Ke Au Hou, Volume III, Number 6, 14 Pepeluali 1912 — Kaao Hooniua Puuwai No KA-MIKI KA HI'APA'IOLE O KA POHU LA'I O KONA KAI OPUA—KE AIWAIWA NANA I HOOHOKA O LUANUU-A-NUU-POELE-KA-PO AME KA PUKU'I-AKUA O NA PALIKU'I EIWA O HEHA WAIPIO I KA NOE—A O KA OLALI NANA I LAWE A LILO NA LEHO KAULANA O KALOKUNU, O KA MAKANI KUEHU LEPO O PUAKO [ARTICLE]

Kaao Hooniua Puuwai No KA-MIKI KA HI'APA'IOLE O KA POHU LA'I O KONA KAI OPUA—KE AIWAIWA NANA I HOOHOKA O LUANUU-A-NUU-POELE-KA-PO AME KA PUKU'I-AKUA O NA PALIKU'I EIWA O HEHA WAIPIO I KA NOE—A O KA OLALI NANA I LAWE A LILO NA LEHO KAULANA O KALOKUNU, O KA MAKANI KUEHU LEPO O PUAKO

MAHELE ELIMA Ka Hoopapa asa o Ka-Miki ame Ma-Ka'iol.k me na Hiapa'iole o ke Kuahiwi Kualono Po i Kanahele A oia no ka wa i oili aku ai ka pohaku me ka ikaika a me ka hu o'ka inakani, alele aku la no hoi na pohaku aia na linia me ka hele pukalaki ana nie ke oeoe elike me ka poka-pu laipera, me ka manao o, Manu-ka, e pokopoko liilii ana na au o keia kupueu e nee mai la e hui pu meia. Ua ike aku la no o Ka-Miki i ka lele ana mai o na pohaku, a ua alo ae la o Ka-Miki a ua paa inai la i ka hopu ia e Ma-Ka'iole me ka haawi ana mai ia Ka-Miki, a oia no hoi ka KaMiki i ope'a aku ai ia Manu-ka. Ua ike koke mai la o Manu-ka, i ka alo ana o keia kanaka a me ka hopu ia ana o ka pohaku a paa, a ope'a ia ka nou ana o ka pohaku a oia kona wa i ike ai lie elua keia inau kanaka e hele aku la e hui pu me ia, a he mau olohe aiwaiwa keia ma ka mokomoko ame ka nou pohaku. 'O keia nohoi ka mua loa o ka mea nana i alo a hopu i ka'u mau pohaku aiwaiwa aohe mea hiki e pakele, he oi keia o ka ike ame ke akamai ke hopu ia aia kuu pohaku hiki ole ke alo ia a pakele," wahi ana iaia iho. O kela pohaku a Ka-Miki i ope'a aku ai ua loaa pono aku la ka paepae o ka puka, a olope pu ia aku la a loaa pono aku la ka wawae hema o Manu-ka a lele ana kapuai wawae i kahi-e a muumuu ana ia wawae, me he ala ua oki ia i ka pahiolo ka hele a kilipoho, Ua ala au la o Manu-kn u lwpu uku lft i kaun Ihou* » Vu hui u Kft-jiliki H)R

ka puka o ua hale hookalakupua nei, a pane ako la o Ka-Miki: "Make la, hapa ka ike, uuku a pokole ke aho o ka hilo ana, lawaia no kai papau, aole i pau pono na kaulana ia i ka helu ia. Aole no e ku ka olelo ana he lawaia nui ahe lawaia aholoa ina he ha'ilima no ka loa o kahi aho. "Ua nui kuu lohe ia o& e Manu-ka, nui kou kaulana ame ke kau ia o kou weli a ua maka'u nui ia hoi oe, no ka nui o kou ike ame kou ikaika i ka nou i na eho pukolu me ka hala ole o kau p haku i ka mea au i makemake ai, a oia ko'u kumu nui o ka hele ana mai la e hui me oe, a ua ike mai nei au ia oe ame na eho au i hoonou ae nei, a ua paani wale ia mai nei no ua mau eho nei au e Manu-ka. "Ua hopu ia a milimili ia i ka poho lima o Kahueloku-i-ka-kihi-o-Kaelo, a oia eho no au i milimili ai a punahele, a hoomoe i ko poli oia noia i hoi mai la na-hu no i ko wawae kolohe a mana no ia oe e muumuu." "Ua pane mai la no hoi o Manu-ka i na huaolelo oka hookelakela: "Mai manao oe e keia keiki aiwaiu e, o ka lele ana o kuu kapuai wawae i ka eho au i nou mai nei a he mea ia no Manu-ka e uhalu ai ia oe e kena wahi keiki. "Aia a muumuu na lima o Manu-ka, a makapo ia kuu mau maka, a pau ka pauma ana a ke akemama ame ka puuwai i ke koko iloko o na aa-koko holopuni nei i kuu kino holookoa, alail», hiki ia oe ko hoopi'o i ka ulei kolo o Ma. nu-ka, ua heU a 00, e nok« ka m»k»nl a pahu'a ikalka, hikl.

