Ke Au Hou, Volume III, Number 7, 21 February 1912 — He Moolelo Walohia No Evalina Minela KA UI NOHEA I ALANA IA MAWAENA O NA ALOHA ELUA—KE ALOHA O KA IPO AME KE ALOHA O KA MAKUA—KA MANA O KE ALOHA [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

He Moolelo Walohia No Evalina Minela

KA UI NOHEA I ALANA IA MAWAENA O NA ALOHA ELUA—KE ALOHA O KA IPO AME KE ALOHA O KA MAKUA—KA MANA O KE ALOHA

MOKUNA VI Na Nuhou o Parisa —Ka Home Pohai a na Manu Nunu "Malia paha b.e oiaio kau i hoike mai la, o ka mea maopopo nae, ua lohe aku la oe i kuu manao nou; nolaila, e haalele mai oeia loko nei o kuu hale." Me na onohi maka e huilaia ana e ke ahi o ka inaina, pane aku la ua Kauna de Birene nei: "Pehea hoi ina au e hooholo ana e noho no au maloko nei o keia hale a hiki i ka hoea ana ,mai o Keoki Lamabereta? Pehea iho la ia?" Ua hoopuka aku la ua Kauna nei i keia ninau me ke ano hooioi a ku no hoi i ka hookano. "Alaila, ma kou ano he kane oe na'u, mamuli o ke kanawai o ka aina, o* oe no ka ona maluna o ko'u mau waiwai apau, a oiai, ua makemake iho la oe e noho maloko nei o nei hale, alaila, e noho oe maanei, a e haalele au ia oe maloko nei. E hana oe elike me kou makemake ma loko nei o keia hale. Aka, e ho»manao nae oe, aole keia waiwai mai ia oe mai. O ko'u waiwai ponoi no keia." I keia wa i hiki hou ole iho ai ua Kauna nei ke uumi iho i ka nui o ka huhu ame ka inaina i oili mai mailoko mai o kona umauma ua like loa me kekahi hanini luai pele ikaika loa, pela ka nui o ka huhu e baila ana iloko ona. I keia wa i pane aku ai ua Kauna Birene nei me ka leo inaina loa: "E makaala loa oc ike ano o kau mea e ohlo mai noi imua o ; u. Ao]y loa oo i iku i ka nui §ka eha&ha m @ huuhou m\ i kuu

ne me kena maa huaolelo au e kamailio mai • 1» nei, a— Aole i pau pono aku na huaolelo a ua Kauna nei i makemake ai e pane aku imua o Evalina i ka hoopukaia aku, aia Hoi, ua huli ae la o Evalina a anehe aku la e hele, a haalele iho i ke keena, a ia wa i pane aku ai ke Kauna: "E kaili loa ia ana e a'u ko keiki. Aole loa oe e ike hou ana iaia." # Huli hou mai la o Evalina ame ke kulana hiehie oka wiwo ole, pane mai la ia: "Elike me ka nui o ka eleele o kou puuwai, pela no oe e hana aku ai, aka, aole loa e nele kuu keiki, ka hua o kuu puhaka, i ka pule a kona luaui makuahine imua o ke alo o ke Akua o ka poe hoopono, a o ke Akua hoi e kali ana i ka mihi ana oke kanaka hewa. E nonoi mau aku ana ka pule a kona luaui makuahine ehaeha i hainaia e oe, e lilo oia i kanaka naau hoopono. oke Akua auanei kona makuakane, a o ke Akua no hoi kona makuahine." "E a'o aku ana au iaia e kuamumu, a e hoino oia i ka inoa o kona makuahine," wahi a ua Kauna nei i pane aku ai me ka inaina. "E hiki mai ana no ka la e ike pono ai oia, kuu lei aloha, ika moolelo walohia a ehaeha o kona luaui makuahine, a nana no auanei e hooholo iho iloko o kona naau hoopono i ka mea o kaua 1 hewa. Oia auanei ka lunakanawai mawaena ouamea'u." Me na onohi maka e pua ana, me ka heleheleua i puniaia e ka huha ame ka inaina, ka }eo hoi i haaluluia e ke kuakoko o ke ano helele a« la ua Kauua nei iluna, a pano aku la imua o Minai

