Ke Au Hou, Volume II, Number 5, 1 February 1911 — He Mau Rula Kuhikuhi Pili no ke Olakino! [ARTICLE]

He Mau Rula Kuhikuhi Pili no ke Olakino!

[He mau Oleloa'o i hooholoia e ka Ahaolelo o 1878]

(Hoomauia)

Rula 2.-—Mai Hoonuu. Mai ai hoonuu i ka ai ame ka i'a a hiki i ka wa e piha kaumaha ai ka opu. Ina e hoonuu oe pela, o ka oi aku nae mahope o ka hana ikaika ana, a me ka luhi paha o ke kino no ke* kahi mau kumu e ae, alaila, he mea ia e pilikia ai ka hooholo ana o ke koko ma na aa koko, ma kela wahi keia wahi o ke kino, alaila, e loaa aūanei k$ opu i ka pehu, a nalulu mai ke poo, ahe popilikia paha e maule ai, A ina e loaa koke ole ika ma'i, e manaoio no oe, ua inoino kou koko e ola ai kou kino. O kekahi ano i hoopukaia, oia ka puupuu o ka ili, ka nawaliwali o na maka, e paa ana ka lepo, e ano e ana ka puuwai me ke akepaa, a no ia mau mea e inoino ana ke koko, ke kumu mai o ka eha, ka hui ame na pilikia e ae oke kino. Ma na manawa a pau e hoomaha a e hooluolu a pau ka wela mahope iho o ka hana ikaika ana, mamua o kou noho ana e ai. A eia kekahi mau kumu e noonoo ai: Rula 3.—-Mai hoopololi oe i kov, kino. Mai umi wale oe i kou opu no ka hapa o ka ai. O kekahi poe Hawaii, ua noho hookeai no na hora he 24, ahe 12 paha, mamuli oka manao iho, mai hana pela, no ka mea, he kakaikahi ka manawa e loaa ole ai ka ai iloko o ia mau hora o ka la, aka, o ke kumu o ia hookeai o kekahi poe, no ka palaka a no ka molowa pah» i ka hoomakaukau i ai, a nolaila, ua noho wale ia poe no ka pilikia i ka pololi. O ke nahu ame ka hoopailua mamuli o ka pololi o ka opu, oia kekahi kumu e inoino ai ke koko, e laa me ka hoopiha pono ole ia o ka opu ika ai. A nolaila, mai hoonele ika opu i ka ai kupono, ka wa hoi e ono maikai ana ka ai. īna nae ua hoonui pono ole i ka ai ana i kekahi manawa, alaila, oia ka wa e hooki ai i

ka ai ana, i pau «ke ino oka opu no ia hoonUU ana. O ka poe lahui hupo, a o ka poe malamalama paha, he mea mau no ia lakou ka hoonuu loa i kekahi manawa, ma kahi manawa hoi, he hooki loa ika ai ana no ka manawa loihi, a oke ano no ia o na holoholona 'ahiu» Aka. o oukou e na kanaka Hawaii i hoomalamalama ia, e. noho nei malalo oke AupAli Kanawai, e hiki ai ia oukou ke malama ina mea ai ma ko oukou hale iho, me ka maka'u ole o hapnku ia e kekahi alii, a ia paha, elike me ka mea i ikeia i ka wa kahiko, ua hiki no ia oukou ke hooponopono i ko oukou noho ana, ame ka ai ana, elike ke ano me ko na lahui malamalama loa. ī ekolu paina ana i ka la hookahi, mawaena o ka wa e ala ai mai ka moe ae, ame ka wa e hoi ai e moe, i elima hora ke kowa mawaena o kela ame keia paina ana. Ina pela e hooponopono ai no na manawa paina, alaila, e waele pono ia ana ka ai maloko o ka opu, e maemae ana ke koko, a e hoopakele ia ana ke kino mai na mai. Rula 4 —E hanu i lee Ea maikai. Ua pili nui keia rula i ka noho ana iloko oka hale. oke ea ona mauna, na kula ame na kahakai oko Hawaii nei Paeain#, he mae* mae a he ku i ke ola kino. maikai, aole he makani luku a makani omaimai maanei. Aka nae, he mea hiki no i kanaka ke hoolilo ae i ke ea ma o ko lakou mau hale he ino, a me he mea la, ua hoomanao ole na kanaka Hawaii ika maikai ame ka maikai ole oke ea. Inai pouli ka hale, pani paaia na puka, i komo ole na kukuna o ka la, alaila, he emoole ka inoino o ke ea. Ao ka hale i komo oleia eka makani, ūa kawau, a ano inoino ke ea. Ina i waihoia ka lepo kanaka a mea e ae paha ma kahi kokoke 1 ka hale, he mea ia e inoino ai ke ea, a kupono ole ke hanu ae. £ noonoo iho kakou i kekahi mau mea ē

