Ke Alakai o Hawaii, Volume III, Number 11, 17 July 1930 — KE ANO O KA MAHI KALO ANA O KA WA KAHIKO ME KEIA AU HOU [ARTICLE]

KE ANO O KA MAHI KALO ANA O KA WA KAHIKO ME KEIA AU HOU

Ua pili no keia moolelo i haawiia mai la kakou no ke ano o ke kanu ana o ko kakou mau kupuna i ke kalo ame ke kanu ana i keia wa ame na mea e pili ana i ka lakou hana ana. Ma ko'u noonoo ana a ma ko'u ninau ana aku no hoi i kekahi mau elemakule kahiko, ua ha'i mai kella he elua wale iho no mahele ano nui o ke kanu ana o ke kalo o ka wa kahiko. AKAHI—He okoa no ka mahi ana o ka aina maloo. ALUA—He okoa no ka mahi ana o ka aina wai. Aka, e lawe mai kakou i ka mahele mua a kukulu iho, a na'u e kalai aku ma kahi mea hiki i kokua pu ia me na olelo a keia elemakaiauli (elemakule e hea ia nei i keia wa) oia hoi, no ka mahiai ana o kahi maloo ame na mea i hanaia e lakou i kela au kahiko loa o kanawalu makahiki i hala ae nei. I ka wa kahiko ka, aole o-o, aole ko'i, aole no hoi he mau mea paahana kupono no ka lakou mau hana. Aka. ua hele no lakou e huli a loaa na pohaku lipilipi oioi i kapaia he pahoa, & a me ia pohaku lipilipi no hoomaka lakou e pii e oki i mau laau i mau mea hana o-o na lakou. Eia na laau kupono no ke kalai ana i mau o-o na lakou; oia ka mamane, ka ohia, ke aa-alii ku makani a me na laau paa e ae, a hoomaka e kalai I na o-o; eia ka lakou hana mua: Kahea aku i na akua o ke kalai ana, no ka mea, i na aole lakou e kahea mamua o ke kalai ana, alaila, e pau ana na o-o i ka hakihaki a lilo i mea waiwai ole a poho wale ka luhi, nolaila, kahea i na akua o ka mauna, a penei ke kahea ana: Kumokuhalii, Kupulupulu, Kualanawao a me Kupaikee, Kua i ke kumu, kua i ka elau, kua i ka lala, e ike, e nana i ke kalai ana o ka o-o, he ai alii ka o-o, mahi au i ka aina kula o kakou, he uhi ka ai, he kalo maloo ka ai a me na ai kupono i ke kanu ana i na wahi maloo. A penei ka hoomaka ana i ka mahiai, ua puhi mua ke kanaka mahiai i kahi mahakea ana i ke ahi, waele a maikai a hoolei i ke aa ma hai a maikai ka mala. Alaila, kakali aku la ka mahiai o ka haule mai o ke kua-ua mua, a haule ka ua mua, olioli ka naau o ka mahiai, hoihoi na maka, kakali hou no ka mahiai i i hookahi kua-ua ī koe 1 ina*-v [ aemo ka lepo, kui i ka mah'akea | < waele i ka aina) a j.ke. ktte.nua, a i ke" iheie ka mahiai e k£i "i 'mau"hiM e kanu ai. t , Eia m huli kahiko i kiknula I ,kahi maloo: 1-iKAHl —Elepaio; h\LUA—ApuwaipiiaUi; l AKOLU'—l*ehua-ku-i-ka-wao: l-AHA—Kumu; i AUHA—Manini ame ka Ape. ■■ Ope a paa 5 waiho a kakahia-' -•:a o kekahi la ae, alaiia, pii aku" i hiki i ka maia ana i hana oahu <eii) mua i ka makalua a >ui, alaila, kanu aku i na huli v ha'ūa ae ia maluna. . A paa ka maia ī ke kanu ia t ka ai, aiaiia, nana aku la ka >r.ahiai i ka u\u mai o ka nahe-. leheie, a i ka ulu ana ae o ka j uaheiehele, hele aku ia no uaj ■ ahiai nei me kahi o-o laau e, euehu i na mauu i uiu mal, ka-1 paia h* oioolohia. _ J A peia e hana mau aī 'a hikl i ka iaupai o'ka ai, ia ma-: .īawa ua puka ae ka lau o ke | saio, ekolu & eha Iau >r „a.IaB*, i aoomaka mai ka mahiaī e raawehe i na huii i kanuia, no ka mea, ina aole e mawehe a onou jie ia ka huli iialo, wahi a ka poe kahiko, he kumu ia e wlw4 ai o ka ai a loloa wale Iho no, \ole puipul ka ai. , 1 " Aka, ina e mawehe inau ruahiai i ka huU i kela ta a me keia ia & hiki i kq,anō oS ana'* i ke kaio. wahi a |akou he keu i ka nunui o ke kalo, puip«f ioao na wahi apau o ke\a"k\ aole loioa. A i ke oo ajia o fcjc kitf\>, 'io a oia na maka ;&hial,, ka wahine na'K* 1 '-' a a me ka ohana } i''i ke~kii ana ■ *. uhukl, iawe mai no 1 \c kalnl Aine ka oi£ kupono a koe $tp: io niau oh4 i ka n\akaua ua kapaia h' nl:ru. 3ha X koe aku X inak»lnfi !v-'* a». ' A hei&o, fe$ja. Jk %% ialiea i ke akua, „ | "K ao ma l a o ka opw» " < *vl. * ■3n> '

ne! la. E ke ao nu! eleeie malu oe mat kela klh! a Jfēis klhi, e Th3ffiHsē Mai kela iwl % kela W a ; M*l m&lu oe i kc c la del pkntY^aEoe- 5 Watfcnrt ka' mea tā **%*"ke &o mi! ef" liiālu oe 1 Ico nē!,"tttalti oei Mir bef ialāu o ?T!>lfca «r makaluā f ke "kalo. aa bul e! jĒf Tnalii oe i ko Uaua waena mai ka \iba a ke kaī, mai nae a Talo." '* ** """' " v A pau «a puie ana, elana, Rol ke kanaka me kā""'a| a fiifef 1 katihale, ka-H. i k&* wahie, Tcalua ka puaa me kekahl ihau kato Kou a Mio'a, alai%,"Tca«maha" hou no ua fte! "he w'ahi' pule" «t!k< a p«meīTā ]>ulc aria: "Ē Kukalia ē! " tfa mo'a ka ai he kalo hou t ua mo'ā ka puaa eia "ka ai, ela ka fa, e hoi e al f ka ai a*u a-ka rriafilāl 7iui, e olā ai au a mē kri*a Amama ua noa." "' * • Alaiīa, 6 hoomaka iho la no ia o namea apau e ai i ka āi a ka mahiai. O ka pau kela o na mea e pili anā 1 ka mahi ai ana ma ka atoa maloo.