Ke Alakai o Hawaii, Volume I, Number 41, 7 February 1929 — HE PANE I KA HOKU O HAWAII NA REV. AKAIKO AKANA KAHU EKALESIA O KAWAIAHAO [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

HE PANE I KA HOKU O HAWAII

NA REV. AKAIKO AKANA KAHU EKALESIA O KAWAIAHAO

I ka Lunahooponopono o KE ALAKAI O HAWAII Honolulu, T, B. Aioha- ' Ina h« mea hiki, e oluolu mai oe <■ haav/l mal I kekahi wahl o kau wahaolelo, nupepa, no ka hookomo ana Iho i kela mau la,iani mt nao no ka pane aua i na manao o "Ka Hoku o Hawali" i hoike ae ai ma' ka la l ame 0 k«la mahiīia aku la, He mea hoihōl ole keia aa ko'u uhane o ka hnolaha ana i na mānao 0 keia ano iloko o ka nupepa. Aohe hoi'e hihi ua hooi laha akea iā ae ka inoa 0 kā EI kaiesia o Kawaiahao a'u e ma. ! lama nei, a o na manao 1 hoopuI <I.oif i ku . ka jQa.tkai ke anu haipiiiMa ka la 1 0" lanuali nei i hoopukaia ae ai mao "Ka ttoku o Hawaii" la keia manao. "Ma na lono e lohelohe ia mai nei i keia mau ia, eia kek&hi manao ke hoala ia nei e kekahi : poe iioko <> kda Ekaleaia e ae 0 keia Pueui;:;:, 1.0 ka hookuokoa ana aku la lakou mai ka htil ana me na Ekslesia f> ae o kela Paeaina, a mai ka Ahahul Euanelio Moknpunl o Oah». ame ka _Ahar ' ■ " -ī Paealna, a 0 ia makua • ' ai no ka pono 0 iia Fkaiesia AhahuLna, a i kukuluia hol n)entmā~o TJ kl "KaLya o kr rr r e 0 na Makua Misionarh" Maluna o 5 r>Bi ao i "!oheloheia," ua aneane e piha elua kolamu o na manao i hoopukaia ae iwaena o ka lehulehu o keia Paeaina, No keia kumu manao i 'loheioheia" ke pane nei au no ka Ekalesia o Kawaiahao, no ka Ahaluna o ka Ekalesia, a no'u nei, . 1. Aole loa "kekahi poe iloko 0 keia Ekalesia <■ ae o keii Paea.ii.% 1 lioaLi ae i "kekahi mana-o-"no ka hookuokoa ana aku la lakou mai ka hui ana me na Ekaieaia e ae. o keia Paeaina etc." Aole iloko o ka Ēkalesia, aole hoi iioko 0 ka Ahaluna, Hookahi luna-kane i lawe mai 1 ka manao kue i na hana kupono ;ole, hoomake .hana, a'.k'ekahi poe alakai iloko o ka Aha Moknpuni. o Oahu ame ka Aha Paeaina i ]u hele aku ai iloko 0 kona kihapai a ' iloko hoi o kekahi mau klhapāi e a'e 0 Kawaiahao. Ua puka mai kekahi manao hoakaka mai iaia mai e i ana: "Ina peia iho la ka hana a keia poe alakai o ka Aha Mokupuni ame ka Paeaina, a ina ōia 'iho I? ka ka Aha Mokupuni ame ka Paeaina e hookuukuu luai ai' e hanaia, alaila, heaha ka waiVv-ai o ka hele ana aku 1 ka Aha Mokupuni ame ka Paeaina? Ua oi aku ka pono o kb kakou noho ana Jho no e lawelawe i ka kakou mau hana me ka hoonui lilo oie i ka hele i keia mau aha." I ka puka ana mai 0 keia mau manao, mahope iho ia'o' ka pau ioa ana o na hana o ka Ahaluna, aoie he mea i koe tna ke pakaukau. A, ua puka mai keia mau manao ina ke ano hoike manao wale no a ka mea i hoehaia, aole loa ma ke a.no kumuhana maoli a ka papa e noo. noo ai, I ka puka ana 0 keia manao, ua hoike mai kekahi mau iuna e ae, o lakou no kekahi 1 hoopilikiaia mamuli 0 keia mau hana lapuwale a keia poe 'alakai 0 keia mau Aha elua e lu heie nei iloko o kekahi mau kihapai 0 Kawaiahao. ■' Iloko 0 na hoike manao ana, ua kauoha aku au ia lakou e kukakuka me na hoahraiau lnhapai e ike i ko lakou mau ".nanao maluna 0 keia mau hana lapuwale a keia poe e īiana nei. Ua hanaia keia hana, a ua waiho mai no na klhapai i na hooponopono uiia iloko o ka lima o ke iialiu. 