Ke Alakai o Hawaii, Volume II, Number 27, 31 October 1929 — HE MELE PULE NO NA WAA A KANA NO KA MOOLELO O KANA AME NIHEU Buke IV A FORNANDER, MAHELE III [ARTICLE]

HE MELE PULE NO NA WAA A KANA NO KA MOOLELO O KANA AME NIHEU

Buke IV A FORNANDER, MAHELE III

Kakaula mai e Theodore Kelaei-. Wawa—l-lca-lani, hui na aoao elua; hou aku hou mal, hopif aku, iiupu mai twawa). wawa, loh€ r»a mea a pau, kekahi. Wawaka, hatyahaka, naha. (Nalimu).

Wawaka, ano like me ka niho o ka pahioio, ka mano, k& ilio (]agged, saw-toothed). 'Wawa-ka—i-ka-lani, spear. (lokepa). 109. D Kana ke koa nui. No ka nui o kona kino a me kona mau klno lau a me kona Ueaika kupaianaha, pela I kapa ia ai oia he koa nui. (Kapano). Kana (ka ana), dipping out (ka ana i ka iiu o ka waa), etrikiiig back and £orth <ka ana, hlll ana). (Kupihea), Kana (mai ka huaolelo 'kanana' m&i> (hoopokole ke kanl. aoa o ka 'a' mua), ikaika, maka'u ole. (Luahiwa). 110. O Puhalakau ka laau, : Ona -aa maluna (aerial roots) , q ka puhala ua hana ia I npwa. O keia newa he mea mkna a mea pepehi ia. He mea kokala ka lauhala. Kana was an aerlal al war-club. Kaukau (kau) kamaiiio aku i ka uhane o ka mea i hala. The power of all the deities o£ Kana's body-guard and ol his eanoe, who could aid, was brought together in. thej war-club. (Kā-ha-pūla). ! Ua hana ia kekahi mau ihe I. ka puhala. (lokepa), j Haiahaiakau, c<jnsplrlng, eom- i plaining. (Kupihea), j Puhalakau, hopu i ke a haki i ka iwi a make, a kau iluna o ka lele o ka heiau (ina waiho wale no aole puhalakau). Puhalakau ke koa ikalka 1 ke kanaka. (Luahiwa). Puhalakau, ka*u _kekahi laau maluna o kekahi, ulu aku kekahi laau maluna kekahl, hihia aku a hulk-au, oia ka puhalakau, lialahalakau. (Nalimu)., 111. O Opuaanalu kai li.ee., O pua .(opu ia), oia ao ua o Kona. Kana coraea.„jip gua4enly (opu; like an opua elouel Uk« 3f d<i&coyiiig wavq .strikes and xecede& is Kana. There is sudden deJEeat no flight. (Ka-ha-pula). O ka ohua liko oia ka jpuaa mai loko mai o ka nalu. kekahi o ko laua mau koa o ke kai e hee ai ka puu o Haupu. (Kapano). (O ka ohua o ka manin[ oia

kekahl o na klno iau o Kamapuaa (mea kakau). O pu ka nalu, hoomaka ka na•ln r pii, a mahepe !Uo i nalu luīiai kupono no ka hee nalu. (lo-Pu'a-nalu, he kai hee, he. wahi e hee al ka nalu. Kahi e hui ai ka nalu a po'i, oia ka pu'a nalu. Pu'o ka ale ma kahi hookahi. (Nalimu). aoao elua o ke kaua. Kai hee, enii hope, holo. Pill opua-a-nalu i ka manawa hanau. He|mo ka wai opua o ka wahlne a alaila hemo mai ke kamaiki. o f ka inaina he wai mai ke kamaiki Imai. (Luahiwa).

