Ke Alakai o Hawaii, Volume III, Number 40, 19 February 1931 — HE MOOLELO KUPANAHA LOA NO WILAMAIKI HE KEIKI I HANAU KUPANAHA IA HE NAAUAO LUA OLE A HE ALOHA MAKUA ME KE KEIKIMAHINE O KA PUNAWAI KUPANAHA [ARTICLE]

HE MOOLELO KUPANAHA LOA NO WILAMAIKI

HE KEIKI I HANAU KUPANAHA IA

HE NAAUAO LUA OLE A HE ALOHA MAKUA

ME KE KEIKIMAHINE O KA PUNAWAI KUPANAHA

i Aole no he makemake niaoli !» Wllamalkl e rsoho Ilalo a 1 ole manao e noho ilalo alalla hal mal 1 kana wahi moolelo pokole e pIU ana i kela itiau kauhale kupanaha, no ka mea, aole no h« ano e ae o ia mai fea na* 1 ike aku la, aka, ua alolia oia i na wahi kanaka, 210 ka. mea, ua ike aku oia i ke j ano maluhiluhi maoli o laua lā,! nolalla kona kumu nul o ke kpi 1 «na: c noho lakon ilalo alaiīa ola hoike i kana mea ! ikē ai e plīi ana 5 kpla mau kauhale. -• Hai mai !a o Wila'maiki*'! k&na wahi moolelo pokole ma ka i ana mai :" "Auhea oukou e 'o'u mau hoahele, aole no a'u. niea nui eHhai aku' &i ia oukou e p}li ana no keia mau kauhale, no ka mea, aoīe i o'koa ae ka'u mea i ike ai i neninei mawaho ae o ka na opio wahine i ike aku nei. Nolaiia, e noi aku ana au i ka oluolu o ko kakou mau kamaaina e hai mai i ka laua mea i ike a i iohe paha a 1 ole kamaaina paha e pili ana i keia mau kauha'.e." Mamua nae o ko na wahi kanaka hoopuka ana mai i kekahi huaolelo, olelo lifee mai la na opio wahine ia Wilamaiki: "Ua fulu oe ia makou. Kai no paha 'a 'he mea nui kau i ike ai e piji an& i kela kauhale, eia ka hoi, he--«ki loa no, pau e iho nei nae mafe4u i ka hoo'iohoia iialo. O ko makou make?fsāke oia ka hiki I kela māu kauhale, a aole penel kakou e ai Haila. E aho e k&kou i hele ana i hiki aku &yt i isela. hiau kauhale a ma-

kou i ike aku nei." OMo la WUamaiki: - Nu ko'u aioha xa oukou e na opio, oia ko'u kumu i maālea aku nei a noho iho la kakou i maha ko oukou mau wawae, no ka mea aole i kana mai ka loihl 0 keia loa a kakou i hele mai |la. Noiaiia, mai huhu 'mai oukou lia'u i ko oukou kaikunane nei." 1 I mai la na opio wahine: "Ajole i maioeloe ko makou wawae. iUa hiki loa no ia makou ke ho-

omau aku i ka hele ana a po ke-; ia la me ka maloeioe ole o ko i makou wawae," I aku ia .0 WilamaiKi: "A6le ! paha oukou e ike ana i kn luhi i keia manawa, aka, e ike pono i ana oukou ia mea he luhi ii keia po a i ole i ka la apopo."; Oleio mai ia na opio wahine: "Mai hoopau manawa n->ai oe ma ka hoolalau ana i ka wala- j au. E ku kake i a hele." I Ninau aku la o 'Wilar*alkl: 1 "Aoie anei oukou makeinake | e lohe i ka laua nei moole'o e | [pill ana I keia wahī a kakou emakemake nei e hele? O nei na 'kamaa'ma 0 keia wahi I ko oukou manao ana he :noo-' leio ka'u e pili ana i keia wahi, wikiwiki iho nei oukou i ka noho ilalo. a ke uhū' mai' neī hoi oukou e he!e. Malia • paha hōi he moolelo ka laua nei ke lohe makemake ana pahal

' kakou e hoomau akiT i ka hele ana i kela mau kauhale, a i ole e hoololi ana j»ha kakou i ko kakou matoao-6 hoi iko kakou haie a e hoopau i ka hele ana e ike i kela mau hale. Malia paha he mau hale kupua kela a kako\i i ike oie ai. a o iaua nei hoi kai ike. Nolaila. e oluolu kakou e hoomaha iki maanei, a •e oiuoiu hoi laua aei e hoike mai i ka iaua mea i mnupopo no keia mu k,nūmle." " Aoie he wahi nxpa a ao iuai o na w hme opio i ka Wiiamaiki hooikaii™ mai > no~ ho iki iho n e lj\c hoHi-ka na k{ naka mau olelo e piii ana i kela mau kau^ale C kn makanuia loa no hoi koia o ka- ikeia ana o ka paakiki 0 ko iakou a no ia paa» kiki loa e- lakou, nolaila. ae 0koa jnai la o Wilamaiki Aql« no waUlne i>pio WilamaiUi kumu o ke koi i Aa waliine 1 hoomahi». akajpe na wah: kanaka. 110 ka ufiea. ua ike • ••aoii aku la oia 1 ia nawalio luua la, aka."&eie -e hiki ke kuo akuJU£a n;aniio 0 ua leiiolaaa*uKuku "hou ae ia lakou a hoomaSf.a ho4 e heie. ! -• l«

