Ke Alakai o Hawaii, Volume III, Number 22, 9 October 1930 — KE AU KAHIKO O HAWAII NEI A ME KEIA AU HOU E NEE NEI [ARTICLE]

KE AU KAHIKO O HAWAII NEI A ME KEIA AU HOU E NEE NEI

■ (Kakauia e Georg.e Pooīoa> I I ko'u.mau maka e nana ana i ke komohana maluna o Ike iKiahoomanao.. 0.. Kamehameha ka Na'i Aupuni e kū kilakila |ana mamua Iho o Mililani ka Hale Aupuni-e ku nei makai o ke Alanui Moi, a no keia mau mamala olelo a'u l K lohe mau ai. a e hoomanao mau nei me_ke ohohia nui a penel: "Ua na'i a\js mai Hawaii-o-Keawe a Kauai-o-Manokalani - po; ua piii paa ia e a'u na maawe .a milo hookahiia na moku, ua pahola aku wau i ke aloha Ahuula o ka onipaa o ka lokahi a hookahi ewe, ua kamoe au i ke kahua a ua ku ka hale o ka palekana; ua kuahaua au l Mamalahoa Kanawal." , "E moe ai ka elemakule, ka luahine ame ke kelki ma a,la, a waiho wāu ia mau pono na na Mamo a ka X, ka Mahi, ka Palena a me ka Paiau-i " "Na Mamo hoi i makolukolu ai na ili i ka maka o ka ihe lau'l meki, he mahiole i hooilinaia i>a j na'lii i waiho āf i n% makaainana e malama pilipaa I ke kapu lani, a ua ponl au 1 ka lei anue'nue ni'o i ka lewa lani me na opuu momi—lTA MAU KE EA O KA AINA I KA PONO." Aka. e o'u i'o, e o'u koko, a ; e o'u !wl mal ke kupuna hookahi mai 1 hala aku Ia 1 ka po; ke nana «ku nei au aole oukou o kuu lei a*u i kui ai a i nal at i wehi kuleana paa no oukou'e a*u mau mamo ua eheu, a na ka malihini e lei hanheo rwsi. a ke hooho mai nei leo o ka hanehane e kalhhea ana—u,~ mau ke ea o ka aina i ka hewa Kua- j Uo ia mait J Hc mau ha»wina luuluu a, ku no hoi i ke.ikaniuhu, aka, ua hala ka mki&wa, elike me kela olelo kauiaiil a kahlko—Ūa hala ka Ptmlena*a;ia i #Tilo. ua lmi aku 4a ia Kipalauahi Ae. he oiaiu hoi fa*s: xm pill no ks kulaim o ka o ke au kaMto au hou e noe nei no mua »o na hooponopotx<> ana o keia who a k<> liookh mea kakau ma kona alahele a hoomohala ikl aku a hoomani(o at !*T au Aloha ni kupuna, na makua,

