Ke Alakai o Hawaii, Volume I, Number 17, 23 August 1928 — KA HANA PONO A NA MAKUA MEA KEIKI KA HOOPOLOLEI ANA OI OPIOPIO-HE WA PALUPALU O KA NAAU. [ARTICLE]

KA HANA PONO A NA MAKUA MEA KEIKI

KA HOOPOLOLEI ANA OI OPIOPIO-HE WA PALUPALU O KA NAAU.

NO K£ AIIA KE KUMI* HOOPUNItVSI O MA KKIKI Heaha ka hopena o ka "hoopuiilpunl keokeo" maluna o ke keiki? He hoopunipilni anei kau keiki i paleele oia mal ka hoopal ia aku e oe? Hiki ant'i,ia oe ke hoomaopopo i ka hoopunipuni o na keiki?

i I ka hoi ana aku o ka unele o j i Likeke liilii i ka *hale i kekahi j i la loaa aku la o Llkeke e uwe | ikapalili ana ma ka lanai ma|hope o ko lakou hale'. I hoi! I awiwi mai ka makuakane r.o ka ; i med he-wahl papaaina liiUl kaj i laua t hoolala ai e malama ma-1 lalo o pa kumu laaū plum, "Heaha ka pilikia e kuu keiki?" ■ Oill mal la ke kupunawahine mai ka ptika mal o ka lumi kūke, ; me kona mau helehelena oluolu mau 1 piha me na kakahana o ke kaumaha. "Hoopaiia iho. nel ola e a'u Kaunffe,ha loa ko'u naau no ke keiki; hikl paha ia oe ke kokua mai ia'u ma ka imi ana a loaa ke kumu o ka pilikia o ke keiki? Ike no oe he aloha au iaia e like me ko'u aloha i ka'u keikl ponoi, a iloko o kona huipaia aole he wahl mea ona a loli ae." Kahaha loa iho la ko'u manao i ka lohe ana 1 ka ke kupunawahine, no ka mea, i na, la pokole a'u i ike ai ia ,Likeke, manao iho la au ala iloko ona nā maikai palua o ka noonoo ame ka Uhane i huipuia me kona ola kino maikai. "Heaha kana hana pono ole i hana iho nei?' ■ "Aole maopopo la'u heaha Ia ko loko o keia keiki." r Akakuu iho la ka leo o ke kupunawahine a hou mat la. "He keiki hoopuhipunl lapuwale loa 'keia, a ke hele aku nei ola I ke ino loa i na la a pau—e hoopunipuni mau ana i na wa a pau." "Heaha kana mēa lapuwāle loa i olelo ai i keia la?" i ninau mai ai'-ka unele. " "E hoolohe mai oe," wahi a ke kupunawahine. "Holo pupule mai nei oia mai ka hale waiho mauu mai & kahea 'ana me ka leo nui aia he poe kanaka eleele liilii e alhue ana I ka mauu a ka holoholona, he inau laina o keia poe kanaka mailuna a lalo, I e pii ana iluna a e iho ana ilalo ! —a makemake ia'u e hele e ki--1 paku i kela poe kanaka. Aole i i kana mai o ka hoopunipuni! Oieio aku au iaia e, hoihoi hou oia i kela mau oleio ana a e mihi i ke Akua e kala mai lala no kela hoopunipuni, aole nae ona hoolohe mai? Peia niau kona paakiki a aoie maopopo ia'u ka mea pono e hana aku ai iaia, a ke makemake nei kona mau makua na'u e ao iaia. Hai aku au ia oe haawi ia iho nei oia e a : u i kekahi huipa mahanahana, aka aole maopopo ia'u ka mea e hana hou aku ai iaia ina aole oia e lohe ana i ka huipa." Hele loa iho la na helehēlena o ke kupunawāhine i ke kaumaha. "Heaha ke kumu o kona hoopunipuni inoino i kou manao?" i ninau mai ai ka unele o Likeke. Hoao aku la oia e kamanio me ke kupunawahine o Likeke me na oleio maopopo loa, no ka mea ua ike no hoi oia i ka loliloli wale o koha mau manao. Ua ike no hoi oe ia oe iho 1 kekahi manawa au e puoho aē ai mai ka hiamoe maī 1 ka po a ike oe I ha holoholona like oie ame na kanaka iloko o kou lumi, oiai no naē he poe ioie waie no kau e ike ana e kakau mai ana iluna o na npho? Pela iho la no hoi paha me Likeke ma keia mea ana i olelo mai a| ia oe. He waiii mea liilii wale no, eia nae hoonuinui wale mai la no hoi oia, me he mea | la he oiaio iaia?" | Ku maioeloe ae la ke kupuna- | wahine a i mai la, '-I ke awakea ; e īike me keia? a heaha kona i mea i pakiki al me he kolu la ka ipipili ia'u 1 oieio aku ai iaia nole he oiaio o ia mau olelo ' ! Aole makemake o ka unele e hoomau i ke kike olela ana me ke kupimawahme. aka he ake kona e ae mai oia aole e hoopai hou ia Likeke a hiki i kona' kuka maikai aaa me, I.Lkeke a hiki l ka hoomaopof>o ana ona i ka n;ea \\n\o maoll e olelo a! 1 na ! wa & pau i ke kup\inawa!ime & i ole 1 kekahi n;ea e ae. "Ao»e no paha ou e huipa Likeke ina e loaa ana he alahele e ut e h.iki ai ke pau , keia hoopuniinnn ;uu ona e Uke ' me kau i hai mai :iei. a e hauoii pftha ee e !soao u hou,

