Ke Alakai o Hawaii, Volume I, Number 21, 20 Kepakemapa 1928 — KA OLELO A KE AKUA [ARTICLE]

KA OLELO A KE AKUA

MOĒI3HANE A NEBUKANEZA . (Hoomauia) , E Uke me ka weluwelu liilii ana o ke kii o ka moeuhane a Nebukancza s pela ana no ke ku:'ana o na aupuni o ka honua nei e weluwelu llliiii ai kekaM 1 kekahi. Aoie kakou e lioomaopopo i keia mea he v.'elu7;eiu : no ka mea, aole kakou i hiki i kāhi o na kahua kau& o kela mau makahlki ieoke aku nei i haia, aka, o ka poe 1 hoea maoli ia maii wahi kai ike s aole i ka weluwelu lii--111, aka i ka mainoino maoll no e na hana a keia mea hs kaua. Pauku 36. Oia iho no ua moe ia; a e hoāWnaTiku hoi makou 1 kona hoike imua 6ke aiii. 37. O oe no e ke aiii, he alii oe o na alii; a ua haawi mai n'o ke Akua o ka lani Sa oe i ke aupuni, ame ka mana, ame ka ikaika, ame ka hanohano. 38. A ma na v?aW a au i nohoia e na kanaka, ua haawi oia i na holohoiona o ke kula ame na manu -0 ka lewa iloko o kou llma, ua hoalii mai ia oe mahina o_na mea a pau O oe no ua poo gula la. Hoomaka Iho la ka moolelo aao nui loa o ko ke kanaka ola ana ma ka honua nei. Hoke wale no e eWalu mau pauku e ka Buke i hoopihaia e ka mana 0 ka Uhane Hemolele, pau loa ka moolelo o keia honua i ka palamai ke "au mai o Nehukaneza a hikl loa aku i ke ku ana naai o ko ke Akua aupunl: a ma ia mau pauku pokole loa. kakauia iho la ka mana ame ka haakei o keia ao. He mau -wahi minute pokole v?aie no e hoopaanaauia ai keia mau pauku a o ko kow pdu loa lio ia iloko o ko kakou mau naau, eia nae, he nui ko lakou mau manao. He 250C mau makahlki o ka moolelo o ka honua nei iloko o keia mau wah: pauku, eia nae he iki la i piha » me ka ohe nana a ke Akua ola Aole he moolelo ojEa honua nei 1 palapalaia e ke!sani mea e Hke me keia ka pokole me ka pat pono nae o ka nee ana o kekahi mau aupuni, he eha e like me keia. Na ke kanaka, anei keia '! kakau "wale iho? Aole loa? Ns kekahi mea i ike i ka mua am? ka hope, a oia mea, oia no e lehova Sahaota. Ke Akua ik< pohihihi; ike i na mea He he mea la, e haka pooo ans ke alii o Nebukaneza 1 ka wehewehe a ke kauwa -a ke Akua; me he mea la ūa meha loa o loke 0 ka lumi a hiki ke loheia akv ' ka haule ana o ke kui pine- xnc Jae mea la e hanu malie loa ana na kanaka a pau Imua o ke ale alii, me ka iini nv!i palena ole ( lohe ia na olelo a pau e puka mai ana mai ka waha mai o k€ lānaka o ke Akua. O ka makamua paha keia o ka lohe ana o ke alii o Babulona mai ia lehoVa mai kona nohoalli aoie hoi he waiwai hooilina nona. He mea hol keia nona e hoemi Iho ai i kona manao ana mamuli paha o kona ikaika no 3 loaa ai iaia keia .kulana alii iaia a he niea pu ho e loaa al he wahl lumi iloko o kona naau no ke Akūa 6 ka lahl. O keia aupuni o Babulonā f lile ae la i poo gula 6 ke kii, ua hookumuia ia e N'ieroda ) kekahi o na moopuna a Noa/ elua liaukani makahiki mamua aku o Krteto, Kinohi 10:8-10 Na Kusa o Nimerod: hoomaka ihQ la ia e *• hoolanakila ma 'ka honua\nei. He kanaka koa ia i ka hahai holoholnna imua o lehova; nolaila I oleloia ai, E like me Nimeroda ka mea koa loa, ka hahal holohoiona imua o lehova, O kā hoomaka ana % kona auoia o o Araka, o Akada a o Kalene, ma ka aina © Slnara. Me he mea la na keia Nimetō<ia no i kukulu i ke kulanakauhale o Nineva i lilo ai i kaplkala no Suri« Eia ka moolelo poko'e no BaImlonā, I ka makahiki 1370 B C.. lilo iho la ko Kf4ledea i na aliī Asjim R 0 hoS kai noho alli rna Babulona, a kaua wo hoi lakōu me noho »na ma Asuria ponol. He mau kenckuria i j.th. m\ &\ēi& ai ho Babulotia. t k% wa 0 Tigela-Pi3eff,q, JV nohoaiii o Babu!ou;{ !a X >i 1 ka makshiki "47 v, r 1 ka makah'.Kl 720 ■•» c i a 0 Merodftkst-Bam<' i no

