Ke Alakai o Hawaii, Volume II, Number 31, 28 November 1929 — HE MOOLELO KUPANAHA LOA NO WILAMAIKI HE KEIKI I HANAU KUPANAHA IA HE NAAUAO LUA OLE A HE ALOHA MAKUA ME KE KEIKIMAHINE O KA PUNAWAI KUPANAHA [ARTICLE]

HE MOOLELO KUPANAHA LOA NO WILAMAIKI

HE KEIKI I HANAU KUPANAHA IA

HE NAAUAO LUA OLE A HE ALOHA MAKUA

ME KE KEIKIMAHINE O KA PUNAWAI KUPANAHA

Apsu k-3 V...:h. Sabati, hookuu ae In na papa, hoomamao loa aku la na poe apau mai o lakou nei aku a wailio wale iho la no na noho kokoke ia lakou nei me ke kanaka ole, a e ole lakou nel loaa ke kanaka o kekahl o ia mat* noho. . Aole he wahi olelo hookahi i paa iloko o ko lakou nel poo, Me he mea la aole a lakou olelo i lohe aku mai ka waha mai o ke kahunapule. Ua ike aku no lakou i ka oaka mai oka walia ok** kahunapule a ua lohe ikv iiio i ka. Leo, aole nae he wahi ,clelo hookahi i noho iloko o la- , kou. 1 ka pan ana oka pule, awiwi, koke aku la lakou nei i ka puka ana iwaho oka halepule. iloko no o ke ano kaumaha o na wawae o na elemakule mamuii o kr kshiko o ko laua mau makahjki me he> mea la ua opiopio ae la laua 1 kela manawa a auau aku la ka hele ana a ko laua mau wawae. Iko laua mau wa-

wae e mama loa ana ma ka hele ana ma ke ano mahuka mai ke'a poe mai. ia manawa hookahi ua kaumana loa ko laua naau mr; he mea la ua hookomoia kekahi pohaku nui iloko o laua. Nana wale mai la no na hoahanau ia lakou nei me ka pane wahi leg ole mai, a huli aku la kekahi i kekahi e hawanawana ai no lakeu nei, aole nae hoi he loheia aku o na olelo. No ke kahunapule. hoi, aole oia [i puka mai iwaho, aka, ua hele j aku ia oia e hem i na dalai lui,iu la. iho ia ia anama pule. I ka wa ana luna ohi kala e ,heie ana e ohi A &e kaia, ua hele loa mai no kekahi o lakou a ki- ■ koo inai la ike eke kala imua o ko lakou nei a'o. a ua haawi aku no hoi lakou apau i kekahi ;nia»awSfl?at no ka luakln!. A msfrnao aku o Wilamalki ma mai ka pa luakini aku a aole hoi

he poe e kokoke mai ana e lohei ka iakou nei olelo, huli mai la <ka elemakul*.' kanc a i mai la ia Wilamaiki: -Nawai no la e ole ka- make o na hana a ke Akua penei iho la kana mau kauwa e nana kee mai ai i ka poe e hula aku ana i ka halepule. Oka makamua loa iho la keia ame ka hope loa hoi o ko'u kiei ana iloko o kela halepule ahiki i ko'u make ana."

Olelo mai la hoi kahi Uwhfne. "Aole pono kakou e olelo pela, mo ka mea, ke manao nei au, aole no I apono mai ke Akua i jka hana a keia poe 1 hana mai nei ia kakou." Oielo aku la iiol o Wilamaiki: "He okoa loa keia poe mai ka poe mai o ko makou halepule. Ma ko makou halepule, ina e ikeia na malihini, pau a pau ka poe. i ka hele e lulu lima me lajcoTi a haawi aku i na olelo hoo- . lana ame na olelo kono e hele hou mai i ka halepule i kekahi mau Lapule mai, me ke kono i ,pu aku ia lakou e hoi i ko lakou j mau home ■■ ma ai ai." Olelo mai la na elemakulf | "Oia paha na kauwa io a ke Aikua. Oka poe ia i noho maoli |ke aloha o ke Akua iioko o ko , lakcu mau naau." [ Hiki aku lokou nei, i ko lakou i hale a'hu ae la ka aka ana ele- ' makule i ko lakou mahaol oka i ' miki ana i ka hele i ka pule ia ikakahiaka. j. Olelo mai la o Wilamaiki: "A'ble«4 hewa ko lakou hele ana t' jka pule ia kakahiaka. aka, o! jkela poe oka halepule kai he- ! ! wa a no lakou ka kakou e kau- • I tnaha ai, -no ka mea. ke manaoio j I ioa nei ru aole lakou e komo ana ; iloko o ke aupuni oka lani, aka j g pau ana lakou 1 ka haule ma-! waho o Jce aupuni o ke Akua He j manaoio loa ko'u ke uwe mai la ' ko ka lani poo i keia wa no keH j poe." | Oleic ma; 1-. kahi elemakule kane: "F. hoopoma mau loa a-j ku kakou i kela poe . a e hoohuliia ko kakou noonoo maluna ' oka ke Akua 01010 Nolaila. mai co • k. - ,ia.i u kakou I keia po ma'una oka kakou haawina maikai " | Ia ilio koi aku la o Wilamalki i na clem.ikuie e hole lakou Ip holohoV' wavao a ae mai la toa elemakule ' I ka lakou nei holoholo ana

