Ke Alakai o Hawaii, Volume III, Number 4, 22 Mei 1930 — HE MOOLELO KUPANAHA LOA NO WILAMAIKI HE KEIKI I HANAU KUPANAHA IA HE NAAUAO LUA OLE A HE ALOHA MAKUA ME KE KEIKIMAHINE O KA PUNAWAI KUPANAHA [ARTICLE]

Kōkua No ke kikokikona ma kēia Kolamu

HE MOOLELO KUPANAHA LOA NO WILAMAIKI

HE KEIKI I HANAU KUPANAHA IA

HE NAAUAO LUA OLE A HE ALOHA MAKUA

ME KE KEIKIMAHINE O KA PUNAWAI KUPANAHA

Luliluli ma! la ke poo o ka wahine mon a pane mai la: "Mal puipfaahiilu kakon mā kela hana 0 lilo anel keia i mea'waiwal ole, a ma kahl o ka pond e loaā ana 'a kakou, he piineia nui ke loaa mai ana. "NolaHa, e a#> mai oe. 1 ko'a manao e kall keia holo mahnka o kakou a hele hou ka haku o kakon 1 ka alha ō kanaka no'ka maa, nui hoi paha ka manawa e lioolalaia ai 6 keia hana, Oi ae nei keia hana ; a he hana a lohe mal i ke a'o. E hoomaopopo iho oe, aole hd halekuai o ieela aina e hiki ai ia kakou ke hMe aku-e» kual i mau lole no leakou. E hoomanao iho oe, ina e lōihl ana ko kakou noho' ana ma- kela' mokupuni, e pau ana ko ouk'mi mau v?ahi lole i ka weluwelu a mai hea e loaa hou mai ai ona lole no oukou?" Oīelo aku ta o Wilamaiki: "Tna e pau na lole i ka weluwelu, alaila hoi hou no hoi kakou elike me na la o Adamu 'ma; Ke mar»ao nei au aoie a kaua noonoo i.ana no ka. lole. O ka kaua mea nui wale no e noonoo ai i keia wa oia ke kaawale ana aku mai keia wahi aku, a wlaiho "aku ke koena o na hana I 'na laīli.'* Oīelo mai la ka wahine moo"Paakiki maoli no hoi oe e ka hoaloha. Kai no hoi o ka n«:c malia me ka hapakUe ole ka kakou mea e hana ai i ole ai kakou e poino." '' Olelo akn la o Wilamaikiiīono i'io hoipf(ha kau e olelo mai nei, aka, £ hoomaopopo oe i ka ;;le!o naauao e olelo ana. 'na ks oioi miia no ka loaa "' V ī*ane mai la ka waMnē moo i māi.'la: "He oiaio no'hol paha la ik"a, e hoomanao pu Iho 110 hoi "kaua, I ka awiw£ iho la no hoi e Swa ame Adamu a lele ana 3aua "mai 'ke kihapai -nani mai o Eiena.' lna paha' hoi' laua i hookaulua iki iho aole'i pmii kokf ' ka kela moo kahiko sna paha hoi ua hoek' inua īhal ke Akun a puni ole īāua i kef diahoio." aku !ls, o Wilāmaiki: "Kr ,pakiki 'iku' nei au" iha ko'u aorr a ke paakiki mai n'ei no hoi oe ma leou aoao. Nolaila,. ma" ka nana aku, ao\e pahai kaua e kulkahi ana. "Nolaila, ke ae aku nei aa i kou manno. E hoomanae nae oe. aole oe i kamaaina i na npio wahine ( nolaila, owau ne • s aha o kaua ke hele e hui me na opio wahine.'* Olelo aku la o Wilamaiki: J'Aole o'u kanalua 1 ka pono o keia hana ina owau o kaua. ke hele e hui me na opio w&hine, no ka ;ea. ua kuka mua au me kekahi 0 na opio' wahine na keia mea, a he kanaluaf ole ko'u ua pau pa opio wahine i ka hoopapaia e ia la." \ - | Oielo mai' la ka wahii-.e ■ ■ l"E hoomaopopo mai h»i paha op 'owau ko k&Kou haku i keia v;a 'oiai ua. hele ko haHa ī^aoiK 1 kahi e." Olelo aku la o Wilamaiki: "He no hoi paha ir ina o koe ana kou ola iloko ou. aka. inia au p lawe ae ana i ke.u ola miv la oe mai i keia Ia no kou paakiki, alaila. e paji ana kov> noho haku ana no kakou." *i Ninau mai la, ka wnhine- mc> i "A ina oe e lawe ann 1 ko'u ola i keia la, alaila, owai ana ki haku o keia alna oihi ko k-':o'i haku aole maanei?*' Pnne aku la o Wilamaiki- ' A ••le a kaua kamailio ann no in '"ea. aka. ina no a$ * lawe n owau ka haku ia m o > \va "> hoi mai ka haku wohine o k:\kon >">eaha avmnet kau o!elc no mea. otai aole !ho la oe Mk,i. u" liln oe i nnn l#»hu " T r»iai )ft wnhinp rnv\: "F nku sma knu niHkv\ 'oio frs e hiki "vx' r<>v-> r fku 1a o Wilamaik'•hfl hni ks mea e ot loa iku p' ko'o : ia wah'ne m< x o "v - h mea. he m«# ;v*!t; A ar>ono ana, Jto Tv>ktt f | Vm» la*ū r*r> r> onn k» ViiTny> nn VoH w"J h\ hfVv i k"ih : >neu !a oe" Na'u ia e h0opo«opofto no'"u !1