pili ana i ke ea maikai ame me ke ea inoino. O ke ea o ka mauna ame ke kula, nana i koolana i na manu ma kona mau elieu, —nana i hanai i ka lapalapa o ke ahi, —ka mea hoi e ulanla ai ke koko, a i uhi ia ke kino o ke kanaka me he inoana nui la e hoopuni ana iaia, ke ole i piha i ka lelehuna lepo, o ka mahu mai paha « na aina nenelu, a o kekahi mea e ae pftha, ua maemae no ia, a ina oia wale no ka 4cakou mea e hanu ai, alaila, e maikai ana ke koko, a e loaa ole auanei ke ola kino i ka pilikia. Aka nae, ke hai hou ia aku nei, me he mea la, e hooikaika mau ana no na kanaka e hanu i ke ea ino, i.mea e hoopilikia ai i ko lakou ola kino iho. Ua makaala loa kekahi poe « ake ana e pale aku i ka malamalama o ka la, ame ka hookolo ana i ka makani ma kahi a lakou e moe aku ai. Alaila, ua pau ka naue ana o ke ea, me he mea la ua make. No ka mea, e noonoo iho kakou, o.ka hoonaue mau ia o ke ea, ka mea e mau ai kona maemae ana, e like hoi me ka wai, oiai, o ka wai e lana malie mau ana, aole e emo, e ikeia ka wale ame ke ino. - '' Pela no me ke ea i hoonaue oleia, aole oe e ike maka i ka wale ame ke ino iloko o ke ea naue ole, aka nae, aia no malaila. Ua piha pono ke ea i na anoano makalii loa, ka mea i komo iloko o ka hanu o kanaka ame na hoioholona, a i hanai hoi i na mea ulu a pau o ka honua nei. No loko mai o keia anoano makalii i ulu mai ai ka mea i kapaia he ponalo, (fungi), he mea liilii loa keia, i ike ole ia me ka maka kanaka, aia wale no me ke aniani hoonui ike. O kekahi o ia ano ponalo, ua ikeia he omaomao, me he peelua la iloko o ke pili o na hale kahiko, iloko o na pela moe kahiko, malalo o na moena kawau, a maluna hoi o na kamaa ame na noho lio paha i waiho wale ia no kekahi manawa loihi, e like h'oi me ke kakani i ikeia ma na lau o ka alani, na lau ame na hua e ae. Eia kekahi, okeia punahelu, he aai iloko o ka ili o kanaka, pela i puupuu ai a mai nohoi. Ina e hoomaopopo ia e kakou na mea a pau e

piii ana i keia ano punahelu makalii, e kau nei kona mau anoano ma kela wahi keia wahi iloko oke ea, alaila, ke manao nei ka poe nui oka naauao, e ike ana no kakou i na ano apau oke kolera, ka fiva lenalena ame na mai luku e ae, a pela no hoi kakou e ike ai i na kumu a pau o ka mai lepera. Eia nae ka mea i hoomaopopo lea\ ia, o kekahi mau mai ino i loaa ike kanaka, ftia no ia iloko o ke ea, aole iloko o ke ea e naue mau nei ma ke akea, aka, iloko o ke ea pouliuli, kakawau, a naue ole hoi. oke ea ku malie, e like me ka wai e lana malie ana, he mea ia e hooulu ai i na mea e popilikia ai ke ola ke kanaka. Ina he punahelu malalo o ka moena kahi au e moe ai, a iloko paha o ke pili o kou hale, a iloko paha o kekahi rumi pouli oka hale, e loaa auanei ia oe ke kunu a mau ano mai eae paha. Ke hele nei ke koko ike ino, o kela ano punahelu i ulu ae mailoko oke ea malie a ano kawau, ke hoao iho la maluna o kou kino, a ina aole oe e hoomaemae i kou hale, me ke kaulai ole i kou mau mea moe i ka la a maloo, e loaa auanei ia oe kekahi ano mai pilikia. A nolaila, e makaala oe, i ole e kawau kou wahi moe ame kou mau kapa moe, a i kekahi mau hora paha o ka la, e hookomoia na kukuna o ka la maloko o kou rumi moe. Ina he ekolu aoi aku na kanaka e moe ana maloko o ka rumi hookahi, he mea ppno ole no ia. oka rumi i paa na puka a pau ike paniia, he wahi pono ole no ia e moe ai oke kanaka. Okeea i hanu ia a hoopuka hou ia no loko ae o ke kanaka, he mea pono ole no ia ke hanu hou ia. Ika wa i hoopuka ia ai ka hanu, ua pii aku ia ea maluna, elike me ka mea a kakou i ike ai i kekahi manawa, e pii ana ka hanu me he mahu la, alaila, ua hoomaemae ia, aua hui me ke ea maikai. Aka, ina e hanu kakou iloko o kekahi rumi paa, alaila, ua hanu aku ua hanu mai ma ia ea hookahi no, he mea ia e pono ole ai ke ake-mama, elike hoi me ka pono ole o ke ale hou ana iloko o ka opu i na mea ino i luai mua ia.