maalo ae la lakou mawaho o kekahi halepule e himeni ana ka papa himeni, a ku'iho la lakou nei e hoolohe 1 ka ljiimeni. No ka maikai loa oka himeni ana' a ka' papa himeni, Hoi aku la o Wilamalki i na makua e komo lakou iloko e hoolohe ai i na, himeni i koe e himeniia mai a~ na. E himeni ana no ka papa himeni i ko lakou nei komo .ana aku ahiki ma ka puka., Ku iki iho la lakou e nana ana .i ka lakou wahi e komo aku ai a hoea ana kekahi kanaka a kahea mai la ia lakou nei e hahai aku iaia a nana lakou e lai«e aku ajaa noho kupono. Hahai aku la lakou i kela kanaka a loaa ia lakou na noho maikai e.hiki ai ia lakou ke lohe pono loa i ka himeni ana mai a ka jpapa himeni. I aku la kahi elenmkule kane, "Ua pilikia maoli kakou i ko ka. kakou komo ana mai nei ia nei" no ka mea, aole e hiki ana ia kakou ke puka iwaho ahiki i ka ipau ana oka pule a pehea aha la ka haawina baibala a kakou o keia po." Olelo aku la o Wilamalki; Ina hele ae kela poe a oka a ole aku o ke kukui e manao ana no lakou ua hele kakou. O kekahi no hoi, aole i koi ia aku lakou e hele mai i keia po, no ko'u ike he po Lapule keia a malia he. hele paha lakou i ka pule 1 na halepule o lakou." "Ina pela ua pono loa," wahi &] ka elemakule kane i olelo mai | ai. Apau ka himeni ana a ka papa hirneni i ka himeni mua, lawe mai la kekahi keonimana he mau buke himeni na lakou nei. Aole ike o na elemakule i ka ■ himen*, aka, o Wilamaiki? he , makaukau oia ia mea he himeni nolaUa, ka.jgii.Jikt .ana c kcna it'O m'e ka nui oka poe, oloko oka luakinl, a o ua ele- j

makule hoi ma ka olelo wale ro ka laua nana.

I ka hoomaka ana o ke kahunapule e haiolelo mai, lohe pono aku la lakou I na olelo apau, a paanaau maoli kekahi mau manao oka haiolelo la lakou a e~ kolu. oka mea ai paa ole i keikahi, ua paa i kekahi, a oka mea hoi i paa ole i kekahi, ua paa hoi i kekahi. I ka hookuu ana o ke anaina pule, o lakou nei ka hope loa i puka mailoko aku oka luakini, no ka mea, lulumi mai la na kamaaina io lakou la e haawi ana i na lulu lima aloha ana, a e haawi ana hoi i na leo kono no ka hele hou mai I ka luakini i na manawa apau e hiki ana ia lakou, a e kono pu mai ana hoi kekahi o lakou ia lakou nei b hele aku I ko lakou' mau home e hui ai me lakou. Ua hoike mai kela lehulehu ike phohia i ka j ike ana mai ia lakou nei ia p<|>. i Iko lakou nei hoi ana mai, i j mai la kahi elemakuje, "pumep jhana maoli ka hoi ko'u naau i jkela poe. Like ole loa maoli hoi I keia poe o keia halepule me ka poe o kela halepule." Olelo mai la.ka luahine: "Nawai no la hoi e ole ka plha o. keia halepule he maikai maoli no na hoahanau." I mai la o Wilamalki: "LI&3 I loa ka hana a keia poe me ka j hana a ka poe o ko niakou eka~ jlcsia, koe wale no he ekalesla j kuaaina loa ko makou a o kela I hoi eia ike kulanakauhale." j Olelo mai la ka elemakule: ] "Aole o kahi ekuai oka eka 1 - i lesia ka mea nui, aka, o ke ano ;o ka hana ana hoahanau amo jke kahu." ,' o ke kahu no o keia luakinij a Wilamaiki ma i hele ai kekahi ■ i hole mai e ike ia lakou nei a j imwi mai i na leo hoohauoll a ! kono ia lakou e hele man aku i ! na wa apau e hiki ai ia lakou ke [hele aku. Olelo mai la na elemakule: jua waiwai nui no keia po A ; kakou i hele aku nel I kela ha'lepuio no ka mea uft hoopume- | hanai a mai ko kakou naau. a i- ' na penei k.\ hana ft na hoaha!nau ame ko lakou kahu e IUo a- ' na au i hoahanau no kela ek»_ he&ia ma keia hope aku w 1 "Ae " wahi a Wilamaiki I pane mai ai. Ola lo no ka hoahanau jo ka ekalesia kela. Me he mea U jka hoi ua kamaalna wale no ka

'kou aj>au i ko'a o kola ha lermle " Fd<i IVdpi ko> V.fcor. noi kalim'.l'o h?\? &n:i ke alamii laMk<. *mV i ko bk.A> Kv?a ana |i ko tokou Ivvvo