- -■ . na kaikuaan?. ame*n.- ; hc.r n " j pokil, na kaikunane ame- ra | ma" a me na ! klikuahine i hala Oks ninau mua 5 u!r ae | pili'ana i kfe kahua ; ka home n f mē' ka' noho'na ohana ana. ua nili no la j_Jca_-:ntnaii—ola_kincvi he like laua ke'nana iho: o Kp 'ola kino ma na āno &ppai ni? K"! _oi ma ke ano nui ma keia m.i - hele. aol(? no nae e holopno he kahi 'O laua ke huipu 'Oie ?. io- ■ kahi m~c kekahii aia "a lokah'. laua ma na mea apau. lanakila a palekana, I E ka mea heluheln e hnomo - I ntio iho oe, ; ua oleloia m nH nioolelo ame na moohelu n ko [ kakou- māu' kupuna he kini n ! lehu ka heluna o kō knkou 3r - hul Ha'waii i ke au i hala. A hoea' mai la i ke Aiiiaimo ku Kamehnmeha ka~Na'i Anpuni ua ku kaena i ka le-i Kohnln | i kā nuku i na kanaka a no-n?-nona kanaka i kahaone o Waiklkl i ka nui o kanaka. *'I ka hiki ana mai o Lono Kapena Kuke. ua ike oia a ua hnohalike 5 ka heluna o ko kakou lahui me ka naOnao a ua hooiaio ia kana kaena ana i ka nvrui ,maloeloe miaikai me Ike oelea 0 na pauku kino mai na kmi\ a na wahine. Ua hooiaio pu ia no hoi iloko | oia mau la he kakaikahi loa ka ike ia o ka poe kino liilii p:lalahi a pauhananuu, a lie mea ike t)le"ia na helehelem na:\i riak6a a wiwi me na maka pr>opbo. e pa no ka makani e hina: 'e llke me ko keia au hou o e hee nei, a e hele akii ana y.r- j ha a lilo loa aku i iahui menp- ' hune. I Iloko no oia au kaHik \ i ka ! wa e hanau mai ai na wahine ! 1 ka lakou mau hua mai ko Ta- i kou mau puhaka mai. hf mimi.! m«haha a oolea na lala, a aū* i ka umi a oi aku ka avelike o kv heluna o na keiki a ka wahine hookahi. 1 Aole e i ae he luhi i ka hanal a malama, a e hanai ana i na keiki me na apu laau i na opuu hou, e hoopuljtpula anft i ka aina ma na. wahi 3ike ōle o na' mokupuni o kakou ia mau 1?.. 1 huii nkn oe a nana i ka Ikukanaka, a he piha hauoii $ftol! 'a ,o na k\y>ntia ame *r.a rt?akua, » nawai hoi e ole ka laupa'' o ka aina i ke au kahik^. No ka he niau laau ko kakou mai mua loa : mai, mai ko kakou mau kumu maL 'i He aa-laau, he lau-laau t he mu'o-laau, he ili-laau', ljiau, he pua-laau a iho-la'au, he ihau laau-kolo, aia ma na aekai aia nae ka hapanui o na laau ma na kuahiwi. Ke huli aku a nana i ke au ha kupuna o kaua e noho ana; ke loaa kekahi i ka ma'i. aia i ke kahuna ka laau: ha'i ka iwi e kii ke kahuna i ke kowali. Nahunahu ka opu o ka! wahine hapai keiki, kii i ke kahuna palepale keiki. j He mau kahuna kq kakou, he mau loea, he mau : kilokilo, he hia'u! kuhikuhipuuone. he mau llaau ko ka'kou, aohe pahi okiaohe pahiolo, oia nae paha hoi i ke au ia i hala he au hou keia. * | E hoolohe pono mai oe e na pokii a me na hoahanau o'u, aia ! ke au o na o kakou, noa na iaau lapaa'u o ke kai, fta laau o ke kula ame na laau ke kuahiwi. | Ua kapu ka ike o ke kahuna & ua lanakila kona lawelawe ana i ka oihana lapaau e īike tne "kona ike me ka hookuu ak»a ia e hoohana aku iaia iwaena 0 lahui tx)noi ma ke ano hoola me na nia'i like ole o ko kino. v 1 Aole he loaa o kekahi iUai •> hooku-e i na iawelawe yua a ko kahuna ia mau ia, ua lanakila n puka laelae ka hopena potr,n'kai iwaena o na ma'i mamnli 0 ka lawelawo ana a ke kahuna t like me ka ike i loaa iaia, ke hoolofTo pOno ;a no' nae kaiia haau kuhikulii e like jao me kauk» o keia wa. | I mea e oiaio ai ka lanakila ame ka puka Uu-hw o na hana k ke kahuna iloko o ke au i h.ala. nana aku kaua ia Le-i Kohaia { ka nuk\i na kanaka k<* hele kl« a nenaiiona ua tnea e* na kanaka 1 oe 0 pokii nei" > Pohea ko au ! , .ov.' ! Ko au nani a tilelHe au ? mat oia nao p.\ha ke olelo mai inei osu kahlko K ala kau pono ua apnlu o<\ o*a la na kaa btomobiln e kr. ir,ai net imua o ke .lio f hu nei 1 He nanea waie r,o īā o paIhee R pakika iīim.i o na alanui palaliinu o ke kaoe.a nei a hala ioa akn ma na k\iat»lna. ho kau I-* ' *