"Au i olelo mai nei, he lawaia 110 kai papau aole no ke kai hohonu, he ha'ilima wale no ka loa oke aho. O kou ike ole ia e kena wahi keiki ma'i lewalewa o ka hele ana mainei a keha mai i ka nui o ka ike ame ko ikaika, a olelo ihō, he lawaia aholoa oe a he lawaia nui hoi. "E hoomanao iho oe e kahi keiki hoonana nui wale, aole i kaau ka nui o na makahiki elike me Manu-ka he kaau me iwakalua na makahiki, a e hoomanao iho oe e kahi keiki, ua oo a ua kanaka makua o Manu-ka ma na mea apau, aohe mea nana e hoopapa." Pane aku la o Ka-Miki: "Oia ko mea i pa ai i kuu pohaku-no ke kanaka makua ana o ka hawawa i ka alo ana, a no ke oo o ka hupo i ka ike ole i ka lele ana e pakele ai, oiai ua elemakule Ka noonoo, ua kaumaha hoi na au, a hiki pono ole ke hoopapa, he pono hookua aohe waiwai i koe o kena ulei ua pau ka pono, oka wahie wale no kana wahi pono, loaa ka mea hoopumehana o ka po, ua palupalu ke kino. "O ke poomoku ana o kekahi wawae ou, oia ka mea nana oe e ulupa aku a nawaliwali a hiki t»le ia oe ke hoonahoa mai ia Ka-Miki i ke aka o ka hauna laau a Kauluhenuihihikolo-i--uka, kuu kumu a'o kakalaau aiwaiwa aohe mea nana e hoopapa. Kuhi au ika nui oko kaulana he nui ka ike ame ka ikaika, eia ka he oki loa, e aho iki o Kulepe-a-ka-Puuko'i mamua ou, e Manu-ka. Oka inoa nae kai hele a kaulana, aohe nae he ike, he kaulana inoa wale iho no, aohe nae he oiaio oia kaulana ana." Ua hoopiha loa ia o Manu-ka i ke kuaki, a okawano ia a Manu-ka i pane mai ai: "Eia mai ka mea nana oe e a'o aku, okuu hauna laau o Hilihili-a-hohoa, a hoi hou aku ika ai hoo pau o Kolili-i-ka-welelau-o-ka-wawae." Oia no ka wa i hoomoe mai ai o ua olohe nei i ka laau ana i kapaia o Ku'i-ke-ole, ma ke ano kimopo me ka manao maoli no o ua olohe nei e loaa pono ana o Ka-Miki i ka hauna laau ana i hoomoe mai ai, oiai, aohe laau a keiki e hiki ai ke pale, koe wale no ka hikike alo i mea e pakole »i, I kft wft naa Manu-ka i hmunoo maj ai i ka haun» u u & Ka*Miki

