Ke Alakai o Hawaii, Volume II, Number 14, 1 August 1929 — HE MOOLELO WALOHIA NO NA ONAMILIONA I LAWE A HUNA MALUIA I KA AINA MEHAMEHA [ARTICLE]
HE MOOLELO WALOHIA NO NA ONAMILIONA I LAWE A HUNA MALUIA I KA AINA MEHAMEHA
MOKUNA I
I "Aoie, ke nianao nei wau aole it»n ia «e mea hiki o ka lawe ana u aj a hoAkoakoa i keia mau kanaka waiwal iloleo e fcekahJ aha kuka," i hoomau mai ai o i ke kamaiUo ana, me Eeseka ht>i e «oho ana iluna. o kona noho me na maka i hele a piha i ka uwila. O ke kumu mua o ka hiki o2e ana aole la|kou e hui ana; o ke kumu elua aole lakou.e ae ana e hoike 1 ko lakou mau manao a kamailio hoi.'Aoie loa no lakou i kau no ke ku pale ana mai i ke kahua o ka lakou mau jhatia, e pili ana hoi i na hana- hooporopono hou- E 'pono kakou e ho--omanawanui ilokō o keia hana; e elike me ka hiki ia kalou, a na ka hopena "no hoi e hoike mai ia kakou i ka puana a ka moe. O ka pomnikai nui keia i hekau iho maluna o kakou e kali hoi me ke kaniuiiu ole mamua o na kanaka e manao nei iia lōaa ia lakou he mau kumu hoohalahala. Ua hiki loa i ka i-maka«kau ma kana oihana loea no hoi ma kana hana ke kupale aku i na hana alunu a na hiii i hoohuiia no kekahi mau makahiki lolhi. "E kukulu ana au i hui." wahi e i ,pane mai ai me ka pupuahulu. "Oia?" / "Makehewa 'oe e akāaka. E hana āna no wau. E hoao ana au e kukulu i hui nupepa." "■ITa pono kela, e Heseka." wa2si a Hamona me ka mlnoaka e haawe ana maluna o kona mau pai ia loloa* "Ua aumoe loa ī Koa manawa no ka hoomaka ana e noonoo~J keia kumuhana i i Keia po. E hoike znai oe ia'u i ; jsa. hoi-a ame ks rr.inuke e ma- : kauka/i ai oe rna na pepā ē | pili ana no lieia kumuhana a | e panai aku ana wau ia oe ! j ka'u niau kokua ana ma ko'u I kulana he loio. Ua maopopo loa | ia oe o kau mau hana apau ua ; holole'a wale no ia, a e like me ka holole'a ana o ia mau lawelawe ana au peia no auanei keia. " "E makemake ana wau 1 kau |nau kokua ana ma keia hope aku/ ! wahi a Heseka. "Aole wau e hoopunipu.nl ana
ia olua. He mea huna leeia mawaena o kakou." I ka pau ana o kela kamallio ua hoomaka ae !a lakou e hoS no ko lakou unau home pakahi, I ke kakahiaka nui o kekahi !a ae ūa ala ae la o Heseka a iho aku ia i ke keeiia pa'i «upepa o ka Record. Ua hoomaka oia e heluhelu 1 kana raau leka e waiho ana maiuna o kana pakaukau hana a 1 ka pau ana, ua kakau aku oia i !eka na Paimer 3. Morton, kekahi o na kanaka loa o ke kulanakauhale o Nu loka, e noi aku ana iaia, ;e haawi mai i manawa no laua e hui kamailio ai no kekahi kumuhana ano nui. I ka pau ana o kana kakau ]eka ana, ua hele aku ia oia e hoioholo maioko o ka lumi hana kii o ka nm>epaL a m&iaila i loaa aku ai o"Chāl- | pers iaia. Ua hele aku la, laua e hoiohoio ma na wahi apau o ka haie hana. X ka pau ana o i
ka laua huakai, ua hol aku la laua noloko o n& kPēna Kakaa, j a malalla o Hes?ka i nlnau aku' at ia Chalmm !a kou' inana e Chalmers lx\. e haawiia ka hooponopono wu\ o kesa nu% pepa no hookahi puie i na wahlne a kakou i maopopo ai \ ka makaukftu am« ; k& holomua i lunahooponopoiio nui a e hoolaha aku ua makēm&ko'a na -\-ahine o «a ano >pau i poe kakau! «upepā, Na na wahine ka hele | ana e lmi i mea hou, elike ( toe ka hakaka pelepele, heihei f Uo, mea hou o na aht\ hookolo-1 kolo, ke ano o na paikini hou pela aku. ' ,Na lakou ? pa'i kii an\e ke f kakau Ana 1 nb/manno pepa,| iHe manao keia—Peia anei kou mnnao?* | "Aole e hiki ia*| ke haawi aku| 1t ko'u manao piaa e plli ana i! keia no t ho-! otnao'j>oW nei, 4 hooliloia no| 'keia wahi \ 'hukihukl iau- j 1 :ho no r.a no ka mea, j noie he liiki i na wahine ke ha-