'~ne ko kak'm ha^u.'.' | Noho par'« 010 niai la k&wahihjte. moo ,iif. kekahi manaw'a po[kole, a mahope olelo n>ai la oja ia, Wilamaiki, "He alahele okoa ae no kekynl e ino ailōi iliōeu la kaliou, a niānao aiiooeh mea e hiki ai ke hana ia hana a kre wale no he makau au j k.i hai aku ia oe ia alahele." Olelo aku la o Wilamaiki- "Ke hanā mai la no oo i "hana atu ai ku"t mau lima ounahele i ka hāna piuin-ni eleele maluna ou. Aole o'u makēmake e hana i kekahi hana kalaima aka, he makemake loa ko'u e k-uOwale koke aku au mai^ keia' wahi aku. Nolaila, ina he alahele laaalahi .e ae kekahi au i ike ai no'u e leaawaie, slcu ai mai keia wah aku, fe"pono oe e hoike I'oke mai ia B'ahel'e. Ina' no hoi oe e makemoke e noho ma wahi me ka haku o kakōu, o kou kuleana m» ia Ina no hoi e koho na opio wahine e noho pu iho no maanei me ka ha,ku o I kakou, aia no ia kuleana ia lajkou. Aka, no u nei ea, he mokej make ioa ko*u e kaawaie; jnai ikeia wahi i hoi aku au e ike i kuu mau luaui makua." I mai ln ka wahlne moo. "Aole e hik! ia'u ke hoike a*u i keia meo ia oe a pakele a>i 1 kn haku o knkou, no ka rrea, he oiaio. e make mai no,au ia Ja sa. no ka moa. e a"fia no ! aia aole mea okoa hgikf i kela"abhele ke oe aka, ruai a'u wale aku no, jao k,« mea, pwmu wale 110 kai ike ia alaheie." Qlek> aKu ia o W:iam?'ki: "O ka make i ka h?iku wahine kau makau s peh'ea ka hoi ka'u make° Aol. 11 anei i Uko no na make a i elna?' 1 Pan'e mai la lea wahine moo: "He oiaio no kāu i olelo mal la he like no na make a elua, r he manaoio ko'u he walaa;i ha wale no kau aole o? e aa ana e pepehi mai ia'u." Oleio aku la o Wilamaiki: Ua ka umi ana o nei mau liir.a p»inahele ia oe i keia po? Ina ua ooina oe, alaila, he mea pono loa pa.ha ia -u e hana hou aku pela i ole oe e poina, a ina no hoi q ka hana aha ao ia noho oe iloko o ka iuakupapau, alaila, o ka maalahi no. ia o kā'u hana." He oiaio aole he manao ifel o ka wa.hine mōo hr makemake io ko Wilamaiki e hooko i nei mau olelo hooweliweU an-a aka, iaia e manao ana neln.. mehana niw [na lima o Wilanmiki raa kona ;kanir>-i a rui ann 'Kiira waha i ke kahea: "E Wila;r.aiki' e Wilima:?.ki! E aloha mai oe ia'u! "Ua hewaloaiaau." I ka wa&ine nioo e kaliea pela. hoomama iki ae la o Wilamaikī i ka uniii ana a koiv.i mau iima no kv,*na e loiie i na olelo e puka m&ī ana mai ka wahīne nioo irai. Aule nae o Wilainaiki i hoe>kuu- loa .u' i kana u r ii; ana i kmiia-i i k i wnhine r ; ;no. aka. ke :nakauk.m mau la no kela ntau II ma no ka hoohana a'na ;>ku 5 ko l'ina ikaika r*>ah<n;\ o keīa kania-i. " : Nc k n n' • o WiUruiaiki i k,- pa,'. ana 1 ke k:-,r.a-i o kr,' ,vahi!io moo. wikiwiki l\ou iuai '.a ia i kn nu\i' "IT hoskc 10 au ia rc i a'r>~-'le ekoa o lanakila rū kak-u '-.nl.niA o haku V ahir>e k';V;.>u ko. heo - *uu oe i kuu kuiM i" „ . ■ hou'.a i ""a; iu v. ' on pela . , a a ■» .. K- k-\ . , K 1 e ■ a , kor««; \ku la; ' >?uulno k.-: ■; 1;> kei'-'.h' v noafe 1 v,Mhou i® tv e •:» atii nel e kein h:;ua ī M v r 'v> •« * rl?V'e r«o k'jks ! oloi-,' r , ?.i ;■ U?o no kana a'kane o'.a" • -5 1 hv, >•■• .i 1 r;0 '*\ ? *īa hana' ana \nk\i 'a ;u s V wa e

-i'v. . mau li" .. puaa V-: - n'; ahikl t ka lele uti, iAiia u M 4jaxiu iliiii iilal. ;v!rr«ih:i 'nku." A3aalav.a r.e la ka 'i/uhliiē moo a iaiioi me he mea īa c m ikau ,ui&; o lohe mai kekalii me-a i mea e olelo mai ai ia \via olelo mai me kā ieo Luaiieii&he Io&: '"Aole keia ht i-iuUeie n:aial,o o &a luiv..-ii a'.. no keia i Ufe* ole akv, -mau alahele. O ka mana o ka haH« o kakou a lilo mai Juia mai e lilo no oia i pio ri<'t ka -mea e iiro~ai kela mana."