Ke Alakai o Hawaii, Volume III, Number 28, 12 November 1931 — HE MOOLELO KUPAINAHA LOA NO WILAMAIKI HE NAAUAO LUA OLE A HE ALOHA MAKUA ME KE KEIKIMAHINE O KA PUNAWAI KUPANAHA [ARTICLE]

HE MOOLELO KUPAINAHA LOA NO WILAMAIKI

HE NAAUAO LUA OLE A HE ALOHA MAKUA

ME KE KEIKIMAHINE O KA PUNAWAI KUPANAHA

Me ka eī&u nui ka wahine hapamoo i miki aku ai a _—-Aio? ana oia ma k» ivjrha~o ana i nolw ai ma ke ano o kona home in no kekahf mana%va loihi i hala. Kiei halo ae la oia a maanei, he meha wale no ka aina mai o a o. Nolaila kaha aku !a oia a hele no waena aku o ka aina, kahi hoi ana i ike ai e loheia mal ana ktf»a leo e ka haku wua o lakou ina oia p u-wa ana a I ofe himeni paha. Mamua na<' '< kona hoopuka aea i kona 1<?o, nana hou aku la oia niao a maanf>i. aolo no'ona wahi ffce kanaka aku. a makau iho la oirf, malia paha ua haalele. ko'na haku mua i kela aina. Ua piha loa na malapua i ka Paheiehele ,Ua hoike mai keia kulana iaia, mai ka wa ma! a lakou i haalele ai I keia aina ahiki i keia }a ana i hehl ihou ai maluna onā v tfh!e leekahi lima i hoohannia ma na malapu'a a lakou i hōohanaia ai "iai lakou <• r>aahao ana ma!a!la. Kokoke ola e poina i kana at>ana hana o ka hoea hou ana aku i kela aina. laīa no nae e noohoo ana iloko iho ona me ka hoomau ana no nae i ka ha!o 'mao a maan'ei, aia hoi ike aku Ja ofa i ka maaloalo mai o ka haku mua o lakou mao aka o kekahi malapua * ako ana i na wahi pua kakaikahi e pua ae ana maiwaena mai o kekahi mau kumu e hooikalka ae ana i ae iwaeaa o ka.-mji nah-e-k- --*. — ' Hoomaopopo iho la keia, aohe wa kupono e ae ana e hoowalewale ai i kona haku mua mamua o keia manawa. nolaila. haawi aku !a oia i kekahi leo mele me ka nahenahe ana no i manao ai e loheia mai ana no e kona haku mua. He oiaio, i lawa no a puka kona leo himeni. ea koke ae la ke poo o ka haku iluna a halo ae 1a m&6 a ma'anel, me he lio !a e makaukau ana e hoto. Aole nae oig. ! ike mai i ka wahine hapamjoo, no ka mea. ua emi iho ia keia ilālp. Oiai kela'e ike oJe mai ana ia ianēi, eia nae ke ike maopopo aku la no keia ia iala. Kulou hou iho la no k« poo o ka haku ilalo e ohi ai J īiH pua e loaa ana iaia iwaenā o ka malapua i paa. me n« nahelehele me ka manao paha e Ihiia na pua * i mau hoa hoomaha no kona .manao kaumaha oiai ua pau loa kona poe i ka haalele iaiā. ī ka ike ana o ka pau loa okna poe i ka haalele iaia. īka ike ana o ka s wahine hapamoo i. ke kūlou hou o ke poo o kona haku mua ilalo, haawi hou aku la ia i kekahi !eo himeni nahenahe. . Ia wa i ea hou ae ai'ke por> o kona haku mua iluna a haalele aku !a oia i ka malapua a heīe mai la rna kahi e e halo a e nana ai 7ne he mea la ua hoomaoi.kjVo loh iho la oia aia kekahi kanaka iloko o kona aina kahi i hoomahua ai iaia. T ka ike ana. «o ka wahine hapamoo i-ka haalele ana o kona haku niua i ka malapua, neenee ae !a oia a waho ma kahi e hik'i ai i kona haku mua ke ike iaia. la wa i ike pono mai ai kela i&ia nei, a oia kona wa i ku ae ai iluna a maloeloe a mai īa e hele i oi nei la me na kapuai e hele malie ana me he la aole i maopopo iaia ina. paha "ua poiolei ka ike a kona mau maka a i o!e ua' kuhihewa paha ka ike .a kona mau maka. īa"wa