Ke Alakai o Hawaii, Volume II, Number 2, 9 May 1929 — KA OLELO A KE AKUA [ARTICLE]

KA OLELO A KE AKUA

MOKCNA 11 O ka hooneeia ana o ka noho t aupuni i Constantingpl<? he hoailona īfc o Ka hiolo aku o"ka emepaea, Lilo aku la ka mana mal ia Roma aku, Waiho wale īho !a ke komohanā i na enemi. I ka m&Ee ana o Constar.tine,roaheieia iho la ka emepaea o Eoir.a Sloko o ekolu mahele, mawaena o na keikikane ekolu, oia o Constantius, o €onstantinc 11, ame Comtans. Hoopa.apua sho o eonalanune Coiiil;i:is, a lilo iho la fce komohana holookea ia ConstariS mamuli o kona lanaklla &na. Aole i u iho pepehiia ©i* e kekahi o kana mau alakni f a Hio ae la iaia ka noho. aka. pio *ofc« oia i ke emepera e ola ana, a lloko o ka manaolana poho make iho la oia 1 ka A. D. 853. Hoomaka ra-A ia na -o ka Akau-e.-n^a *a nakila iakou a hiki i ka pau ana o ke Komohana i ke pio ia lakou O ka A. D. 476 keia, . ya like ole.io.keia me na hele mua ana e,lua a ka wanana e hoike neir a o keia no hol ka Hopena o ka hooneeia ana o lea noho ' a»punl i Constantinople Pauku 30. N.o ka mea. e holo kue mai no na moku no Kitima iaia; nolaila e kaumaha no, a hoi mai, a e huhu loa aku i& i ka berita hoano; pela no oia e hana'i; a hoi tnai no ia , a p kuikahi pu me ka poe i haaiele i ua berita hoano la. Eia nd ka wanana ke kaiīiailio nei i ka mea e pill ana i ka mana i hoomakaia e kamallio mai ka paukU 16 mal oia hoi o Koma. , Owai na mok*j ma! KHima mai e fcus ipana. a i ka wa he» .. ilwaaia ai'lāīiīi. hana? Owai ke 'aupunl a m'aiia hoi e'ieiHma 9 ka, buke a Ka'iika Clarke f e pili aila i kana honkaka maluna o Jiaia.23:l,- olelo oia penei: "Mai ka aina mai o Kitima loaa no la lakou na hoakaka ana- Ua oleloia mai Kiiima mai i loaa mai ai na lono no ka lukuia ana o ko Kuro e Nebuka neza, oia no hoi na mokupuni o ke Kal Mediterranean; no ka mea ua oleio o Jerome, ma ka pauku eono, i ka ike afia o ka poe o Kuro aole o lakou wahi e holo ai a pakele, holo lakou ma ko lakou mau moku a imi aku la i ka palekana ma Carthagc, a ma na mokupumi a na Kai lonian ame Aegean, A pela hoi Jochri ma ia wahi hookahi no." He kaua anei kekahi i kauaia e ku« ana i ka poe Roma a 0 Carthage kē kahua hoomoana? He hoala wale ae no ko ka poe heluhelu moolelo o ka honua nei i na hoomanao ana i ka luku weliweli ana a ka Vani.ka poe Roma, i loaa ai ka pane no keia ninau a olelo ae. O Genseric ke alakai o kela luku hoomainoino. Puka mau ana oia i na kupuia\j, apau niai Carthage mai e alakai ana 1 kona mau auna moku kaua 1 a'o'ponoia, pahola aku la ia i ka maka'u ame ka weliweli nui i ua apana apau o ka emepaea o Roma. Ua hooiaio loa ia mai o keia ka mea e oleloia nei mao ko kakou ike ana ua kaikai mai la ka wanana ia kakōu a hiki i keia manawa. Iloko o ka pauku 29. hoomaopopo kakou ua oleloia ka mea e pili ana i ka iawe a hoihoi ia o ke aupuni i ConstanUnople. A hala he manawa, i ka ulu ana o ke kaua kuioko kaulana, komo mai la na kan«ka poeleele o ka Akau, a o ke kaua a ka poe Vandals keiwm elike me ia i ha'iii aē la maluna. Hoomaka ko Genseric kaulana mai ka A. D. 428 a hiki i ka A. D. 468. Nolaila e kaumaha no ia a e hol mai. Ua pili keia i ka hoao ikaika ia ana e kaili i ka mana o Qenscric maluna o ka moana, he hana hoi i ;lanakiia ole. "A e huhu ioa oia 1 kn berit,a hoano," oia hoi ka Paiap.ila Hcmoiek, ka buke o ka bcriu\ Ua hookoia keia mea mu Roma. Lawe iho la ka Herull, ka Ooths ame ka Vand;iKs s k.a hoomana Arian, a liio i «nuMni no ka Hoomana Nt> k«i& mea ke kumu i walī»- mai ai o Justinian i kana nleln # |rtli anfi 1 kn hoopuehu '.<<a una