Babtnona, a h(■ mau makahikl mahope koke mai, pio Iho la oia la Sarāgona ke alii o Asxiria, a i ka makahiki 690 B. C. mai lilo plo o Bafeulona ia Senakalipa a hoohiiiia me Asuri£. I ka maīeahiki 625 B. C, mai plo o Nißeva. ame ko Asuiia ia Cyaxeres ka Media ame kona kokua o Nabopalasa, ke kiaaina hoohaunaele o Babulona, a na laua i kukiilu ke aupuni o Babu- ; lona. ! He 21 makahlki ona i noho alil aJ. a he maīuhia la maa maka- ! hiki, a lohe wahi mea o!e ia j nona; a hik! mai i ka makahiki t605"8. C. pii mai ko Aigupitā~e } kaua me ko Babulona a plo ko | Aigupita, a hookāhl makahikl mahope mai, lilo ke aupuni i kana keikl kaulana ia Nebukat neza, a oia.no hoi ke alil nui loa l'O Babtrtōna. i Ika makahiki mua no oko Ne- | bukaneza nohoalii'ana lawe pie j ia o lerusaJema a o ke koiu ho! ia o na makahikC i nohoalii ai e lehoiakima no ka luda. Elua makahikl i nohoalii p\3 ai o Nebukanezā me kona makuakane. Ika makahiki 561 B C. 1 make ai o Nebukaneza, a liio ka nphoalii i kana keiki ia Evila-Merodaka,' a he elua wale no ana mau makahiki o ka nohoalii ana. G Labenetusa ka mea i IHo ai k# nohoalii i ka makahiki 555 B. C. hui ae ia ia me Croesus e kuo ia Cyrtis. lea nui. īloopuni mai j ia' Cyrus ia Babulona a lawe j pio no hoi iaia mai ia BelehaI zara inai ka moopuna a Ncbukaneza i ka makahiki 538 B. C., a i ka make ana o Eclehazara i ka poe Peresia, nalohia loa ih<3 la ke aupuni o Babu!ona. Aole he aupuni nui e ae o kn honua nel mai kona hookumi: ana a hiki i ieia Ia ka palahaiaha o kona mana, ka nani luā ole, ke kiīakila o ke kulana e like me Babulona, a ua oleloia oia e ka poe i ike ole i na olele wehewehe o ka moe'uhane & Nebukanza, lie gula iā ma ka hoohalike ana me na aupuni e ae a pau mahope mai nei, e hooia ana i ke kohu pono o ka hoailona i haawiia i ke poo o ke kii o ka moeuhane a lee alli, a Danleja hoi i hoike aku ai i k£ ālii, oia ame kona aupuni ua poo gula nei. ' O ke kulanakauhale ō Babulona, he kanaona mile konā anapuni, a he kuea ma iia aoao a eha he .15 mile piha pono mn ka aoao hookahi; I hoopuniia me na'pa he 350 kapuai l«ce kiekie. a S7 - kapuai ka mnnoanoa, me ka auwai kohu mullwai la ke akea, e like me ka mii o na kapuai kuea o ka pa, pela no hoi kā auwai palāhalaha; tTa īnaheieia ke kulakankauhale iloko o na kuea 876, he elua me lta hapaha mile ke anapuni o lts kuea hookahi, me alanni nani he kanalima, he iwakaluakumalima e holo ana mai ka akar. a ka hema a he iwakaluakumalima hoi mai ka hikina a ks ' komohana, a he umikiinialima j inile ka loa o ke alanui hookahi, e holo ana me ka poiolei |ioa ame ka level loa no tioi a i'o kona raau mile kuea he elua ' ha'neli me- iwakaluakumalima i ; hoopuniia me ka pa. paa loa i maheleheieia e like me ia i ho~ ikeia ae la maluna, uā hoopihaia me n aliale nāni loa, na mala pua nani loa aaie na paka hoonanea i hooweliiwehiia nie na hale hoomaha nani. Mawaena hoi ona, māi' kekahi aoab a kekahi aoāo -e holo ana he muliwai aiai, he hookahl Imneli me kanalima "inau puka pa keleawe hinuhlnu, me na mala pua hou e lewa ana iluna o ka lewa i hanaia me he mau «lapii !a a hiki : aku i ka piko o ka pa he 350 kapuai, E mapu nmu ann ke.ala ; o na pua Uke o!e i na pukaihu o ke kama e maalo au ana ma kjg al«, lioko o keia kuLanakauhale ka hale hoomana o Belus he ekolu mile ke anapum, me kona mau hale alii nani eiua, hookahl he ekolu.miie me ka hapa ke anapuni, a o kekahi he ewalu miie ke anapuni, me'na alanui nmialo ih.n ka honua a e holo ana malato o ka muHw.n! Euperata, nana " hiK>hut i na h.vie alii a i tlua. Me ka nani lua oie, me ka pa pa» e hoopuni ana iaia, me na mm a p«u t pono td ke oīa olu- ♦

olu ana o ko Kanakn, hn olaio. ua-pili pono to maoli no ke poo gula iaia, a iloko o kēia kulanakauhale i lawe pio la āku al o Danlela ma, aole me ka manao e lilo ko lakou ola aria mala!la i mea hoohauoll mal ,aka ) poe kauwa na ke alii, eia nae, i ka wa pono, hoololl ae la kc Alil o na AUi i ke au o ka manawa, a iilo kekahi o kona pof» l'maka J ipu kukui TriHmila» ' nana e holk« i ke alii haikei i na mea pohihihi. ' He otaio ua uwe ko ke Akua | ]poe kanaka ia laknu i noho ai līia Eahuiona, a pau ka lakou i»au pua hapa i ke Kaula maluna o na wilou. no ka make o ka inanaolana. afca no ka manawa wale no la kulana a no ka paakikl mai no hoi o ko lakou mau naau, a i ke kani ana o uwaki, pau hou lakou i ka hoihoiia i ko=4akou wahi i lawe pio ia mai ai e kukulu hou ia leru- ; salema, a he kaumaha nae kā naau i kā ike iho, aele ae nei lakou, aka ua puehu liilii lakou ma na kihi a pau o ka honua, no ko lakou haalele no hoi i ke Akua ko lakou kokua i ka wa popilikia, ka hopena no hoi e loaa ana i na lahui kanaka malama ole ia lehov.a Sabaota. (Aole i pau)