2. Iloko o na manao 0 "Ka Hoku 0 Hawaii" o kn la 8 0 lanuari, ua hoikeia ae ia keia manao: Mahope ka o ka hoopuka ana mai 0 "Ka Hoku 0 Hawaii" i kona mau manao ma ka la 1 o lanuari, a mahope ka o ka haiolelo ana o kekahi mea ma ka iuakini 0 Kawaiahao maluna o ia manao hookahi. ua kahea ae la ka ke kahu 0 ka Ekalesia i halawai no ka Ahaluna, a ma ia halawai ka i hooholoia ai e hoopau i ka manao hookaawale e like me ia i hoolahaia. tfa wahahee ioa a ua oiaio ole kela mau manao i hoolahaia. O ka la > hōike ae ai o Mr. Oaeai' Co>: (ka mea 1 haiolelo m% Kawaiahao'i l kona mau manao

r,;:<i-ii -i <• iiianao, oia no ka jla hoike Kula Sabati o Kāwaij ahao, Lapule, Dcc. 16, 1028. | Ma te la ! o lanwi, 1929, 1 j puka mm al.na manao o "Ka Hoku o Hawali", Ma ka la 8 o lanuari, 1929, mahope o ka M,-. Cm halolelo ana. ma Haili, i puka hou iiī 1 ai ja nsar ?»> o "Ka līoku p ma H k' lamu hoakaka manaj> o ia pepa. Ma Ka lapu l ** i Mr. Cox i haiōlelo ai a hiki i kela H 'a'u e kakau nei i kela mau manao wehēwehe, aole loa ke Kahu fowgu nei) ō Kawaluhao I kuJj'-ji M i halawai no ka Aha]ur;a o ka Ekalesi:x e maluri;t o keia "kumiihana.." Mahea ae la keia halawai i kahca'r. ai? A heaiia iho ]a ka maiiao manope aku o keia hoike hoopunipuni ana? . j 3. Oiai ō Rev, S, L, Desha no ; hoi ka Lunahooponopono o "Ka (Hokit 'o Ha.waii/' a he kahu no | hoi oia iloko o Ha hana o ko j kakou Haku nona na Eka!esia jKaristiano e ku nel iloko o īlo-v,-aii, peheā ia olk" i kakau ole mai ai ia r u no keJa ninau? Ina ola i kakau mai, ina ua hauoli loa wau i ka pane aku iaia rar ka wehewehe piha ana aku i;\ia I na mea 5 kamailio waie ia, aole hoi i nooaooia ma ke ano oihana Heaha iho la ka manao 0 keia hoopuka ana iloko o keia Paeaina i na manao i "loheloheia" a kipehi mai la Kawalahao, i kona kuhu, i ka Ahaluna ! a i na hoahanau? „. J _ka p?.u„ana, o ka Mr. Cox 'haioleio rr,a kela īa hoike Kuīa Sabaf< u3 ku ae wau a weheve> " i ra :.ieu i komailioia na kumu oia kamaiiiola ana o keia ināīīaoT Pau kahoike, hui aku wau me Mr. pox a wehewehe hou aku iaia. - He anaina piha ko ka hoike Kula Sabati o Kawaiahao ma ka la 16 o Dcc. 1928, a ua piha pu no hoi me ka nani q na Mmeni, na haawina ame ka uhane. Akft, na ka Mr. Cox haiolelo ana maInna o keia manao i hoikeia ae la i hookomoīa aku ai iloko o keīa anaina na mea hookuihe manao, oiai, o ka uhane o ia la ; he uhune i piha i na hauoli hoike Kula Sabati, hauoli Kalīki. .maka ame Makahiki hou. Eia np hoi wau i Honolulu nei; 1 Honolulu nei no hoi o Mr, Cox, Pehea no hoi oia lui ole maī ai ia'u, aiole, komo" pu mai nq hoi iloko o ka halawai o ka Ahaluna e ninau ai? Heaha iho la ka manao o ka hoopuka ana i na manao hoouluulu I waena o ke akea ma mua o ka noii pono ana me ka maikai? Aole ka Ekalesia o Kawaiahao, aōle ke, Kula Sabati, a'ole l)of ka C. £. i nooiioo iki i keia mea, ela no na'e,. ua pau e aku la i ka hoolahaia mao a maanei o ka aina mē ka uhane kupono ole. Aole no hoi i li'uli'u mahope iho o ka Mr. COx haioleīo ana, oili ana "Ka Heku o Hawaii" roe ia Mu