i hoomaka ai ka wahine rnoo e hele a hookokoke no ka waha o ka p'unawai. No ka malaelae īoa o kana wahi e hele la ike uono aku la kona haku mu& iaia oia no ka wahine hapapioo i noho ai e kiai i ka luav/ai. awiwi loa iho la na kapuai wawae o k» haku a pela no hoi i awiwi āku ai na'kapuai wawae o ka wahme hapamoo. . t kona hoea pono ana ma ke kae o ka luawai. ku ilw la oia a ani aku la kona mau !ima i kona haku mua me he mea !a p kphoa aku ana oia iaia e hele mai i ona la. īka ike ana mai oka haku iko ianei peahi aku, hoauau loa mai la kela ?ka hele ana mai. ī kona kokoke loa ana mai ma ke kae 0 ka lua, oia kona wa 1 hoao mai ai e hopu i ka wahinē hapamoo. I kona hoao aPa e hana pela, hopu mai la ka w»hine hapamoo iaia a huki aku la iaia iloko o ka purfaivai, a oiai o kona hulu aa ia lilo iho la iaia ka lanakila o na ai a laua. Hoao iho !a ka haku e kupaka ? hemo mai ka umii paa ana a na lima o ka wahine hapamoq. iiole nae i hiki i kona ika- j ika ke lanakila maluna o ia la iloko o ka wai; a . oiai ua hele hemahema mai olk, hele loa iho la oia i ka nawaliwali. Pela oia i ai a pae ana i'kula i kahi a — Wilamaiki e noho kiai mal ana, a nana mai ka hana i koe oiai ua pau iho la : ka hana 1 a ka wahino hapamōo ua hoea mai la katia paahao i konau x wahi i makemakeia ai e pae. Lele mai la o Wilamaiki a hopu ( i koiia haku mua me kona mau "lima punahelej a' oiai*\ia "ano ; 'pau-' pauaho ka hakii mua i ke kaualakoia ana mai e ka wahine hapamoo, maalahi loa iho la ka Wilamaiki lawe- - lawe ana iaia me ka nui ole o ka hana. " I ī awe loa aku la *o Wi'amaiki i kona haku a kahi 0 na opio wahin£. īa laua nae ma ke alanui olelo aku la o Wliamaiki i kona haku mua: "I ka wa i hala ua hoopaahao oe ia'u me ka manao rfiaikai ole, āka e hoOpaahao ana au ia oe ma ke n'o maikai.. In£ oe e āe ana e noho malie a e pane i ka'u mau ninau maikai ia oe. e hoi hou ana no oe i kou aina i laweia mai nei a noho alii hou malaila me' ku hoopilikia ole' ia. He makemake nae a-u la oe e haa wi mai i kou ae e hoouna au 1 ka wahine amo i kou' wahi e lawe mai i #fela aniani ay a e huli gku kou haīe no kekahi mau mea e āe au i noho ona a|, no ka mea, ua makemake au e hoi oe 1 kou aina e ,noho ai me ka hoopilikia ole "i? a pela hoi oe e hoopilikia hou ole aku ai i kekahi poe elike me kau hoopīHlaa .ana ia makou a hoopaahaoia ai makou ma kou airia.no kekahi manawa loihi. Aole o makou makemake. .kou mau kauwa mua e hoopal aku i ka in'o no kau inn i hana mai ai ia makou. a'ka'he makemake ko makou e panee aku i ka maikai ia oe." Hoa» ae la ka haku mua e hemo mai ka Wilamaiki paa ana iiua, aka aole e'hiki iaia ke hemo mai ka ka kakou koa umii pāa anā. 4 Olelo iho ?a o Wilamaiki: "Aol'e oe e pono e hana elike me nei. Ua o|elo mua aku nei au ia oe, o ka kau e hana mai a e loaa no k? maikai ia oe." Olelo mai la ka haku mua: *"Aole au e ae e lilo i paahao na 'oukou e Keia'auna haahaa. Aole au*i hao mai ko'u hanau ia ana a hiki i keia la. Nolaila aole au. e haawipio-ana ia'u iho me ka maalahi. E uku ana oe'iio keia mau lnna u au e'hna mai nei maluna o'u." , Hawnawana iho la o Wilamaiki ma na pepeiao o kona haku inua a i iho 1&. * '