ina v loaa ana?" wahi a ka unele. ' Hc pono loa hOl ha la," wahl H ke "Malka!," -wahl aka unele. "īna pela e aeilke kaua i keia manawa aole oe ;e hulpa hou laia no kela mau alapahl'ana ma kela mua aku, aka e hele pu oe me ia i kahi p ana e mal ai ia oe e h&na "ia ana fce kolohe ana e hai mai ai la oe, a hoike aku oe iaia "aole | fte mea o ia ano. Hai pu aku | iaia he noonoo wale no nona j iioko o kona poo kana i ike ai." i la. wa hoea mai la hoi kekjah! j poe malihini a pau iho h ka hiki j ia'u ke kamaillo hou maluna o ka' pilikla o Likeke ame ke kupunawahine ia la. j la a'e. wahi a ka unele, klei aku la au ma ka.laaai mahope. ike hou aku la no au ia Likeke e uwe ana no. Halawai mai la ke kupunawahlne me a'u ma ka paku o ka lanai me na helehelena kaumaha hou no. . "Aoie hiki la'u ke alo ae, huipa hou ia iho nel no o Likeke e a'u," wahi a ke kupunawahine i pane mai aime ke ano apono iaia iho, "Hana iho nei au e. ltke me kau j i olelo.mai ai i nehinei, aole nae j he wahi waiwai iki i keia keiki." | Heaha kana i olelo ai 1 keia j manawa?" j "Aole e liiki ia oe ke koho. Holo (mai nei oia me ka oi ae o ka j pupule mamua o nehinei mai ke j awawa mai mao la, a olelo mai j aia h&' bea ma kae o ke awawa. E ike mai oe 1 keia hoopunipuni nui wale. Kaomi nae au 1 kuu waha. O ka'u wale no i olelo aku ai iaia, e lawe oia ia'u e tke i ka bea, a hele maua i kela minute, a he neoneo wale no ka maua I ike, a olelo aku au iaia, "Aia la, e Likeke» aole oe I ike wahi bea iki. Heaha kana I hana ai i kou manao? Auwe! Hana hou no oia e like me mamua. iho —holo hou aku la ma ke ano e ■ hoike ia'u i kahi o ka bea i noho j ai. Ninau aku la au 'Ala iho ) la ka hoi ka bea au i hai mai nei ; ia'u?'" "Ua lele Hoko oka wal," | wahi a Likeke i hai mal ai ia'u, j eia nae aole paha I piha hookahi ] wahi kapuai wai iloko o ke awaj wa. Hoike aku au iāla la mea, | aka nae," paakiki nO, oia i kapa ? me he mea la owau ke hooplinipuni ana aole oia. Nolaila, hookahi wale no a'u hana pono oia'ka huipa iaia, a loaa iho nei iaia he mau mana pai." t , * Maanei ike Iho Ia au, aole e pau ana ko ke kupunawahlhe poj hihihi, nolaila, lawe au na'u e | hoopōnopono ia Likfek6.' Iloko o l.elua puie mahope mafj ike iho la o Likeke i ka like ole o ka mea iloko o ke me ka mea mawaho. He ma'i keia iloko o ke keikl, a e like me na mai maoli o ke kino, aole e hiki ke ola i ka huipa ia o ka i loaa i ka mai, pela ao e pau ole ai "k6ia pia'i mai ke keiki aku ma ka huipa ana iaia. O ka hoonaauāo ike keiki ka laau lapaau o keia ano ma'ī, j aole o ka huipa, no ka ifiea, o | ka huipa aku i ke keiki I loaa jkeia ano ma'i, he mea hoonaj waiiwali iho ia i kona kino, a i ka nawaliwali ana o kona kino, j e oi ae ana ka ikaika o ka ma'i j a hele loa i ka pilikia. ; Ua haawiia mal ko kakou mau s i wahi e komo ai ka kakou jmau mea ai e ola al ko kakou j mau kino. Ua, haawi pu ia nmi no hoi lakou i wahi e puka aku j ai na olelo e ola ai ka kakou | mau keiki ma o na olelo ao maijkai e puka ana mal laili aku. Aole o kakou makemake e hookomo*ma ko kakou māu waha I na mea e poino al ko kakou mau kino, pela no ht>i kakou e pono j ole &i e hoopuka jnai laila mai I | na olelo e make al ke keiki a I . ole kekahi mea e aku paha. | ' I ka hahau i& ana mai e- ke j keiki. aole oia l hanau ia mai me i na mea a pau i kupono no kela ]honua, aka, nau e ka makua e ! haawi hou aku iaia i kekahl mau j mea ona e pono ai, aole o ka ' hanu ola, no ka mea r.a ke Akua | mai ia, aole no hoi o ka al o'.ai i he hana maa la i i>a makua a I pau o ka haawi i ka ai a na maj kaukau hoi na makua ma ia ■ hana, aka, o na olelo ao a hooJ ii.uiuau e kaawale aku ai o na ; noonoo komo wale nui ine ke ao ' ole ia. oiai he nui a lehulehu J wale -o na. noonoo e komo ana ileko o ke keiki me ka hookomo eie u e k;s makua a i. ok e ke-' , kj.hi ine.i e aku, a o na uioa v>e f konio ana ma ia &no, oia , ka ka makua e mak&ala ai e ; ao." i aku i& inal ke kelki aku, a e ke ao &na, aole ia he . I;uipa i na He '