Ke Alakai o Hawaii, Volume II, Number 26, 24 ʻOkakopa 1929 — HE MELE PULE NO NA WAA A KANA NO KA MOOLELO O KANA AME NIHEU [ARTICLE]

HE MELE PULE NO NA WAA A KANA NO KA MOOLELO O KANA AME NIHEU

Buke IV A FGRNANDER, MAHEUĒ 111 Kakauia mal e Tiieodore K?hey, K© lei mai la Ka-ula 1 ke kai e, Ka malamalaii*a o Niiiiau ua aialie, Akahi, o ka inoana i lilo mai la. (Kapano). Ale i, ale wlniwini Cpointed waves). (KupLhea). 102. O ka ale moe—o ka moana. ' Ale moe, ale IoLM <extending wave). Hiki ke hoopiU i pa Akua nul o Haupu. pu 0 Kana (ale i> a moe ma Haupu (alē moe). Kana rise§ suddenly and extends his body across Haupu. Kana extended hlmself to Kona to bg fed by Uli (moe). The wave (ale) is born of the sea (moana) (HinaK (Ka-ha-pula). Ale moe, extendlng wave. (Kupihea). Ua moe na ale, ua malie. (lokepa). Aie moe, noho malie ke kai, aohe makanl, aoheale. (Nalimu) O ka moana 1 ulo mai la. (Kapano). 103. O ke—au miki o ka moana. O ka ale nunui keia e emi ana iwaho a ike ia ke Kohola; alaila hoi a pii maluna oka aina. Peia no o Kana; moe oia ma Kona, alaila pii maluna o Haupu. (Ka-ha-pula) . Au miki, kai. mimiki, kai pii mai a enii, Kai lawe, he au ikaika malalcTo" ka ili kai. (Luahiwa). Ko ke au i Molokai. (lokepa). Au miki, waye. (Kupihea). O ke au miki oia ke au nana e huki. (Kapano). Au miki, au huki lluna a i ole ilalo, au lewa, au lawe; Au ko; aole hiki i ka waa ke holo; paa ka waa. (Nalimu). i 104.1 ke au ka oka moana, i Aia a pau ka al ana a Kana i ma Kona, hoi oia a pii mahma o Haupu me he kai mimllel ala. Au ka, current that stretchea for a long distance (he au loihi). Ka, wawae luna. Malama i na ka (take care of your legs). Ka, kiek ahead or to tfce side (peku imua a ma ka , . Au,.i4ia»&l£.-. The ..iooi^b the handle oī the leg. Ka 4 k|a, i ka mauu ma ke ala. Ua okl ia. (aole oki ia a moku) ka wawae o Kana. (Ka-ha-pula). Ke au mikL au hikiwawe (swift current). p "Ke au ka, au ko iwaho ,(dragging current). (lokepa). Au ka, out-going deep water current. (He au e huki ana iwaho ma ke kai hohonu). (Kupiliea). Kupueu o ka moana I 1110 mai la. (Kapano). Au ka, au ko. au ka, au mlki, au lawe. (Nallmu). Au ka, aulana wale no kela kal, lana wale no; nlniu wale no a pau. Niniu ke au ma kahi hookahi, maluna a malalo; he kai e hoopilikia ai i ka waa i kekahi manawa. (Luahiwa, no Kaual). Pili paha 'miki' 1 ka mlkioi o Kana, £ me ka ia Niheu 1 okl i ka wawae o Kana, (mea kakau), 105. Aukai hooukana—e, Aukal, hoomaka i ka huakal. Kana eame back from Kona with full strengh and hLs "sea

to get Hina, the ,freight he eame for. (Ka-ha-pula). Au kal, hele ka waa_a i ole ke l:cr,aka lloko o kt kai. Ho6ukana, hoouka ana, hootTka nkana ana, (Luahlwa). Au kai, au iloko oke kal. Hooukana, make freight of. (lokepa). Hooukana, kaohi ka waā I ke ana (kaohi 'ana) I ka waa. *(Nalimu'). ..; Au kai, au oka moana. Hooukana, po'i maluna o ka waa. O keia k?i m_ea nana e hookau I ka ale i ukana no loko. (Kapano). 106. Ihu a ka moo a kaili. Pii o Kana e like la me ka Ihu o ka moo (snake) e pii malu ana ! e kali ai ika mea i makemake 'ia. : : Moo, keikl paha, moopuna paha, kekahl pulapula o ka ohana. Plli o Kana i ka papa o na 1U lanaklla; he moo a KalH oia; he kupua oia; he mamo oia na na Akua a me na Akua wahine. Like a dragon he snatched his victims. (Ka-ha-pula). O ka ihu o ka waa o na moo- ' puna e hiki aku ai i kahi e kaiH mai ai i ka makuahlne. (Kapano). ■ Ihu o ka moo.(moo, gunnel of eanoe), hoomakā ka waa e holo ' ma ka iii kai. (tums toward the open sea). (Kunihea)., Kane ika , true husband (Rev. Kamau, Nalimu), Ihu, hele imua, aole maka'u, ao],e kanalua. Ihu, di'rection in whieh" the~nose cf a Tessel" is pointed. Na ihu e holo ai ka moku, nana ma ke pa—nana. Moo maloko o ka wai (moo uli, moo eleele Uilii). Moo kaula (kauo ka 'a'; kaūla, makaula),. halenalena kona ili; he nioo i malama loa ia; kani kona leo no ka hiki ana mai o kekahi mea o kela ame keia ano* klai iloko o ka hale. Moo puhl, ano like ka ill me ka pūhi makaula-loa (kauo ka lua o na 'a'), he puhi ulaula, kikokiko eleele o ka 115; hele ke Mkoklko ma ka loihi o ke klno. Moo a ka ili, inu i ka wal awaawa, aole maka'u, aole kanalua. Moo, he lalani kaua loihl j!ptialT> short line of men, llke moo, rank). Moo, kanalua ole. O na loa e pili ia oe, no Kane i ka lli, kau. ponb!.' r '' (Luahlwa). 107. E Niheu ke koa —e! Niheu ka wlwo ole, (Ka-ba-pula). He pukaua nul o Nlheu. (Luahiwa). 108. O Wawaka—i—lani ka laau. O Wawa—i-ka-lanl ka laau, Kamailio ka poe maluna o Haupu (lani) no ka mana o ka newa o Niheu e pepehi ana ia Laau, mea lapaau (remedy). (Ka-ha-pulaf ■O Wawahi-lani ka inoa weliweli o ka laau kaua. (Kapano), Aole i pau