Ke Alakai o Hawaii, Volume III, Number 37, 14 January 1932 — HE MOOLELO KUPANAHA LOA NO WILAMAIKI HE NAAUAO LUA OLE A HE ALOHA MAKUA ME KE KEIKIMAHINE O KA PUNAWAI KUPANAHA [ARTICLE]

HE MOOLELO KUPANAHA LOA NO WILAMAIKI

HE NAAUAO LUA OLE A HE ALOHA MAKUA

ME KE KEIKIMAHINE O KA PUNAWAI KUPANAHA

Lilo iho la na hora mawaena 0 keia kukai ana a Wilamaiki me kona haku hou i mau hora nona e noonoo nui loa ai i na olelo <na i lohe mai ai mai ka kakou koa mai. Hookahi no hoi hana a Wilamaiki oia ka lia mau ana e hoea koke mai kona manawa e hui aku ai me ua haku hou nei ona. ' . I ka pau ana 0 ka laua kamailio ana, hoi no hoi ka haku iwahine i kona home a noho iki iho la hoi o Wilamaiki e ; hoonanea me na opio wahine. Aole nae oia kona manao inui, aka he makemake nui kona e hoolauna aku iaia iho ! me ko lakou haku mua i hiki iaia ke lohe aku i kona mau manao a ma ia lohe ana hoi ona i ko iala mau manao e hiki ai iaia ke ike ina paha e pono ana kana hana ma ko ka haku mua aoao. Hele mua aku la nae oia i ka wahinemoo e kuka ai no keia mea, a hai mai la ka wahinemoo, he *nanao kona, aoie he pilikia ma ka aoao o ia haku o laua. Manao oia, no kona paapio ana mai ke kumu o ka palupalu o kona mau imanao. I kona ipanao aia ma ka aoao o ko laua haku hou ka pilikia. Tna hoi oia e ae oluolu mai ana. alaila o ka pau no ia 0 ka pilikia. Wahi ana olelo mai ai ia Wilamaiki: "E akahele loa oe ma kau hoohali kamailio ana aku iaia i keia hui ana aku 0 olua. Ma|i hai iki aku oe iaia, eia ka wahine haku mua o kaua ua paapio i o kakou nei, o lilo auanei ia i mea nona e ooloku ai ka manao a pii ae paha kona manao e hoopilikia i ka haku mua o laua. 1 ' Hai aku lao Wilamaiki i kona manao a i aku la i ka wahine hapamoo: "O ka'u no ia e makau loa nei. Mai hoao iki oukou e hēoholoholo i ka haku mua o kakon ma kahi mimiMM» «lnt mai ka hale nei aku, o ikeia mai auanei oia. e keisb*iPt 4> k**og a o ka pau no ia o ka Wk* mai ke kefK»pe r no |ka oea, na kaua no ( £ hookahl waie ao a kaua hana i koe, oia ka hana «&£ { ia hana a pau pono; ina no ka pono a ina paha no kaj>ono ole." Me ia mau olelo, koi aku la o Wilamaiki i ka wahine hapamoo e lawe aku e hoolauna iaia i ka haku mua 0 lakou. Lawe aku la no hoi ka wahine hapamoo ia Wilamaiki « hoolauna i ka haku mua o lakou, aole no ko laua launa mua ole aka.no ke ano hopohopo 0 ka kakou koa. Aole laua nei i kokoke aku i ka haku mua o laua, o ka ike mai la no ia o ua haku mua nei o laua ia Wilamaiki a 0 ko iala ku ae la no ia iluna mai kona noho ae a hele mai la e lulu lima me ka kakou koa. Ike iho la o Wilamaiki, he wahi hoailona keia no ka maikai. A pau ka laua lululima ana, haawi mai la kela i kona noho no ka kakou koa. Hoole aku 0 Wilamaiki me kona olelo ana aku: ■'Na'u-no'hoi e kif ae 1 noho no'u a hoi mai au e kamailio pu me oe." Paakiki loa mai la no ka wahine haku mua me ka hele ana