Nalu, the coming of thoughts into the mind like waves; a flow oī "Water frOm the "water near the time of birth; fluid that stopS the nostrHs of a new-born chlld, and whleh is sucked out. (mea kakau). O pua nalu, he mau nalu nunul kokoke J ka aina. Kai hee, emi ke kal, oia ka manawa e hoomaka ai e holo maluna o ka waa. Kal nul, noo-tide. (Kuplhea). NA WAA O KANA 112. O Niuli ka nui—e. Pili 'uli' 1 ka make; plli f nlu' i ke kanaka; pili 'nlu uli' i na ka- ! naka make. Ua pau ka mana o Haupu. Niuhi (tight shark), he i'a hikiwawe o ka au ana, a Ikaika, Elua maka a he ihu ko ka -iwi niu. (Ka-ha-pula). A ka maka o ka Nluhl I ka po. (mea kakau). -Kai ull, kal lipolipo, deep sea. - (lokepa). O ka lau o ka loulu oia ka nlu . maluna o ka waa I mea uhi. (Kapano). Nluli, nalu nul mamao mai .ka alni aku. (Kuplhea). , Niuli, he kai eleeie, ola ka nui o ka pu'o. N!, niole, nin&u. .Heaha kau e nlole (hlnau) ana?". (Nallmu). . 113. O Moo-puu ke kahuna. Phu, hump, hIH. Moe puu, e hahai 1 ke lii iloko o ka makd; ē aku ke ola no kekahl Jr.umu Tiul, Ma lapana ua pdpehi kel&h! iala iho I mea t bahsj M ! kona Mlkado i hala nku la. J '

thia ua puhMa 'm w£lsir ± * mm y Iffslce pd ka o XaHpii me ko lakou a!ī!,, Ku? aa pūU ō ka poe make. *%100, pili i ka moo-ku-au-hau kekahi. (Ka-ha-pula). "Moo, pili i ke keikl; pIH pn i ka makuahine paha, kftkaU). I kekahi manawa ua kapa ia ka moopuna he moopuu. (lOkepa). Make pu. (Luahiwa). 114, O HulahuU ka .aha. Hulahula ka maka (ey?s twitch) f he hoailona ia no ka uwe ame ka make. E make aaa ka aha o ka poe maluua o Haupu. Hauoli na Akua i ka lanakila o Kana. a hulahula ka aha. , Hulahula, oia paha ke kaula ,e hoopaa ana ka waa i Haupu. , (Ka-ha-pula). , Etulahula ka aha, uwe ma ke auo oli, he kaukau, helu na wahi a pai\. (Luahiwa). aha niu. Hulahula, e haa ana iluna, ilalo» iluna, ilalo, e like la me na nalu. Hulahula, :da»ci«g up and aown as the waves. It is seidom ealm on the ,deep oeean. (lokepa). O hulahula ka maka, eyep. (Kupihea). Hulahula, he pule aha, a u& komo ka inoa o Kanaloa maloko. O Kanaloa oia ke Akua o ka hee, Ua, hoola ia na mea ma'i i ka hee (hooauhee i ka ma'i} (mea kakau). Ma Oahu nei makemake na Akua i ka hee. Ma na moku e ae ua makemake ia .ka hee pali e na Akua,- iKupihea). E heie ai mawaho o ke kukaa louiu, oia ke kauia e wlli ai a paa. iKapano). Huiahula, huia, ua like pe (Nalimu). 115, O Kanaloa ke kua. He make ma ke kua tdeath in rear). (Ka-ha-pulaK Hii paha ia Kana kekahi. (mea kakau' Be Akua maiiā. .Kapa:io\ 116, Hee ka puu o Kaupu. Fau i ka ka poe maluna 0 Haupu, iKa-ha-pulD. pic\ (Luahiwa\ E hooaiaemae o<? i na puka ainwii o keu na&u, e malaelae auanei kou alahek\ O ka mea e hiki jct ihe 1 sekona e ka inaina oia ke hoopakele 1 o ke kauniahī O ka mea hiki k? alak&i 1 ke ala oloU hlki s>o »aia 1« lO&ka: a* puka aku v,*ao o t& cio;i