i ka p&e ku-e i ka Hoomana Kv~ kolika. Pauku 31, A « !ttt m»i awanel na koa ma kona aoao, a e noohaumia I&Ieou ī k*hi ho&no ikaika. a e hoopau J-lea twto&l 'o na ■a, a e hooku ae lakou 1 ka mea ino e hooneoneo ai. Ua h(KJpaalß ke aupun? em*p&ea no ka hana m t ka hana I hoīkela ae U mal'una. "A e hoohaumia lakou \ kahl hoano ikaika," oia ho! o Roma. Xna ua pill keta i na kanaka poutl, he ua hooko lo ia keta ol«lo nu- ka polole! loa; no ka mea piha ku'i Iho la o Roma 1 ka poe Ooths ame ka poe Vandats, %. pio iho la ka irana 0 ke Komohana wa o ka lanakila ana o Odoacer maluna o ko Roma. A Ina lioi «a pHi kpia oleio t ka poe alakal o ka emepaea e hana analka makemaae o ka Pope e ku-e ana ? w pekana ame na Koomana e ae apau e Im-e m&i ana iaīa, e hoike mai atia ia i ka hooneeia aku o ka noho aupunl mai Rom_a aku i Constahil«iOpif . AiaŪa; .ua llke ka mana6 me Uanieīa 8:11 ame 'Koikeana 1? 3 ■ "A e hoopau 5 ka fnohai o na ia " Xke kokolke ana mal i- A D 508, aia hoi ikeia aku 1% k& paio mawaeiia 0 ka Hoomaha £akolika ame ka poe pekana e pli mahuahua ae ana Uoko o ka emepaea. A hiki i ka wa 1 hoohuiiia ai o Clovis ke alli o Palani, i ka A. D. 496, he pekana wale no 0 Palani ame keleahi mau' lahui e ae o Roma Komohana; aka, mahope mai olniia, holopono iho la ka hana o ka hoohullhuli ana 1 na poe hoomanakli o Roma 0 ka 'hoohullia ana b Cinvis kp. kumu i hookauia aku ai ka inoa •*&*. AIH Kristiano Kieiyie Loa" ; na siii o Roma ame ka ir>oa "Ke Keiki Hanau Mua o ka EJfalesiF." Mawaena o kela manaw? ame ka A. D. 508, mamuli o ka hoohui ana : na aelike ana ame na lanakila ana, kaa iho la Brit.t:ny ka "6urgunclians ame fca Visigoths iloko o ke Komohana malalo o keia mana nui. Mai ka manawa i loaa ai keia lanakila; oia hoi ka 508, lanakila iho la ka Pope maluna o ka poe pekana;Oiai no nae ua hookuenii hope ia mai ka holomua o ka Hoomana Kakolika mamuli o keia komo nui mai o na pekana, aka nae, aole o lakoii wahi mana e oni ae ai e hana i ko lakon makemake. 1 ka haalele ana o na mana nui o Europa e haalele I ko lakou kulana hoomanakii a pekana, ua haalele aku lakon ia a komo hou mai la i kēkahi kusaii«t ano iike no me na helehelena okoa nae: Na. Arthur, ololeo o Enelani, ke alii Kristiano mua, i kukulu i ka Hoomana maluna o na hakina o na pekana, (Buke 2, aoao 124 o ka buke a Rapin), ka mea i olelo ae ua poloiei kana mau hoonohonoho ana i na manawa ano niii apau, kohoia no hoi oia i Moi no Pelekane i ka 508. I ka 498, pii ae la o Symmach«s a ke kulana kiekie loa o ka Hoomana Kakolika ma ke ano oia ka mea i hoohuliia mai mai ka aoao pekana mai ia wa. Noho alii mai la oia i ka 514. Wahi a Du Pin, ua pii o Bymmachus a ka noho o ka Pope mamuli o kona paio m» kona mau hoa e alualu pu ana ho ia noho me ka hookahe no i ke ko ko. Loaa iho 1.- "?'.a ka inoa ka tiope o Petero. A: uuiaka iho la ka poe e oieio o sa Pope ka lunakanawai jria kahi o ke Akua, a oia no ma kahi o ka Mea Kiekie Loa. Pela iho la ka nee ana o ke au o ka manawa ma ke Komohana. Heaha hoi ka mea i ikeia ma ka Hikina? ī kela wa ua laha aku la ka Pope ma o a maanei 0 ka emepaea, I ka ike ana o ka ppe o Constantinople 1 ka lanakila o ko lakou poe ma ke Komohana. ikaika ae 1& ko lakou manao e ala ae a e ku-e aku no ka pono o ko iakou haku ma R)m\ I ka 508, ua hahaiia ka lakou haua e ke ka\ta kuioko, nana puluini aku na alanui c> ke Kapitala o ka hikina me ke ahi ame ke koko. . Penei ka Gibhon 1 kakau ai e pili ana i na mea i hanaia i na makahiki 50P-&18:— Llkc wale ho ua hana a pau imua o ke Akua, aoi*» lu* tts.ua aole hv hel he hope kehahi.