"Wahine lapuwale. Manao anei oe e pakele ana oe mai a'u aku? Aole. O ka'u uhai hele iho la no ia mahope ou, a hiki i kou wahi e loaa ai oe ia'u; a paa hoi oe iloko o kuu lima nei. Ina aole oe e loaa ana ia'u i keia ?a, alaila, ei aku no ua wa ou e loaa ai ia'u. Aka, i keia wa e ha'i aku au ia oe, e pepehi ia ana e a'u ko ipo aloha. Lohe aku la oe?" "Alaila, he karaima hou no ia ou e ku aku ai oe imua o ka noho hookolokolo o ke Akua, ina e kau ole ana ko ke ao nei hoopai maluna ou i hoopai no ia hana hewa au e hana ai. O ke Akua hoopono ka puuhonua o ka poe pono," wahi a Evalina i pane mai ai, me ka maikai, aka, me ke kuoo nae ame ka hiehie. No keia kulana hanohano a haaheo a Evalina i hoike mai ai imua o ke Kauna, aole i kana mai ka piha hehena lea o ua Kauna Birere nei i ka ua mea o ka huhu, a ua lilo hoi keia hana a Evalina i hana mai ai imua ona, me he mea la he i'a i lomiia e Evalina i loko o kona mau lima, ka hele a palupalu, a ku hoi i ka hoka. Nana aku la hoi iamaluna o ua wahine nei ana, ike aku la ia i ka ui e lamalama mai ana maluna o kona mau ano apau, ka hiehie e haiamu mai ana maluna ona, a he nani maoli no o Evalina i kana ike aku. He haaheo ma kona oiwi, a he ui maoli no. "Alaila," wahi a ua Kauna Birene nei i pane aku ai imua o Evalina, "aole oe e hoi pu ana me a'u?" "Aole loa au e hoi aku me oe. Aole ka oe i lohe i ka'u mea i ha'i mua aku nei ia oe?" I kela wa i kahuli ano e loa ae ai ke ano apau o ua Kauna nei. Nana aku la kona mau onohi maka iaia me Ka hulili ana o ka inaina, a ua like ka o ana o na kukuna o kona mau maka, me ka o ana a ka pahikaua oi lua. He ano e wale no ke ano o keia nana anaakuoua Kauna nei iaia. A ma ia wa i kokolo ae ai he hopohopo puanuanu iloko o kona houpo, a hauli wale iho la no ia iloko ona, aia he manao eleele loa o ka lapuwale iloj{o o ua Kauoa la, A oiai no ia o noonoo ana, ia wa i hoonuiwa &i ola l kooa loho aua aku l kokahileo w»lohii māi wiiioko

mai o ka ululaau hua a hooho ae la ia me ka pihoihoi nui: "Heaha la hoi ke ano o keia?" Holo aku la ia i ka puka aniani, anana aku la iwaho. Ike aku la ia me ka weliweli nui, e waiho mai ana kekahi o kana mau kauwa iluna ke.alo, ma kekahi alahele o loko o kaululaau,a aia hoi he elua mau kanaka e kupee iho ana iaia me ke kaula, raa kona mau wawae ame na lima. Ia wa hoi huli mai la ia ma kahi eku ana ke Kauna, a ike mai la ia i ka mino aka hehena ana aku aua Kauna nei iaia. Ike koke iho la ia (Evalina) i kona pilikia, a ia wa oia i pane mai ai imua o Kauna de Birene: "E ke kanaka lapuwale! Eke kanaka lima koko. Aole loa e hiki ia oe ke lawe aku ia'u mai loko aku o keia hale me ke ola e mau ana iloko o kuu kino. Nau ponoi i waiho kuu kino no loko o ka a e haawi aku no au i ua kino la ia oe he kino puanuanu na ka make. Eka pepehikanaka. Eia mai kuu kino. Kii mai oe.'' I kela wa i lele aku ai oia ma kahi e ku eiai ana ka puka uwahi o ke kapuahi hoopumehana, a, aia lioi malaila e kau ana he pahi puhaka uuku, nona hoi ke kuau i hanaia me na pohaku momi. Elike hoi.me ka hikiwawe oka lele ana aku a Evalina e hopu i ua pahi la, pela nohoi ka hikiwawe o Kauna Birene i lele aku ai a paa aku la o Evalina iloko o kona mau lima. Huki mai la oia ia Evalina a paa pono iloko o kona mau lima, huki ae la ia a hemo ka pahi mai loko aku o ka lima o Evalina, alaila, uhae ae la ia i ka lipine e paa ana ma ko Evalina puhaka. Me ia mea hoopiha iho la ia ika waha o Evalina, i hiki ole ai iaia ke uwe ae. Ua oni ae la hoi o Evalina me ka ikaika e hemo ae mailoko ae o na lima o Kauna Birene, aole nae he hiki, ua paa loa ilio la oia i na puili ikaika loa ana aua Kauna la. He mea oiaio, e haluku ana o loko oka lumi ia wa, oiai na kapuai o ke Kauna e nee ana me ka hauhalaki ana i o a ia nei elike me ka ikaika o na nee ana o kona kino i wahi e loaa ai iaia ka lanakila pa« lekana ana maluna o ka wahine ana i kii mu ! ei, X ka lohe ana hoi o ka wohine 6 ha(ina H hal* olunn Ika h&Hilu uH

