Ke Alakai o Hawaii, Volume I, Number 3, 17 May 1928 — KA HANA PONO A NA MAKUA MEA KEIKI KA HOOPOLOLEI ANA OI OPIOPIO—HE WA PALUPALU O KA NAAU. [ARTICLE]

KA HANA PONO A NA MAKUA MEA KEIKI

KA HOOPOLOLEI ANA OI OPIOPIO—HE WA PALUPALU O KA NAAU.

; o ka' hoomalu ana ame .ka hoao ana e pau ka huhu o ka I pepe ka han.-i ano nui loā a Ipaakik? no hoi » ka makua. He 1 maka'u UUU p»ha ko ka pepe i kekahi mea e'.i nae hillnai no la I i ka malEuahn i 01ia ano I aloha, a hoao oia e uahoa a e i pāakiki i inea e ko ai o kona I makemake me ka nana ole ae he i pono paha kona manao aole i pftha. Ke pololi hoomaka e huhu j a e nuha paha ke rieu ole aku ka makuahlne .me kona manao pela e loaa koke ai kana mea 1 makemake ai. Eia nae pineplne ka wa i lanakila ai na pepa maluna o na makmuihie i ko la~ kou hana ana peia; aole- wale 0 ka haawi mai o ka makuahine 1 ka ka pepe mea i makemake aia, aka hoike pu mal no ka njakuahine l kona aloha i ke kelki, a e paanaau aua ia mea iala, a hlki »ku ao i kekahl ana e makemake al paha e al a i oie i kekahi mea e aku paha, je hoomaka hou ana no oia e j huhu a e nuha iua ola e.manao | ua hewa ka makuahine no kona i hooko koke ole m&i ī kona j makemake, J ke i;o aan o ka makemake o ka pepe mamuii o kona r.ar.a i keia mau hana pono ole. e manao ana oia ua pono kana. huna ana, a e kuluma ana ia ano laia, a noho alii mai iioko o' ko.na noonoo, a pela e hele ai ia keiki ma ke ala pololei ole iaia e p:i ae ai a kaiiaka makua. ' i He pono i na makua e lioike j i. ke keiki 1 na wa a pau ana e hoao .ae ai e hoike i keia mau i kulana pono ole i kona apono ! pie, a pela e hoomaamaa mau j I ai a hiki loa i ka hemo ana o j I keia m&u ma'i mai iaia-aku. j I I ka hooko" mau ana o ka ma- j j kuahine 1 ka makemake o ka ' j pepe i na wa a pau ana e uwe i huhu ai a e uwe nuha ai paha, jhe Hoike ana aku la ona i ka j pepe i kona ano kauwa na la la, eia nae āole oia ka pono, aka ; e jSC-no -e- looa i 3ie keiUi ka ikej he mana ka makua, a he pono hoi i ka makua e hoike aku ia j mana oha ma ke ano naauao a j aloha; ina aole e hiki ka ynakua e lula i ke keiki, alaila e loaa ana ka manao iaia la, ola ka oi, a he mea paakiki loa ka hiki i ka makua ke hookaawale 1 keia kulana inai ke kelki ae mahope mai. O ka wa no I klnohi ka wa pono. He okoa ka uwe h'uhu mai ka uwe itiaka l u mai a he pono hoi' i' ka ' makuahine e ike koke he uwe huhu paha no ke kelki e nwe mai nei. a i ole he uwe pololi paha. . He mea pono i ka makuahlne e huike i ke keikl i kona apoho ole i ka ke ke.iki nwe m"a kona helehelena ai-.e kona leo ame ka hogpa ana aku, a aole hoi e pono j i ka maleualiine e hc.nwi 1 ka j pepe i kana mea i makemake ai j no kona uwo mai. tnc, e hanai ( ia ka pe;ce i kona wa e uv,'e ana no ka huhu mal, alaila e loaa j iaia ka ike he loaa ,ka iaia ; ka ai ke uwe o!a no ka huhu, a | i na wu. a ana e makemake j ai e ai a i keliahi mea e ae.paha; ( mahope mai, aole e neie ana, j kona uwe mr ;i mai oiai ua loaa j aku īa iaia la ka ike i ka hooko | ia o kona makemake ke uwē oia" 1 j* He pono e hanal koke ia k£j| j pepe i koiia wa no- e hoike ' j ai kona poloh ma ka uwe pololi j j ana, 1 oie oiu e hoololi ae I kona ' i uwe ana mai ka uwe pololi a i: [ ka uwe huiiu, aka iiu\ e lioe-maka ; jka pepe e uwe no ka huhu no' j ke ano ulololii o ka ka makua- , j hine hanai ana mai laia, alalla ' j e hoomaha koke ka hanai ana , j a hiki i ka pau ana o kona huhu, i i aole pouo e iianai i ka wa huhu., , aole w.ilo no ioaa iaia ka noonoo , I.ewa e lu;e uie ia i hoakaka ia: t ae la maluna. aka lie nifa mal- j j kal ole no ia no kona ola klno. j i O ka n r: nie ka malkal o ka ma-j nao- ola ka a'. e pono al ke Ttino,' aoie np na pepe wale, aka no-j na kanaka nv.kua pu no kekahi. j liia no I-. ■; e hoomau loa ka pepe i ka u'-a., huiiu ana. he pono ke hanai aku mahope iho nae o i kou lioike a:*.a aku ia:a i kou, apono »:le i n.ui» hana ada peia. • Fvno loa "h.tr e pau kela iwe ko- , leh.o r:;annut ka hanai «u lala., I ke fe;ih a o ka m»\iahir.e a pau ka h.uhu o ka pefie elailA 1 e u ana ka i! ka i. he ka ko'u"3;anai ia j n.ai iv> ko'u i ko u _ uwe. a pein aW e iian;Kmau aP a hiki ]>-.i i koiia po;na aua ~ 1 r, •;.» . 1 I krfc v.a no nae. he aho, hke no u\* t pololi me ka uwe'

