lrolohe e hari a ia ana maluna ona e keia mau kPiki, a hooholo iho la oia e makaala loa o!a nona th a mai na hana kimopo mai a k<?ia rrai! a laua e lawe iK-i kahl i maopopo oJe lala
Aolp no i loihi aku hoea aku \& lakou ma kekahi kahiia malaelae a paa ana kona lima 1 kekahi keiki a .unuhi ae la hoi ki&kahi he kaula no ka nakinaki ana i ko ianei mau lima a paa. Me he uwila 1 olapa ae poha ana ka puupuu konahao a ua Oliwela nei ma ka papalina o ua keiki nei a kikiwi aku Ia oia a pa-.hu ana ilalo, a anehe ma.i la keleahi keiki e ku'i raai, aka, ua l®m mua aku la oia i ka lanei puupuu peku hoki a walho aua iialo o ka honua -* i