mai ma ke keena o lalo, ua holo ilio la ia ilalo. laia nae i hoea iho ai ilalo, ike mai la ia rke komo ana aku a keia mau kanaka malihini elua. MamuK hoi o ka pupuahulu loa o ke komo ana aku a keia mau kanaka a i ko laua ike ana aku i ka holo pukalaki ana mai a keia wahine mai luna mai, ua manao wale ae la no laua he nui loa aku no paha kanaka i koe e hele mai ana mai luna mai, ua huli ae la laua a holo aku la mailoko aku o ka lumi a laua i komo aku ai. 0 kahi wahine Italia hoi keia, elike me ka liona wahine ahiu ua lele mai la ia maluna o ke Kauna Birene, ame kona mau maiuu ame ! be nahu ana haawi mai la oia i kekahi kulana hakaka ikaika loa i ike ole ia e ua Kauna la i kona mau la opiopio. O ke koe arae ka uwalu ana a ka popoki ahiu, he hapa iho ia i na uwau ana a keia wahine. Aole hoi oia wale no, aka, ua hoopili mai la oia i na oi o kona mau niho, a e kuu makamaka heluhelu, he oiaio paha ka olelo, o ke nahu ame ka uwau, he eha no ia. Aole hiki ia Kauna Birene ke ku lomaloma iho ia wa. O kana hana pono wale no e hana ai, oia kona haawi ana i mau puupuu mahanahana loa i ua wahi wahine Italia nei. Aia nohoi ua wahi wahine nei ke noke la ia wa i ke kuhea me ka leo nui: "E kokual E kokua! He pepehikanakal He pepehikanakai E kokua!" He aneane he ekolu mau puupuu oolea loa a Kauna Birene i ku'i aku ai i ua wahi wahine Italia nei, a haule aku la ia iluna o ka papahele. 0 Evalina ia wa, oia hoi ka wa i hoomaka ai ke Kauna e ku'i i kahi wahine Italia, ua maule iho la ia, a ua like oia me ka mea ua make. Aohe ona oni ae ia wa. 1 ka haule ana aku o kahi wahine Italia ilalo, ia wa i komo mai ai kahi a-i puupuu o ua Kauna nei me ka pioo nui. A ma ia wa nohoi 1 loheia aku ai ke kani ana mai o ka bele kahea ma ka puka mai ma ke alo o ka hale. Ia wa i kauoha koke ae ai ua Kauna Birene nei i kana kauwa e holo koke aku oia e kii aku i ke kaa e hookokoke rnai ina ka puka pa a laua o hemo aku al iwaho, l } ei m\ la ua Kauua m\ i kana wahin© a

paa pono iloko o kona mau lima, a haalele iho la ia ia loko oka hale. Holo aku la ia mahope 0 Laplaee e holo la mamua. Hoea aku la ia me kana ukana makamae e hii ana me ka paupauaho nui, eia nae, aole ona ike aku ike ku mai o kona kaa. O kana kauwa hoi keia ua nalowale honua aku la oia mai ka ike ana aku a kona mau maka. A iaia i hemo aku ai i waho ma ka puka pa, ua lohe aku la ia i ke kakani ana mai a kekahi mea, a ku iho la ia. I kona nana pono loa ana aku mamua, aia hoi, ike aku la- ia eku mai ana kekahi kanaka elemakule imua ona, a e kau pololei mai ana ia Ika waha o kekahi pu panapana imua ona. īa wa kahea ae la ia me ka leo nui: "E Laplaee, e kokual" He mea oiaio, ua hoea mai la malaila ia wa no me ka hikiwawe loa he elua mau kanaka. Ike aku la ia i kekahi kanaka, oia no o Robata de Malatere; a o ka lua o na kanaka, oia no kahi kauwa Italia o loko oka hale. I keia wa i pane mai ai ke kanaka poohina uie ka leo kuoo imua o ua Kauna la: "E ke Kauna, mai hilinai oe i na kanaka i hookauwaia e oe mamuli o ke dala ame ka ai. Elike me na popo ao kaalelewa i puhiia aku e ka makani, pela lakou i nalowale aku ai mai ke ia wahi aku. O ka'u e hoonaauao aku nei ia oe, e hookuu iho oe i ka lede au e paa la me ka menemene ole iloko o kou mau lima oolea." "Owai oe e kena ino lapuwale nui e hoao mai nei e noho lunakanawai maluna o'u. Aole loa au eae e haalele iho i kuu wahine ma keia wahi." I kela wa i lele mai ai ke kauwa Italia a Evalina me ka ahiu launa ole a paa mai la i ke kani a-i oua Kauna la, me ka ikaika loa. Ua haalulu ae la ua Kauna la a hookuu iho la oia i kana paa ana ia Ewalina. Ia wa i onou ino aku ai ua kauwa Italia nei iaia i' waho me he onouia ana la no kekahi ilio i hoowahawahaia, a oili aku la ua Kauna nei me he pua la i hoolele ia aku mai loko aku o kekahi kakaka a hee nalu aku la kona pauku kino nui maluna o na hua lepo oke alanui, Paniia aku la ka puka pa mahope ona « paa, {S KwmHin nna.)