mea> a hoo-J nui wale ia aku na manao e noonoo mai ai ka poe heluhelu | ua nui maoli kela hana iloko o Kawaiahao, j O na hana hoouluulu o keia j ano ka mea . e "polokeloke" ai > ka "Okomopila" o na hana a ke ■ Akua. O ke kanu ana ia mea> mao a maanei iloko o ka aina j ka mea e noMha ai ka uhane j maikai; a ina he «nakee i ke ola o ha hana a ke Akua iloko d na Aha Mokupuni ame Paeaina, e hoi iloko o ka malu o Karisto a e'hana i na hana hooulu I ke aloha, aole i ka mokuahana., ! ■ 4. Ma ka hopena o n<* manao : 0 "Ka Hoku o Hawaii" o ka la f 1 o īanuari, ua oleloia penei; i "He mea minamlna no ka 10-! heia ana o keia mau 4 ano hana j ma keia Ekalesia Alakai o keia Paeaina, a ke manaolana nei no na'« makou e "omilo" wale ia iho no kela mau manao hoomokuahana I ka Ēkalesia o ke Akua, a o ka aiaio no ke lanakila ana we ke aloha," Aole he mau manao hoomokuahana ia Kawaiahao i hanaia,) aiole, i noonooia paha. Na "Ka' Hoku o Hawaii" wale no keia manao "hoomokuahana i hoo-! iaha aku iloko o keia Paeaina, i a, ke manaoio nei no na'e wau, na ka "Oiaio'* ame ke "Alolia" io no e "OMILO" aku ana i keia "ano hana" ame "keia mau »r---nao hooniokuahana i ka Ekalesia o ke Akua." 5, Hoopuka ae la "Ka Hoku o Hawaii" i na mea \ hanaia ma ka Ekalesia o Waimea, Kauai a j 1 ke ku ana imua o ka Aha k i H al a iho la ka mea o ka 1 o ha ke ana l ka Ekaleaia Makua o Kawaiahao me ia EkaieA >le he mahae iloko o Ka*l o e ku nei a hiki i kela la, o ka "mahae" waie m oia ka mahae a "Ka Hoku <> Hawaii" 1 kanu mai lu iloko o ka Paeaina. A, ina o ka Ahakiekie iho la ka mm nana e hooponopono kekalii piiikia, fk-alesia f alaiia.

( pau .naoli k<: ;u:'j Kahkiano, J;i he mea pon-j e waiho malie jj ka puanello na na kauwa a ke | Akua i plha me Kona Uha-ne e hoike aku 1a rr-*a. Ua oi ae ka ' Uhane o Kansto mamua o na ! Ah&kiekle o ko ao nel, Aia Kartn iiuiau h'>oponojjono .'iUa Iloko o ,l:a maluhla ai/v> l;r aloiia o ka ! Uhane, iloK'i o l;r- kanawal ; "i-iUokeloke" a V.''- kan;tk;x fi. Ma ka pai!k;i rr,un o na nia- ' nao o ka la I o T;tn!iari, 1920, ! ua hoikeia a« in k r ia nau lalani penei. " "\icln. E! alf!»ia r- ar- o Keia Pae_ ain?.!" iieaha Iho ];■ }k,; l:;i mr-a o ka ]:'jckaav;alft an:; i-i ,y. Ka*.valahao mawaho o k- ;.p-j o na EI:ales:a o keia Pt f ;» u'/ Ka: no ko: o ka noho pu j]oi;o o ke ayo hookahi ka maikoi aole o ku hoolei mawaho! "kela Ekalesia e a'e o keia Paeaina" i mar.aoia? Ea, nalo"'yk ol* no ka waihooluu o kū noho niau Moko 0.-ka lokoino! 7. Iloko no o na_maa;ui i iwopukp.ia e " KA HOKl> O HAWAII" ma ka la 1 o īanuan 1929, hoolahala ae la k f .ia mau mea: •'A o ka hoao ana o kekahi pjulu e wawahi i keia hilinai a iia Makua Mhioniei i hoolaa' y.nua ai, a i konio pu hoi Jia Alii Ilaipule i kfla jī.:uj;iwa a hoo3aa pu i kelu ana, he Hoolaa ana no iu o hiui pu :ns na Eka3esia e a*e maluna o i:a hilinai hookahi. A o ka hoao ana e wehe aku mai keia hili*!fri i hooiaa?» fi+e -Mk-e no~&ir.e ka huna a k'puulu o Rev. (i. Lowela i hoao ai etc. - ' Owa: keia pui.lu i hoao e wa-T.