! | jiia hoi kau,, kanwe kanana keiu j jiia īm. enekini ka Ilana. ; | Aka, auliea ko oiwi e ka Ha- i [waii, aole. ae> nei, no ka me.% ua s \ oau a ua hala, ua kapu a ua 1 hehiiiehik\ua kā iapaau ana. a i Kahuiuu k-apu ka lakou mau' |laau a kapu pu ka hoao a hoo- . jhana aua ma na ano apau: ua | ike oe a ua ike au, ke lapaau ae j uo kekahi ma ke ano lapaau > (Hawan. ua hamama koke ka pujka o ka haiepuahao nou a noho j ana i ke .puhi. i Auhea na kupa, na Kēiki papa jo ka aina, na kmi, a aujhea na lankanaka kmo maloef loe e noho ana ia inaii kabs hlo~ fctia o pa-e nvai ai ka leo kahen l s kipa ak\i ai, . 5 O m Haw&ii ka pookeia ma > ka hiki niua o ke. aloha e Uke ; me ka malamalama o ka onoh: ; o ka H\. e kalahea ana me ka !mao|x>po hiki ole ke kanalua ī- ■ hO"Via hala kahiko i o wale ka ī la. Alolia 00. ' ■ A e ua wkii nei. owai hoī ke kpnnihu'"' Owai hoi ke kuln e-le na wnin\nka ke hoomaopopo iho i ka. laupa'i o na .nve o īlawaii nwhnna o pap.*VLv.a o kon;i iho.' * l?a ui aku a ul mai i kahi e loaa ai o ka Puvshor.ua. ;v,a no hoi e hoonoa ia ae kekaī'.i rr:ahele iaV>aa*a o ko'u au. a -•.ooak\i ".o hoi i kokahi a ;v.:u ha n.o hoi o !:ms kshi e hooka naahelko ai. aka. aole nae oe 1 .,; ua paniko a heh\kv, ioa ia «o, a o ia\x\au o au hou a ke pan pulu aku net. a lto hAupu wale nei uo ke\a e hoea mai ana ka la e keha ih.o aohe shavsono o ka ewr llawai-

E nana oe i na &ito lahui okoa 1 noho nei. Hele mai no ko Klaa me ko Kma fnau k&huna a ne ko Kina mau lapaau, >ela no hoi ko lapana, a me kp kahi mau lahūi e ae no me leo lakon mau laau a laupa*s no la:<ou ala 1 iea lakou ano lapaau ma, a ua ae is e laWelawe a kr •7ooliana akea ne?. Aka. no kakou iho o na feups ' une na ponol o kela lepo iiolia. aole, ua kaiUia a ua hooleleia k&leou me ko kakoa mav uakaukau mai na. mea i u!u ae nai ka opu o ka makimhine ho:nia me ka .makaakau mal na Kup\m& mai a ke hou hoaa nei ka&ou i na ano lapaau like oie s na* ano lahui like oie i kipa malihini mai mf ka laws mai ! ko lakou msts ma'i i kuluma a hi iho Ja iloko :> Hawaii nei a palahalaha .oa nei na mal like ole. Ke hoomanao nei I"kekahl moo!e>To pokole i kakaui» t J. Amara, k« Makainul a kupa kiChfco o na kaiauhi o ka Khvtkai o Puaena he makamaka o ke au kahHw 1 oia mau kaha a penei \a *ahl 'i\oolelo net l ka hal ana o ka i«i o ka 010010 o ka waMn* a kekahi haole kauka, cdai wa wahi--.e nei ! kahakai '1 ka iiuau kal i aia hoi ke'kane a ua «"aKlne. ,;ei i keia manawa. ae3e kaaahi. \ .*ele r.o >.«t £a uir«*otelo oia v -avi la e hoemna ko3te ia ioal Ai ks lohe i ke ka*e: Aoie I p«

oia ka mm nana * booik*ik% t kau haiolf*c nm kv-w puuw»,i.