Ke Alakai o Hawaii, Volume I, Number 24, 11 ʻOkakopa 1928 — KA OLELO A KE AKUA [ARTICLE]

KA OLELO A KE AKUA

MOEUHAKE A KEBUKANEZA i aoomauia) He $i. I Ao *a mamua.o ke awt L Jy , c t i Uk€ me l:a eml ena o kt i ke dala, e ne en'u ino o neu r h a . i me ke dala i ke g Uii e a bc 0 Babxxlona. Aole keia he emi ma ka ika'ka. r:o ka .mea, ua pio ka. mua i le?, hopē, aka, he eml 'iho ma. ka walwal ame ka nani, O k.a mea ano nui loa I lsa wa o ke āupunl o Babulona t o*a V.a iawe pio ia aiia o ko ka Iseiacla f a o ka mea ano nui loa i'ke au 0 ko Media ame Pen.iia, r:a ki hoihoi hou ia ana o ka lseraf la 1 ko laKou aiua ponoi. ✓ O ka aoao wale 110 o ka eneml . kal kaua mai a he pio wale no ko Eabulona. Ina aole ka, lima o ke Akua lloleo o keia. ir>a ua hana nui ka hana a Dariu me kona mau p\iali koa, aka oiai o ke Akua kai loko o keia hana, nolaiia ua maalahi loa ka hana a plo ai o Beīehazara._ Inā aole 1 lilo ko ioko o ke kulanakauhale i ka uhauha ana ame ka kuulala ana ia lakou iho, * ina no aole e hiki ka hana.a Dariu, aka me he mea la na ke Akua no palia i hookele kela papa kuhikuhi, nolaila haalele lakou 1 kekiai ana i k& kulanakauhale a iilo i ka uhauha ame ka lealea, a pau loa i ka lukuia. O keia no ka mai nui iwaena o na lahui kanaka a pau o ka honua nei, oia hoi, ua ol aku ko lakou holokiki i na hana uhauha a iealea na hana hope waiwai ole a hoopoina i ke Akua. l'e ika nii kakou i keia kulana iloko nei 0 ko kakou aina aloha pohoi. He mea e ke kaumaha o ka naau Ma ka manao kanaka, i ka lilo ana o keia kulanakauhale nani ' lua ole ia Dariu : o ka mea pono ana e hana ai oia ka hoihoi mai 1 „kona hale alii ilaila, eia n&e, aole oia i h&na pela. No' ke aha ke kumu o keia? No ka mea ua olelo ke Akua e lilo ana oia i ole, a *e hooneoneo s ia ana ia, a he wahi noho aku ana ia o na holoholona hihiu ame na manu ahiu, s aole mea e hiki e lioeloli I ka ke Akua papa kuliikuhi. Isaia 13:19-22. o Dariu i ka noho o ke aupuni I Susr. he kulanakauhale kaulana o Elama, ma ka hikina a'ku o Babulcna. ma ka'e o ka muliwai Koapa he mana o ka muiiwai nui Ti£a. No keia hara a Dariu, huMi loa ka poe o Bahulona, nolaila. hoala lakou i ke kipi i ke alii ia Dar:u ; aole nae lakou i lanakila. Hana maalea kekahi o na kenelala nul a Dariu. iha ke oki ana i kona ihu ponoi iho me kona mau pepeiao a hoomainoino pu 'hoi i' kona kino a puni ma ka okioki ana me ka pahi, u holo iloko ō Eahuinna. me ka olelo ana he makemake oia e kue ia Dariu no keia hoomainoino ia ona-. no ka mea, hooili aku la oia i keia moku ana o kona. i]ju ame kona mau pepeiao ame ka hoomainoinoia o kona kinō na Dariu ke alii ia hāna, Ma keia olelo aim, paWele loa ■ mai la na kanaka o BabH,lona a hoolilo iho la lakou iaia i alakai nui no ko lakou mau puali koa; | a me ia hilinai ō .keia po«»-o Ba-! hulona iaiai