aku e kii i noho nona. A loaa kona noho, halihali mai la oia a kahi a Wilamaiki e ku kali aku ana a nonoho like iho la laua maluna 0 na noho me he mea .laaole he mea i hanaia mawaena o laua. Maikai loa ka laua kukai kamailio ana. Hele loa ko Wilamaiki naau i ka hauoli, me kona noonoo ana iho, ina no hoi pela ana ka holopono o kana kukai olelo ana aku me kona haku hou, hele loa i ka pono loa. Aole t hiki iaia ke ike i ka hopena o ka iaua hui ana aku, aia wale no ahiki mai ia manawa. Nanea loa iho la laua nei, a ike aku la o Wilamaiki, ua poina paha a i ole ua hoopau no paha ka haku mua o lakou i kona manao lAihu, ia lakou. He maikai wale no ia nanea ana o laua ahiki wale i ko Wilamaiki noi ana aku i ka haku mua ame na lede e hookuu mai lakou iaia e hoi no kona lumi. Hoi aku la no hoi o Wilamaiki, aole no ka hooluolu ana i koi;a kino, aka no ka hoolala ana i kana mēa e hana aku ai i kona wa e halawai aku ai me kona hp.ku hou e pili ana i ka hana nui ana e makemake nei e holopono. Ma kana hoomaopopo iho, aole oia i hoao e hoolala i kekahi hana elike me keia ka hoopilioihoi launa ole mai i kona noonoo, a mihi iho la oia i kona hoaia ana i keia mea. Aole hoi e hihi ua hele ka hana imua, hookahi wale no ana hana pono i koe oia ka hoomau aku i ka hana a holopono a i ole holopono ole paha. Kuaki loa iho la o Wilamaiki i ka hoea koke ole mai i ka manawa ana e hele aku ai e hui me kona haku hou. Me he mea la ka hoi i kana hoomaopopo iho. ua pakela loa aku ka loihi o keia mau hora mamua o na hora 0 ka pule holookoa o kekahi mau manawa okoa aku. Hoomanawanui īho ia no nae keia, me ka hoopii ana i kana mau leo pule 1 ka nohoahi o kona Akua. I ka hoea ana mai o ka manawa no kona hele aku e hui me kona haku 'elua, haipule mua īh-o la.-oia alaila hele aku la me na kapuai kaumaha. vv ahi ana 1 olelo īho ai iloko iho ana: 'O keia kekahi o na hana nana 1 hapai i ka manao kanalua loa iloko ona, a he aha ana la ka hopena 0 keia halawai ana aku me kona haku elua. Me ia mau manao no iloko ona e hoohauhili ana iaia, ku ana oia mawaho o ka puka o k$ haICo ka haku, a kikeke aku la oia. Emo ole no hoi wehe ia raai la ka puka maloko mai; aole no nae na ka haku i welfe mai. aka na kekahi o kona mau kanaka. f Ninau aku la keia ina paha e hiki iaia i ka haku. mai la oia m e ka olelo ana mai o S kanaka: "Ua -oaa ia ka haku o kaua i ka ma'i āole ona make.nake e ike i kekahi mea i keia maml"wa. Msriia paha i ke- * . f

kahi wa okoa aku, e hiki no ia oe ke ike iaia." Ninau aku la o Wilamaiki i ke ano o ka ma'i o ka haku, a haiia mai la iaia, he ma*i i maopopo ole kona ano. Hoi aku la o Wilamaiki me na kapuai ame ka naau kaumaha. Manao iho la nae oia, malia paha oia ka mea i kipa mai ai ka manao kanalua iloko ona mamua iho. Poho loa iho la kona maoaolana; me kona ninau ana iho ilokp ona, ika wa hea la e hiki ai iaia ke i kona haku.