na like me ka puka o!e ana »e 0 kek&hi mau olelo e ku-e ana 1 kekahi a i kekahi. O ka hopena, e hooliloia no keia wahi i wahi hoopaa • «o na pupule;' wahi a Chalmers i pane mai ai i Ha ninau a»Hesefea. Eia nal ua haawi mal la oia f kona afc € Ttatjiailio oia me kekahi o na wahine naauao ana i kamaalna. la laua e noke ana i ke kamailio ua loaa mai la ka pane a Mr. Palmer J. M<#rton i ka le- ' ka a H"eseka e i ana ua ino kana hana i keia manawa a ina he mea hiki e hele aku o Heseka i kona keena ma ka hora 4 0 ke ahiahi. Aole no hoi he malihini o Heseka ia Morton ka ona miliona. No k© Heseka kanaka ano kuokoa, a maka'u ole hoi 1 ka hoopuka ana maloko o kana nupepa i na %iea oiaio e pili ana i na hana apakee a ka poe waiwai i wahi e loaa nui ai ka lakou daīa aole i makemake o Mortoh iaia,.eia i:ae, aole 1 no hoi ona makemake e hoopii loa ae i ko Heseka huhīi" pilikino noiīā ma ka hoole ana aku i keia hui kamailio ana. Ma ka,hofa 4 ponoi, ua hiki aku la o Heseka ma ke keena o keia kanaka koikoi o ke kulanalaweia aku la oia imua o kona alo e kekahi o na kakauoleio. I kona alaālawa ana ae zna na paia o ka lumi, aohe mau ioea hoonani hale ano nui oloko.* .... O Mr. Monon, he nui a kihikihi hoi kona mau pooniwi, nunui kona mau lima, he oolea kona mau maka ke nana mai, a he uahoa hoi ka nanaina o kona helehelena. E komo ana oia he paa lole polu I ko Heseka wa i komo ai > .aohe mm men kinohinohi ma kona umauma elike hoi me kekahi poe waiwai e ae i ke kau i na kaimana ma na fcaiule. "Hauoll wau Iko'u ike hou ana ia oe e Mr. Heaeka," wahi a Mr. Morton "E noho oe ma kela noho a e hooluolu ia oe iho. Aole paha oe i hele giai nei e ninaninau ia'u i mea nau e hookomo ai maloko o ke kolamu o kau nupepa. Ua maopopo no ia oe ko'u jrula." Nana mai o Mr. Morton ia Heseka me ka nanaina kuoe; a ua minoaka aku la o Heseka a pane aku la ua hoopau kona hoao ana la mea, no ka mea, u.a nui kona manawa i hoohoka ia ai. "I hele' mai nel au ia oe e kamailio pu kaua no kekahi kumuhana ano nui," i pane aku ai o Heseka me ka awiwi. "Ua maopopo riō ia'u he nui kauhana, a e hoopokole no wau \ ka'u mau kamailio ana, He mea maopopo le'a i na meā apau o keia kusanakauhale o oe kekahl o na kanaka poo hookele waiwai, 'a ina e loheia kou inoa e pili ana i i kekahi hana, ua" hilinai koke ia, jno ka mea, ua hiiinai ia e |na mea lawelawe oihana apau. Aoie anei i liln mai kekahi 'no- ; oiieo ia oe, he hookahi oihana i /koe aole i loaa na pomaikai ma-1 laio o kau alakai ana? Aole anei i loaa ia oe ka noonoo e ho« aia i kekahi hui nupepa nui a puni ka aina?" i Kuu iiio ia o Heseka i kana kamaīUo ana. Aole i pane koke mai ka ona miliona i keia mau ninau, me ka manao pu ana e hoomau aku ...» d Heseka i kana kamailio ana, eia nae» aole o He»ka i hoamau aku. "Ua loaa iiq ia'u ka noonoo pela,. eia nae, aole ,wau 1 moeuhane mua nau ana wau e kamailio mua ma ī keia mau mea, o oe hoi keka na mea kakau o ka nupepa e h inomo nei i ka hui a na ona mlliona," i pane mai ai o Mr, Morton. Aole o He* seka i hopohopo iho ma keia oielo ana. "E Mr. Moiion. ua maopopo le'a ke aiio o ka iiookelo pa ana ia oe. ao'e hoi wau ka mea e hookele nei l ka nupepa Jftecord, Ua nuwpopo no hoi la oe o ke ane hookele aupu.n: ana o ke kulanakauhale uei," i o~ aku ai o Heseka "Hooponepoao ae qc aole i hoopoinoia e ka makou « kauailio ana e pili ana ; 1 a ua oaa miioiia. i
! "Aole wau i hoomaopopo ia ] mea," wahi a Morton. Aole kela ! he mea e pili ana i kau mea e j manao nei i keia wa. Ha'i mai [ oe i kpu manāo hoolala, E hooI lohe aku no wau ia oe.' J | "Aole he oihana ma. kela aik na holookoa elike aku paha me t ko ka oihana nupepa, ina he mea hiki ke hoohuīia na nupepa apau malalo o kekahi hui nupepa nul. He m-ea oiaio no, he īiui no ko na nupepa e ku nei i kßia •grft l aole lakou i lilo malalo o ka hooponopono ana a hookahl poo. Ma keia ua maopopo le'a he nui ka puka e loaa mai ana," i hōomau aku ai 0 Heseka. / - " "I mea e iioiopono ai, e pono c hoouluia i mau nupepa ma na wahi apau o ka aina, hookahi ke kulanakauhale'hookahi, ?> wahr a Morton. I "Aole pela ko'u manao, he | makemake wau e hoopukaia i: eiua, nupepa o keia hui ma ke ] kulanakauhale i oi aku'na kanaka 1 ka 10,000," wahi a Heseka. j "Oia ka. Maikai kela noonoo. Hookahi pepa Kepupallka a hookahi Kemokaiaka;' i olelo mai ! ai p Morttw melna nanaina ha- > uoli, me ka hamohamo ana ae 1 kona auwae. "Malalo no nae paha o kā hookele ana o ke poo h&okahiy, "Ae. 6ia no." . AOLE I PAU