-ahi, a o ka hilm&i hea kal wawahua, a .1 ole, lioaoia e wawahi? A o ka puulu hea keia ,i like me ka puulu a Rev. Lowela? Hookahi no nae a'u puulu e hoomaopopo nei, o ka puulu wawahi a "KA HOKU O HAWAII" e hoohanau nei. Oia wale no. 8. Ma ia la 1 no o Xanuari o Leia makahiki a ma ia mau kolamu hookahi no i hoopukaia ae ai keia mau manao: "I ka manawa e haalele ai ka Ekalesia o Haili i ka .manaōio H1 linai o na Makua Misionari, alaila, e hoi aku no na waiwal a pau o ka, Ekalesa Ahahuina Mua 0 Hilo, oia o Hail-i, iloko o ka Papa Hawaii, ka Akena hoi o na Ahahuina a pau o kela Paeaina." Aloha no o Haili ke hiki io mai ia la e haalele ai i ua. manaoio līiiinai ia o ua mau Makua Misionari nei (aole ka i ka Hak i n lesu Karisto ke Poo o ka Ekalesia; a hoihoi aku Ia i ka pono a pau i heoikaikaia e na hoahan.au Hawaii iloko o ka hune ame ka inea, a waino aku la iloko o kekahi kino hou aku a na hai e al naai na pono i luhiia e na hoahanau Hawaii o ka Ekalesia! Aka ō Haili no ke kuleana me keia mau mea, aohe o kahi poe e aku. No Kawaiahao, ke ku nei oia r.ona iho—nona \kona lepo; nona kona mau kihapai; nona kona, mau waiwai paa ame waiwai 1 " a 'nona kona nohona ma na ano a pau. O na mea a pau 1 aku iloko ona a hiki mai x keia la, nona ia mau mea. A, 0 keia mau mea a pau no ke 1 oo ana i ka Ekalesia o Kawaiahao i ka hoike ana i ka mala-" malama ame ke Ola o ke Akua Mana Loa mao lesu ,Karisto 'la aj. mao ka Uhane Hemolele 'la feo kakou Kekua Nui i keia la. S kau aku keia pono nui o ke Akua maluna o na mamo o Kawalahao a mau aku. aole hoi e k;omo aku ileko o ke&ani Kino.e aku e like ka me Haili. A o keia Malamalama ame keia Ola o ka Mea Kiekie Loa, no na kanaka a pau. Eia hou: O ka manaoio o ka Euanelio o Karisto i laweia mai ī keia aioa ka Kawaiahao (mai ke Kahu aku a hiki i na hoahanau) e koo nei'a e hapai nei a hiki I keia la. O ka ihiihi, ka hemolele, ka maluhia, ka maemae ame ka nanī o Tehova ka liawaiahao e hapai nei e like n:ie ka ikaika uhane i loaa i ka Ekalesia ke hana. I ka hoolaala aha o Kawaiahao hou, aneane eiua makahiki ae nei i hala, ua hoopaaia kona kahua manaoio na olelo hoolaa 0 ia la (e !oaa no ke kope o kela papa hana hoolaa i kela ame keia mea e makemake ana) a ua lke uo hoi kela anaina piha launa ole 0 ia la i na manao hoolaa i ku-, kuluia mahma o ka Olelo a ke | Akua. Ike pu no hol ia annkia , 1 na hooponopono hou o ka oihana hoomar,a a ka Ekalesia "e hapai ana I ka inoa o lehova Je; aialama ana i Kona ihiihi, i K|>- j uja kapu, i Kona maemae aie' Konu nani. - T 1 Mahrpr :ho o ka laa ana uJta | he^kaa^. 'eia ka hal# i' Übo3aa;a u«» vi!o' ao- ka pu-e, ka mwnani aja! . ka inoa o ke Akvia a ine l:v 1 mia o koiia mau puka, ;.h.\mair,n n» 1 an'.o k'ia

e makemake ana e komo aku iloko o ia wahi e pule ai, e hoomana ai a e noho ai rio ka noonoo ana i kona mau kaumaha me ke Akua. Mai ia la mai a hiki.i keia la, ke hamama mau nei na puka o Kawaiahao no na poe a pau e makemake ana e komo ana iloko o kona lumi hoomana no ka pule, no ka hookeai a no ka hui ana me ka Mea Mana Loa. A, o na hana e ae, na halawai like ole, na hana e walaau ai a e paio ai ke kanaka, na halawai o ka Ahaniokupuni ame Paeaina e pil ai t no hoi na "oōleku ana o na manao i kekahi i wa, ua hookaawale loa ia aku ; ia mai ka lumi hoomana mai, | Nolaila, i