ia aku la lakou iloko o ka lima o Dariu e keia kenelala ana. I mea e liiki ole ai ia lakou ke hoala kipi hou'-ma ia hope mai, lukuia iho la 3000 o na alākai o Babulojia, weheia a laweLa na pukapa hoemlia ke k;ekie o ka pa e Babulona niai kona .kiekie mua a ke kanallma wale no kupika. Mahope mai make o Dariu i ka makahlki 535 B. C. a ia makahiki no h' » o Cambeses,> ke alii o Per(Ka r.itfkuakane | o Kuro, J3ola i īho la o Kuro t ke aIH o kn i i 1 olookoa. | O ka mikah-k' keir. i piha ai I na makah-ki :.e kauahiku o ko j ku Iseruei.i }.io ana iioko o ■ Babulotta, a ia no ī ' lioopuka im\i Kuro i ke kua- | haaa kaulaui' ka lv«l hou o; Jta ludaio s k«>' iakovt aln a | kukulu hou i Ia l ui.k;!.i ii7rr.i t 6:14. H«>i no > - k.» pos ' m« ka pUia n< u.i :"„'k.nn nui na hoaluha n:,ii >>)>"> lona, ii kukuli; rrru ) a paa, no hoi i K :,\.k eluku j o ka noho aiii .«i:.» o Au'l'.s«m'l \,; B. C. 4.". 7. a o kn liiona!,, keiA o ka wauuna t> i\% J;>. i..-'

2300 t i alanalaia mti Daniela 9:25, a ola ana kekahi haawlna a kakou o keia mua aku, Ehlku makahiki a Kuro i hoho alil ai, waiho mal la oia i ke au13tml : kaiml<r.ikL a noiio oia ma ka noho ali! no ehiku makahiki t me elima malama a hiki i ka mā- ! kahiki 522 B. C. 1 Ewa'm mau alii mahope mai na ] lakou I noho ālii ke aupuni a ihiki mai i ke alii hope loa o ka ' poe Peres'a. Oleloīa 6 ke alil ' hope - o ko Peresia, he kanaka • maikai oia ke hana aku, he hoo- | po.vo, Ke makemake ha kanaka 'iaia, he akahai a he oluolu hoi. I Ina paha oia 1 noho alli i kekahi inaaawa mamua aku. ina paha. ua lluliu iki kona noho ana maluna o ka noho alii, Aka, noho alii oia i ka iva e kani aha o ka uwakl a ke Akua no ka wa e Ulo ! ai ke aupuni i fca Helene, e hoo- | koia ai hol ka wanana o ka I Palapala Hemolele. Nolaila, pei hea la ka nui o ka maikai ma i kona aoao ame ke 'ohohia o na j makaainana iaia, aole īa he mau jmea e Mki ai ke Moloihi i ka j manawa o kona noho alii ana, oiai ua hiki mai ka wa e hookoia ai o ka wanana a ke Akua a e" iilo ana ke aupuni i ko Hei lene. • • i O Aiekahekero, ke alakai' o ka ! poe Helene, he ālii hoi i piha me I ka ik|ika a he epiopio, kai ku | mai e paio e kaua me ke ahi o |peresia e noho mana ana maf luna o Babulona holookoa, ! Oiai no hae he uuku loa na ! koa o Alekanekero k? nuikeh >- ! kukuia me ko ka poe Pere .ia. he Ihookahi i ka umi, aka nae, me j he ahi pio ole la e hoiapu ana 1 ike kula, pela ka nee ana mai o ! na puali koa o Alekanekero im la 4 o na koa lehuiehu o ko Peresia ' a pia iho la lakou iloko o ka maI narva pokole loa, Ua oleloia e ka ! poe ike kaua oia au s he kupa- ! naha ka lanakila ana o ko Ale- ! kanekero mau puali koa maluna f o kela mau puali koa nui hewa;hewa. Ae, pela io no paha i ka j noonoo o ke kanaka, aka aole ! pela i ka mana o ke Akua. Ua I hiki loa ia