ka piha eleu oke koa oiaio. A oia no hoi ka wa i ike ia aku ai ka lua ole o ka eleu o Manuka ma ka pahu ana me ka alapine lua ole o ke kii ana ma na wahi apau ana i manao ai e loaa a pa o Ka-Miki ika laau ana. E like nohoi me ka alapine a na hauna laau a Manu-ka e kii mai la e loaa o Ka-Miki, pela no hoi ka lua ole o ka ike a me ke kuliu o Ka-Miki ma ka alo, ka lele ame ka palemo, a pakelo elike me ka olal 0 ke ale. Ua ike io iho la o Manu-ka i ka ike, nononu, a kuliu, a pookela o ka makaukau, ka miki ame ka piha makaaln, ame ka eleu lua ole o keia keiki, oiai, o kana mau kiina hauna laau apau loa i kii mai ai e loaa a-■ pa o Ka Miki, he mea ole loa ia i ke keiki, a ua pahu'a maoli kona ike okaa laau, aua hele nohoi a naenae, a pau maoli ke aho o Manu-ka me ka nui o kona kuaki no ka loaa ole o ke keiki i ka laau ana ia Ku'i-ke-ole-a-pokopoko. *■ A ika wa a Ka-Miki i ike ai ua pau ke aho o Manu-ka, a ua hoouka pu ka hauna laau ana e kii mai la, oia no ka wa i lele aku ai o Ka-Miki a pulelo mahope o Manu-ka a pa'i ia iho la ka lima o Manu-ka, a lele ana ka iaau i kahi-e, a hopu ia mai la ua laau nei e Ma-Ka'i-ole a paa i ka lima, a pane mai la ia Manu-ka: "Make e Manu-ka, ua lilo mai la ka laau 1 na keiki aiwaiwa a Kapaihi-lani-poele-i-ke-ki-hi-o-ka-malama. "O Iku-a ka leo o ka hekili, Iku-a ka leo o ka uila. Iku-a ka leo o ka makani, Iku-a ka leo o ka ino, Iku-a ka leo o kt kai. Iku-a ka leo o ka manu. O Iku-a ka poha koeleele. "I na moopuna pilia aiwaiwa nui walo a— Kah uli-eli-pa p a- h o n u a - ni e a, A Ohia-nui-moe-awakea, A Kumakua-moe-awakea, A na wahine-moe-awakea, A Kaohu-kolo-mai-i-luna o'ka laau, A Kauluhenuihihikolo-i-uka, A Uihi kaupe'u-knu-manamanu-i-kiiuaheie A Laiii uui k»i*rt'mamao»ioa,

A Lani-oaka-i-ka-maka-o-ke-ahi, A Lani-papanuu-i-ka-maka-o-ka-uila, A Lani-kilo-i-ka-maka-o-Wahilani, A Lani-kiei-a'halo-i-ke-kihi-o-ka-malama, A Lani-kaahele-i-ka-ua. "Hele mai la no maua, hele pu mai la no me ka mana o na kupunawahine aiwaiwa o maua ame ko maua mau akua hoopapa o Ka-Miki-i-ke-aka o ka lauoho o Kaulu-i-ke-kihi-o--ka-malama ame Kahueloleu-i-ke-kih i-o-Kaelo, Hoeelo ka Iluihui e napoo, Popo'i hewa ka pueo i ke kā o ka hoi a me ke No ke kuhihewa o ka huelo ia o ka iole nui manomano. "Pela no oe e Manu-ka i kuhihewa ai e pa ana maua i au mau pohaku i nou ae nei a lilo i mea milimili na Ka-Miki ame Kahueloku na akua hoopapa o maua, a pela no hoi me ko laau a'u e paa nei i kuu liina, aia a nui ka ikaika, alaila, loaa hou ko laau ia oe." Aole i pane aku o Manu-ka i na olelo a Ma-Ka'iole, oiai, ua piha loa oia i ka īnaina ia Ka-Miki, no ke pa'i ia ana o ka lima ona a pahemo ana ka laau ana a lele i kahi-e, a lilo ia Ma-Ka'iole e paa ia mai la ika Hma. Ua huli ae la o Manu-ka a hopu ia Ka-Miki me ka manao e ha'iha'i a pokopoko ia Ka-Miki. I ka wa nae a Manu-ka i hopu mai ai ia Ka-Miki. oia no ka wa i oili pulelo aku ai o KaMiki mawaena o na uha o Manu-ka a kihele ia ae la ka wawae i ka manamana a paa loa, a koali ia ae la o Manu-ka a kiola ia aku la iwaena oke alanui i waho oka hale, me he w T ahi opeope liilii loa aia, a na ana ua olohe nei i ka wa i haule aku ai i ke kiola ia ana. pane aku la o Ka-Miki: "Pauhelu papakolu la e Manu-ka; i ka ai ope'a, i ka okaa laau 1 ka mokomoko a ha'ilia'i, a pau helu papakolu no kou oki loa e ua olohe aiwaiwa nei, a malia nae paha, eia aku i na ai hoopau e ike ia ai o Manu-ka i ka olohe aiwaiwa.'' E hoommiia nku nna. — ■" "-'•♦<!>» 1 » W'Peheu, uā hoopaa oe i koninoa nokekoho hitUsta aua i Keia inaleahiki? Ina aole: uluila. e hekuke i 'i' i,i K.;ilauokaluu.i C)pi(» e hoopaa si i ko» inna.' M'.m iionlv»hih')!i h haln kw