huhu j£c pololl loa ke keikl, a he mea pono i ka makualilne e lioomaopopo pono I- ke ano o ka uwe a kf? keikl Aok hikl i na pepe ke hoomanav/arm! loa i k;v poioH no kekahl manawa lolhl. no ka mea e hanalepo mau ana ola, a e hakahaka mau ana ka opu. Aole nao e pono e hānai ipineplne loa. O ka lula e hanal | ia nei na pepe na hale ma:lama p"epe, īie ekolu hola majwaēna o kela hanai ana ame ikeia hanai ana. He pono no e hoopai liilii Ia ke kelki ke hewa oia, a e hoohauoli aku hoi iaia ke pono oia, i ka hoopal ana, e akahele loa i hoi ka makuahme aole e hoopai a oi aku inamua o ke kupono no ke kino o ke keiki. Ile menemene loa kekahi poe i ka hoopai 1 ka pepe, He hemahema ia, Aole no na pepe hanau hou loa keia may olelo, aka -no na pepe i ano hoomaopopo iki ae. He pono ke hoihoi koke mai i ka. pepe mai kona kulana pono ole a ,i kona kulana pono maiho. eia nae o liekahi poe makuahine he noonoo' ole i keia mea. Ina nae e hooikaika ka makuahine i ke ao i kana pepe, e iiiki koke mair ana ka wa e pau I ai kona luhi. Like no na pepe jme na kanaka makua oia hoi jhe hoao mai lakou e lanakila j inaiuna o kekahi '.ka makua) he imau manawa, a lankila ole oia I alaiia haawi pio mai. l Mamua o Ka Uele Ana o Ke > Keiki i Ke Kula i Oial ke keiki e pii ae ana kona nui, aia Jca manao o ka ma~ kua m'aluna o'ka hoohele aku i ke keiki i ke kula me ka iini nui e loaa iaia ka naauao kupono i loaa ai kona makua o mua aku. O na makahiki ā kakou i hele ai i ke kula ua ao mai ia ia kakou, o ka holomua e loaa ana i kekahi ma ke kula, he ho- ! ailona ia o ka holomua mahope | i ke kula. O ka lula maa mau, I kaiki holemua no iloko o na j kuia, o iaiou no na makaainana j e holomua ana ma na paio e j kōia honua no ka pono o ke ola j ana ona iho ame kona ohana. j Mai hoolilo kakou i na ki| o | na poe i holo hope, a i ko lakoU j mau kulana lapuwale hoi i mea j nana e 'hookuihe mai i ko kakou mau manao a i iho kakou, e iike ana no paha auanei ka kakou mai keiki me ia mau keiki. Aoio poro e hookomo ia mai ina, nooneo. hoonawaliwali i f ka makua i ka hoouna ana aku keiki ia ma i na kula, aole i na kula liilii wale i no, aka i na kula nui pu kekahi, no ka mea o ka naauao . iloko o ke keiki ka mea nsna e j kono mai i?.ia e nee imua a iluna, j aole hoi e nana i hope. j He pono no hoi i na makua e 1 makee pu aole -i ' ka holomua ; wale no oikana keiki, aka i ka I holomua pu o ke kula kahi a i kana kelki e heie ana i ke kula. i Ma ka home no e hookahua ; ia ai ka holomua ame ka hole i hope o ke kenei i kona wa e ! iiele aku ai i ke kuia. I O ke, komo ana o ke keikl 1 [ ke kuia, oia ka ana o : ka papa kuhikuhi o ke keiki e i loli, he mea hoi i ano like aku i me kona hanau ia ana anie kona j wa e maie »1, | O ka wehe ana mai o ke keiki ;iaia iho mai ka home mai no i ka heie ana aku i ke kula a ikomo aku iloko o na aluka o . na keiki e ae. e hoololi ana ia i j ka noonoo o ke keiki no ka hopu ana aku i, na mea ei ae na'ia;kou e lula mai i kona ola ana ; mahope, , O ka hana pono a na makua ; i keia mau makahlki a ke keiki i e heie hoomau ai i ko kulā. oia, ; no ka hoohoUioi mau ana aku j iaai i loaa ka pauma nana e hoo[Pii i na pakeuela ikaika iloko j ona no ka imi nui ana i na haaj wina kula. aole maloko waie o j ka halekula. aka ma ka home MRu kekahi, Ina loaa pono i ke j o ka imi na- ; auao ah<i k..nia mau mak.lhiki , opio. he inh* uv nana e ume iaia , e leie oi sniua a haalele Iho i , kona mau hoa kula i loaa 01% ke kah.ua paa o ka imi naauao aea. Ina e .komo ke ko;ki ik»ko o ke kaumaha no ke ano paakiki o kana mau h&aVma. he haaa po!io na na makua ke komo pu aku nif ia e'huf ai a hoolaiia aku i kona in&nĀO i ole' Al oia e haawi f»io maklo v> ka paa kiki o na haawina a <-.rA mai na hooikaik'a. Aaie pono \ ua makua oleio iki i Kekahi mau i .;a ano