ka like ole ana o na a i ka puka ana r> na paio hahaaa i kekahi ua kaawale loa aku ia mau ni?a mai kahi mai e hoomana aku ai ke kanaka i ke Akua—e hoomana ana. i ke Akua iloko o ka uhane ame ka maluhia, Aka. mamuii o keia mau hooponopono hou a ke Kahu o Kawaiāhao ame ka Ekalesia o Kawa'ial ao ua nui kona hana ino ia—-hana ipo ia ma keia Aha 'Paeama i malamaia ma Kawaiahao i ka manawa i hoolaaia ai 0 Kawaiahae hou, a, mai ia manawa mai no a hiki i keia la a'u e kakau nei i keia mau manao. A. o ka poe no nana i noke mai 1 ka hailuku, o keia poe kahunapule alakaE no o ka Aha Paeaina ame MokupunL Iliki aku ma nei mau ahH, noho mai la o uahoa nial keia poe mai. Aka. o ka'u no nae e hauoli nui nei. o keia iwe wale ilw no ame kekahi Ueluua akaikahi i maopopo ole i na alahele uhane ke hana nei i neia mau hana hoino; a, o ka lehuiehu hoi o keia Paeaina i kipa pinepine mai iioko o na anahui hoomana o Kawaiahao. a i konio pu mai iloko o ka lumi hoomana o Kawaiahao i ke ao. a i ole i ka po, ua hoomaopopo a ua hooiaio lakou i ka oiaio o ke Akua i kukuluia iioko o ia wahi. I keiu la, ke ike ne-i lakou no lakou iho i ka lokomalkal o ke Akua mao U> Ukou huli ana iloko o ia v> ahi Uoano, i lioko o keia mau hoopouopono a pau. ke hapai aM o Kawaialuio ; nnw kona Kahu l ka r>ani o ke

I ■ ■: ■ /-■' „ ■ jAkua iluna; ke kuhikujii nei i j na kanaka i ke Ola o lesu Kaj risto a na "Misionari" ijawe mai ; ai; a i keia la hoi, ke pane akea I nei i ka "HOKU O HAWAII" no Ika pono ame ka lanakila o ka i o ua Euanelio 'la e hoopuka j mau ia nei ma kona kuahu hpo- . mana. O ka hoao ana. o kekahi j puuiu e wawahi i keia hilinai . a na Makua Misionari i hoolaa \ niua ai na ka "HOKU O i HAWAII" ia mau hana e liana j,mai nei. O ka ke Kahu ame ka o Kawaiahao e hana j mau nei, o k£ koo i &a- oiaio i,5 ieko o lesu Karisto a ka Baib.ala ,e hoike nei, a, ua pee "Makua , MislQnari'' nei hoi i lawe mai ai i i Hawaii nei. j Ika hooki ana ae i keia mau ;manao wehewehe, ke hoepuka I hou nei wau imua o ka mea j heiuheiu o keia mau kolamu i ! ko'u minamina nui i ka maiuhia j o na hana a ka Haku i ka hana | ia o na hana o keia ano. O ka waiho ana i na manao i ke akea j ma keia ano, aole he hana mai- | kai na na haipule e hana ai i j waena o ka iehulehu. No na hai[Puie ka maiulna, a no ke ao nei hoi.na hauwaiaau aaa. Ak&. e like me ku'u i hoike mua ae nei, ua hoolaha akea ia aku k& inea o Kawaiahao ame kona kahu mao a maamei o keia Paeaina iioko o ke ano kupc:io o'.e. a, ua kaa iho maiuna o u ka pane aua aku 1 keia uiau haiu hoouluulu ino. Ina no hoi o !MLr. Osear Cox. a peia hoL ka lunahooponopono o "Ka HOKU O HAWAII' o . Re\\ S. L. Desha, i ninau niua mai ia u niamua o ko iaua hoike : akea at\a i ko laua mau manao, ir.a laua ua ike mua i na mea i kamailio ta mai £> aku me ka maikal, aole hoi me keia mau ano e puka nei. O ka !awu keia o ko'n mau man.ao uohewehe uuu.' o k:*. lehu!ehu mo ka hooniaiiiai nui. i ka Un\ahoopH.-nopoi'o o KE ALAKAI o HAWAII, Hon. Jonah Kuīva'se no ka ae oīueiu ana mai i keia r.wu klani e hwkonun. 4 . aku iiokv< o kunn \\ahaolelo. o ka uupepa. O wau no ka haVlus Akiiiko Aka?;a Kuhu. Fsa!csia o Ka w