Ke Alakai o Hawaii, Volume III, Number 10, 9 July 1931 — HE MOOLELO KUPANAHA LOA NO WILAMAIKI HE NAAUAO LUA OLE A HE ALOHA MAKUA ME KE KEIKIMAHINE O KA PUNAWAI KUPANAHA [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

HE MOOLELO KUPANAHA LOA NO WILAMAIKI

HE NAAUAO LUA OLE A HE ALOHA MAKUA

ME KE KEIKIMAHINE O KA PUNAWAI KUPANAHA

* 1?:' A hala o Wilamaiki ma, oiai ke fcu- no na wahi kanaka me ka haku o lakou, koi aku la |y| i haku ia laua e hookaūlua iki ko laua hoi ana i ko no ka mea, wahi ana, he makeniake kona e laua. Eia no ka hakfi wahine ke mihoaka no ka pau ole o kona hauoli 1 ka Wilamaiki o ko mele ana iho a hoi aku la, Huli aku la ka haku a ninau aku la i wahi ka^iaka: Pehea ko olua manao i ka himeni a 'poe i noke iho nei i ka hi'meni i keia ahiahi?" : "He ui, he nani, he lua ole ka h&M?)," wahi a na wahi kanaka i pane imai ai, me ka hoom{uu|ha |nai. '' Aolr maua I lohe mua i kekahi mea nāni keia." "Owau no kekahi. Eia ka he hiki noTj:e kanaka 1-< himeni a oi loa aku ka ui mamua o na Pomaikai maoli kakou ame ko kakou aina nei i'ka fioeia|ana mai o keia poe i ko kakou aina nei: He pono loa e han? maikai ia lakou, no ka mea, elike no ko lakou hoea ana mai i ko kakou aina nei me ka TOopopo ole ia kakou, pela no paha.auanei lakou e niUalm 4ku ni mai ka aina nei aku me ko kakou ike ole, irujhe liupono ole keia wahi ame na mea e hanaia aku anjpj& lakou i ko lakpu manao. Nolaila, ua paa kuu Wtia maika ]ofe kakou ia lakou i mau ai ko lakou )!oK!j mo

kiueou, a loaa «o hoi ka poe ua lakou e hoofljuoli inau ma! kakoii elike iho la me ia i keia po. 0 kia manawa hauoii nui loa i loaa ia'u mai ko'u ahik) ma< la i keia po." j Olelo mai la na wahi kanaka: "Koe\wale no paha keia e ko maua haku. Ua loho maua i koW*:Ole[lo ftolo ou 1 makom.ake ina wahine. He hookae !ōa oe itK%. wahino." | Olelo mai la ka haku: "Pela io no, AoJk no 4 pau ia mea mai ia'u aku. Aka. no keia poe wahio«|f*h|irfeojii mai nei me Wilamaiki i keia po, aole o'u o iki ia fakou. Me he mea la ka hoi hrv»nneU l«ko» i noho mai nei imua o ko'u alo,. He okoa Wfvha koia poe wahine mai ka nui mal o na w&httU' N'ui ko lakou maikai. Aole alaahnva wale ffi;v.>inraSfnei n'nolu ko lakou mau helehelena. ahe h<ttff£tian In ao! * " lakou ano. Manao au e malama ana a\) |\m o Wi-

pu. E lawe m'ai }iahn au i kekahi o i poe ' na lakou e | na hana mft ko'u hale. Ua ike no ' au, o'na wahine ka poe kupono na lakou e lawelawe i na ] hana'nm na lumi a ma na lumi e ae no hoi apau, | aka. hole hoi he wahiihe o ko kakou aina nei, nolaila, kaa j na ka'no e hana keia niau lianii. ?ohea la ko olua manao?" Kr. manao nei malua ua t?ono kau e hoolala'mai la e hanw'i na kokahi o ke|la poe wahine e lawelawe na hana o koui halo. Koe wale jjio, ua hai mai o Wilamaiki ia maua 0 ka|raahiai ka hana ike -loa a ka hapanui o lakou. He kukelno hoi ka hana ike a kekahi o lakou a he hoomaemae hale no hoi ka h/ina ike a kekahi o lakou." Me Wilamaikl no oe e kamaili'o pu ai, no. ka mea, oia no kai ike! 1 na hana knpono I ame keia o na wahine i hele pu mai a'" mc ia." 1 'l'l'a hai mai no o W;lamj.iki ia'u he poe wahine akamai l'< i a kela ika maliial "nialapua, a olelo mai oia īa'u e ihookuku ko kakou poe kane mahiai me kona poe wahine, 'a w;tjii iina, aole e lihji launa aku ana ko kakou poe i ko iala ])in* wahine, a ua olelo ;iku au e haawi aku ana au | i aina mo lakou e maliiai ai i ike io ia aku hoi ko lakou iloea pia keiu. hana he| mahiai 0 kau' i ike ai la na kane 1 5a liai'.'i h'" mahiai, ia Wilanl' iki mai hoi keia he loea ka kana'iuau \\yhine i keja hanst he mahiai." K« nawaliwali mqi la ka/naka o na wahi kanaka, aka, aole 1 iiawaliwali na njaka o ko laua haku. He ake ko laua e ae ka haktf wahine o laua i ke kamailio ana | mai } hoi laua e i ko laua mau kino, aole nae j he hoopau iki o iala i ke kamailio ana mai, a o ka himeni no kana mea nui e noke ai i ke kuawili ia laua. tla hele laua a uluhua, oiai ke hele loa aku la i waenakonu po, a oia-i ua maa laua I ke aia me Wilamaiki i ke ao a moe i ka pu. poina iho la Uiua i ko lakou manawa ala oia Voi ka po, a oia no hoi ka mea i makahiamoe ole ai o ko iaua liaku. T mea e kaiawale mai ai laua mai ko laua haku : mai, o'elo aku la laua iaia, he hana ka laua aole i pau i I ka hinia ia, a noi aku' la lāua i ka haku e hooku.u mai ia