Uun i,a : A (:■ i',;,r. Hi.a' ; K'j K n skl iloko o ke n'» ka ; mca Ik' mea, hO'jniiw,'i!l'-,vu]i loa' ta i kona manao 'he me'a pu hol. la e pio al o ka manaip,onl lm«a, I ka heie anaf o ke' kelHl 1 ke jc«ia, e mahae ia ana kona noo»oo mawafenft o na riw&ufv jr>a, hon "kiitnn !ioa yjMiU, a po»o hol pa inakua.e ao i ke kelki 1 ka hoao ana e wae i kona mau hoa paanl. Aole e hikf laia ke wae i feona mau hoa kula, a 1 no hoi e hlki 1 i».3a ke wa« i kana mau kumii, j I aka he hlki lala ke wae i kona I i mau hoa paanl, a o ka papa oi | loa aku-kela e loaa ka po« maii kai i oie al e huki ia ke keiki J j iialo mai ke kulana au i hoo-} j ikaika ai e ioaa iaia a pela hoi { je lilo ai kau mau makahikl o | i ke ao -hoomanawanu! ana 1 mea i oie. ■ ' 1 Nolaila aole no e hevi'a ka ma-' kiia e hawahawana aku i ke keiki! no keia mea, no ka mea, ina he' poe maikai 010 na hoa paani o o ke keiki, aoie e nele kona iilo pu aku i maikai ole alea, oiai e ike ana oia i ka lakou la } maikai ole a hoopili aku.