: la lakbu no nae e hele aiw ")do mai lu kekahi o' na kanuI ka: „ ■ "E noke wale no 'kakou 1 ka hele apau keia makahiki, ao3e ipja, kakuu e hiki ana t"kahi o ke!a mau kauhale ā c ike sku la. Ina hoi paha i' malm mai nei oukon e na kde, ina la ua hoike aku nei maua ia oukou i ka waiwai ole o keia heie ana 0 kakou." Ia wa i huli inai ai kekain o iHa opio wahine, a i mai la: 'Mo ke aha ka hoi kou mea 1 hai mua ole mai ai la makou pela? Waiho oe a haia keia mau I feora i ka hele ia alaila oe hail mai l kena oleio. Poho maoli ko j kakou hele ana mai nei. Aole 1 oia wale, aka. aoie i kana mai ] ika loihi o keia wahi a kakou e| ihoi aku ai. E pepehi aku paha |)rakou ia olua." ) I keia mau olelo a keia keikiniahine. kau iho la ka weli 1 nā >vahl kanaka, no aole he wahi ikaika i koe iioko 0 laua, r ; ,ai. ua noke mai la*ia la a "0 ka hoi ana aku, ua maopopo role e hiki ana fa la.ua ke hoi |pu me Wilamaiki ma. ' No ka maka'u loa 0 na wahi kanaka, olelo mai la kekahi 0 laua i na opio wahine: "Ina maua e mak?f ia oukou, alaila', aole oukou e hiki ana i kel'a mau kauhale, akā, ina oukou e hoopakele ia mana, e hiki nna no oukou'" ilaila. aka } aole nae elike me ka oukou e manao Tiei, pela oukou e hiki $ku ai i■?ai!a? O ka hoomanawanui wale 'io ka mea e hiki ai oukou īlaila,

~t o ka h&olohe i ka maua mau ana. Ua pololei ka Wiamaiki i olelo aku nel ia oiimau kauhak kupua ke a "" e °* e 1 kekahi kana"ka ke Hnokokoke akii ilaila, aka, ■na oukou % hoomanawanu! a"e hoolohe i ka rrraua mau ao ana, ? hiki mai ana no ka la e lanakilaai oukou maluna o kela mau ;cauhale." Ninau mai la ke keikimahine T kamailio mua mai ai:

"No ke aha hoi ka mea e hiki oie ai ia kakou ke hele i keia »aa kauhale i keia wa?" . Pane mai ia na wahi kanaka; i No ka mea, aole kakou e hiki iki ana "ilaila ke hele aku kakou elike !';e ia a kakou e hoao nei e hiki HaUa. Ē hele wale n.o ; kakou. a wa 0 kakou e ho■ea aku ai ilaila. O ka ike mau no jka kakouM na kauhale, aka, 0 ika hiki ana aku ilaila, aole loa "' he wa e loaa ai ia kakou ia poj Nolaila, e oluolu oūkou ;e na ul'e hoomanawanui, no ka -mea, i>ela wale no oukou aoka--feou pu hoi e hiki ai llalila. O pupuahulu ana, he mea ia « pHikia~ai." "Mai hoonirJ:a'uka'u mai lia oe ia ma"kou elike me kau e olelō iftai la i ka pilikia o pupuahulu. Aole no makou e wiwo ke hele no makou o makou i waie no a 0 hoi no olua,"

I ka olelo ana a ke keikimah?ne i-keia mau oielo hope. īke iho la 0 Wilamaikw ko lakou pilikia. Nōlaila, hoomalimali mai Ia oia ia' a 1 ma la: "Auhea mai oukou e na ui kaikuahine: ko manap loa nei au he pololei loa ka Inua nei e 0- ; lclo mai m kakou e hoomakakou. No Ka mea, ke 'ike no lioi kal au i ke kupan«rfva ' 0 keia :s au kauhale. O ka ■Jkr>kou ia" e noke nei ī ka mama hele 0 ko )s_'iou -.īiau wāwae,' eia nae, 0 ka kakou mea i iko 'lia nei a e nei oia r:au no k-v.i- a:rao o 4icla a:au kauhale ko kak.?u wa i ike mua āi' ahīki i keia~wa. Nplaila, 'o ka mea polole; r.-aOli |e haan ai, oia k i hoolohe i ka kar aaim olelo o pilikia io ;auanci kakvu :;m Uiia aina ma E lK\n\\i\OiK'pc ii'.ai n* v |hoi oukou v o\i r;;m kaikuahi ne, aole o kakou pono nui keia aina inaliliini ina e spanao ka Imku wnhine o keia wah' e'ha-, na pono o!e 'mai ia kakou Fia ( wale no ko kakou pono ia laua | no'. Nol.hLh. ■ '.a; hookuU kakou 1 k,\ ao o ke aloha,"