j laua o hele e hoopau ia hana n laua. j Xo ia noi ana a laua pela, ae io mai la ka haku ia j e iiele, aka, aolel nae ia wa koke, no ka mea, kukā | hou mai la ka haku oi'-laua nie laua no ka mea e pili ana ji ke'Kahea ana i ko ka aina apau i kekahi ahiahi e hele j mai i kona hale e'lohe ai i ka himeni a na malihini, a e j ahaaina lakou wa e hauoli pu hoi me na malihini, a j īa wa auanei lakou apau e hookamaainaia ai me na maj lihiiii. lk; iii- wale aku no ka na wahi kanaka i keia mai nao o ko laua haku, oiai no nae, ua apono no ko laua j manao i keia mea,. no ka mea, ke ike. mai la laua i ka hele j loa aku o Wilamai-ki, ma ame kana_ ijimj opio wahine i j ka pono i ka manao o ko lakou "haku wahine, aka, he ake I ko iaua e kaawale aku mai k<- alo aku o ka haku, nolaila, i aole a iaua walaau aka, o ka ae wale ihai no ka laua | i ka ka haku mea'e .«ielo aku ai, aia ka pono o ka pau j koke ae o kana kamailio ana. j Ilookuu mai la ka haku i na wahi kanaka e hele e

j hoopau i ka laua o ka olelo ana &ku aole i pau i ka hanaia. eia nae» ma kahi o ko laua hele e hana i ua hana nei, heie mua aku la laua i ko Wilamaiki lumi e hoike ai iaia i ka laua mea i lohe ai mai ko lakou haku mai ia po, no ka mea, he manao ko laua, e lilo ana keia mea i mea iioohauoli aku ia ■Wilamaiki a nana hoi ia e hoike aku i kona mau hoa a pela hoi e loaa pu ai ia lakou na manao jhauo,ii. A pau ka laua kamailio ana ia W T ilamaiki, pau iioa„ae la ko laua makahiamoe. Nolaila, hele aku la laua iioopau * i»u lauu koena hana.lī6 hele la laua |me 4 e ahewā no o ko 'laua lunaikehala ia laua, no ko j laua ;heie mua 010 aiia e hoopau ia hana mamua o ko laua hele ana i ko Wilamaiki lumi. Oiai ua hanaia aku la kela mea, nolaila, aoie a laua nua e ae e hana ai a koe wale no o ke kikoo aku no i na nu;a omua. Noho iho la ka haku wahine oia wale no i10k0..0 kona lumi hookipa e noonoo ana no i na mea i hanaia ma na hora o ia ahiahi, a i iho la oia :aia iho: "Ua pono anei ko'u makemake ole ina wahine aole paha. Eia no hoi keia poē Wahinp 1 hiki mai la i keia po a haawi mai la ia ? u i | c- ahi oi k i , lwir hiwahiwa lua ole i loaa mua ole ia'u ct£i>ua. I t</<r jj, t ( hoi keia poe wahine i ka loaa 0 ko lakou alaka? maikai oia hoi o Wilamaiki. Ina paha aole o WiiamaiKi, ma no paha ua like aku lakou me na wahine e ae na lakou I hapai iloko o'u i ka hoowahawaha 1 na {wahine. Ina elikt? na wahine apau me keia poē wahine ia Wilaniaiki, aolb he pono iki e huhu ia na wahine. Akajhe kakaikahi loai paha na wahine elikē me keia poe wahine.