uuku i huipuia me ke !Akua ke pulumi ia nui t nele i I ke Akua. i Wahi a ka wehewehe o ka moe a I?aniela i wehewehe ai imua o ke alii o Nebukaneza, 39 ' hapa hope, a o ke koiu o ke au- ; puni e hookuia inai he kele|awe ia oia ka mea e alii ana j maluna o' ka honua a pau, • Ina no i pahaneli iho ka nui o : na koa o ko Peresia mamua o j ko na Helene, aole no ia he mea |e.pio ole ai lakou ia Alekanekero, no ka mea, o ka ke Akua papa kuhikuhi iho la ia no ka nee ana o .na aupuhi o ke ao nei. A.ole mea hiki ke hoololi ia mea. Uuku loa na olelo o keia hapa ] o keia pauku. eia nae; manoanoa ko lakou maa manao, Ma, ka lanakila ana o Alekanekero, ku ae la ke aupuni o Helene maluna o ke ao hoiookoa i ikeia o ia au. , ; Mahope nae o keia, hoao no : ke alii q Peresia e hoakoakoa mai | i na koena o kona mau puali koa I i hoeipuehu liilii ia mao a maa- ; nei i kamau iki aku kona aupuni, iaka nae ao!e i mahuahua kona | mau koa e hiki al ke hopnana I hou aku i ko Alekanekero m'au puali koa ikaika lua ole, Me he mea la maluna o na eheu o ka makani ka Alekanedero hahai ana i na puali koa Peresia. Hopu ng kekahi o na alakai o Dariu iaia. o Besasa ame Nab.aaane, a 'hoopaa ī ke alii iioko o kekahi kaa p- * <•, mahuka aku la me ia. O ko laua manao i}*»a keia hoopaa ana 1 ke alli ia Dariu, oia keia, īna e hahaiia mai laua e Alekanekero a loaa, alaila e kumakaia ana laua i ko laaa alii ma ka haawi ana iaia Uoko o ka -lima o Alekanekero. I ka Iphe ana o Alekanekeio i ka pliikia o keia mau koa kipi ona, hoomaka aku la oia e hahai ia laua me kekahi mau koa kakaikahi ona, a mahope iho o ka hahai ana he mau la loaa aku la na kipi, I ka hookokoke ana aku nae o Alekniiekem ia lakou ia, hookikina ae Ia na koa kipi i to. luua alil e kau ma ka iio i hiki' ia iakou ke holo awiwi. Aole ae o j Danu i keia m.anao o laua, hou , iai!;-. iiiia i ka paiii a haalele iaia | e !uafce ma ke aluhele īloko o ke kaa. I

I ka hlkl ana mai o Alekan* 4 - ke#o tna, loaa iho o ke aHS waJe no wa maKe nae, a kulu 3ho la, ko Alekanekero mau walm&ka, Wehe ae la ola i konā kolofea a uhi iho la i ke kino wailua o Dariu».a kauoha aku la *• hoihol la ke klno o ke alii i a e hoolewaia oia me ka - hiwa alil malalo o Kona mau hoolUo, Ma keia pio aria o ko Darlu | mau puali koa me ka make pu ' nna o kp alii. hoohuli aku la ko Aiek:-nekrro maku > kekahi ir.au uiii liiiii o nku o hr-, ma- | nawa poleole h'f-hlia lakou mn~ lalo oko 5a hei mau kapuai. i | PH ae ia ka naau o -Alekane--,kero -i ka haakei a lilo aku la oia ma ka uhauha, ka ona ame ke kuulala ana iaia iho; Hookikina oia i kona ±>oe 'e inu !ama . a i iwakalua o kona poe 1 make no ka ona loa. Aoie paha he a,lii inu lama $ ae e like mē Alekanckero ma ka moolelo o ka honua nei, a iloko ao o ka ona nui i na wa a pau a make i kekahi la mamuli mal o ka ona.