Ke Aloha Aina, Volume XXIII, Number 48, 30 Nowemapa 1918 — Ka Ninau Limahana Ame Ka Uku Ma Hawaii [ARTICLE]

Ka Ninau Limahana Ame Ka Uku Ma Hawaii

0 ka niuau limahana & me Ica uku, oia kekabi nlnau o Va (vu iuiua u M maka&inapa, a me. m nmm kobo o keia Teritori. * ninau koikoi kei,a a na. makaAi-| iiuua e naluea nei o keia mau la, malalo o ka lohe pinepine ia, ua niakemake na mahiko e lawe mai i 30,000 kaiakani Pake no ka hoohana ana maloko o na mahlko ame na mahi laiki o Hawaii nei. īloko. iho nei o ka wa i komo ai o Aroerika i leeia kaua, ua ulu ae keia manao Bjawaena o nā poe kalepa, ma ke ano e pau ana na poe kupa # a me ua limahana i ka ohl ia i koa, b» ohio ua ohi ia ka ha : panui o na limahana ma ka oihana aka, i keia inanawa ua pau ke kaua, a e hoi hou inai āna no keia poe ma ko lakou mau wahi 5 hana niua aij aole i pilikia na poe kalepa ma keia ano, nolaila, o keia ninau m k& lawe mai i kauakōlu kaukani Pake i Hawaii nei, he ninau ia aole e hooko ia mai aea e ka Ahaolelo o Amewka* eie ka kakou mea e nana aku, heaha ana la ka ko kakou ahaoīelo e hana mai ai, ke lawe ia mai kekahi pila o keia ano? E nana pono aku i «a poe a kakou i koho iho nei, a e makaala pu no ke aloha aina ma na ninau o keia ano, ma ka hoomaikeike ana aku imua 0 ka lahui. 0 ka hoopiha ana mai i keia huina lehulohu o na Pako uia keia Teritori, oia no ke alahele e'hoopilikia iy ai i na limahana kuloko o ka ama, ma na ano hana lima apau, a he me no hoi i e kaili ae ai i ke ano o ka uku, o na limahana kulpko a i ole loli paha ka uku mai ke kiekie mai a i ka haahaa loa. Jfo- > laila, e pono no kakou e noho me > ka makaaU a ina kakou e hemahema, alaiīa, e loaa ana »o ua pili- ! kia i ua oiwi o ka aina, no ka mea, < e Hke mē ka nui o na limahana e 1 hiki mai ai, |>ela ka nui o ka poe i i ka hana, a o ka hopena ' e omi ana ka qku, aole e hiki i na ' mahiko ke paa i keia huioa Pake a i lakou e makemake eel q na 'i mahiko, i»a lakou e hana malaila 1

no hookahi pule, a makemako lakou <• a hele akn ma 4fitfthi wa- : hi e fi hana ai ua hikl no, no ka , mea aole kanawai nana lākou e papa, nolaila, ua lilki i kēia J>o6 ke mai maloko o ko takou kulanakauhale, a o ka hopena e komo ana lakou'ma nā hana llke "ole me ka hoemi pu mai i ko lakou uku, ehiā mea aloha o na līawau e haiīa mai nei mar na kē hīki io mai keia poe, aka, he manaolana kou aole < j hooko ia ana keia mau iini a na mahiko, ""īna he Peresi«ena ī?epubalika a he Aha'olelo Kepuhaiika. alaila ko io/' o kekahi no| o ka uku o na limahana ma na mahiko. i keia maniawa ma ka lako'U hoike he $24.00 o ka mahina o ka mea hookahi a he $13.68 dala bona o ka mahina ua like ia me ka huina $37.88 o ka mahina o ke dala ma ka hona. oia ka uku kaulele a ka mahiko e haawi nei i na limahana, O ka mea apiki, aole e loaa keia dala bona 5 keia ame kei6 bahnia, aia a pau ka inakahiki alaila loaa i ka mea hana, a ina e haule kekahi mau la hana iaia, alaila, aole no e loaa aia wale no a pāa mau na la hana o kela ame keia mahina i ka limahana, he nui uo ke ak&mai o ka. mahiko, oia no ka mea e hnalele mau mi na limahaua o ka inahiko, no ka mea aole lawa kupono o ka uku o ka eaea he ohana koua, uo ka uiea aole ohana ua hiki iaia ke hoomaaawanui i kauku o 124.00 dala o ka mahiiia, a i kekahi maimwa hiki ole o kekahi uia ka mahiko e hana ana he īimi a oi hora o ka la, ua like ia mai ke kakahiaka a hiki i na hora o ie ahi, ahi, a he nui na lhnahanp i hiki ole ke hoomanawanui ao ka loihi o na hor a ha'ia. Ina e uku ka inahiko i $3.75 o ka la a i ole elua paha dala, alaila, aole he wa. a aa liuiahana e haalele ai i ka umluk.o, A ina i 1 hoohui ia ka uku mahiin» o $24.00 dala iuc ka uku" kaulole aia hoi ka l)ona a o haawi ka m«]iiko ma ke auo he uku iuahiua la, ila, iia loaa i 'kela ame keia liiua-j hann lu $<*J7.6S dala o ka īuahiua^

i ma ka mla a ka mahiko e hana nei 1 <--- - * * * 4 . -*—.*■ > ,i - i kf!ii manawa 4i& hoi e waino ke i dala hona a pau ku mkhiki j al&ila - loaa, he maikai no keia nila, eia » ka mea apiki ; he paaki ka liiki po- • 110 i kela ame keia Imahana" ka hoo- > piha mau ana i na la hana o kela i ame keia mahiiia, i kekahi manawa > e loaa a*a oia i ka mai, a i kekahi ■ mau uīia e ae, īua ia auo, e loaa ole 1 aua paha k.a uku piha o ka bona,, l _ i ka pihu uua o ka makahiki. E 1 uo na mahiko e haawi i uku kupono no ua liuuahana, e lik<? me ■ ka ke Kalaua Oahu nei e uku uei i. 1 na liiuahaua alauui* oia hoi he elua. dāla o ia la a i ole ia i elua mei hapalua o ka ia, hg uui loa ua poe makeuiuke iloko o ko kakou Teritori.i ka haua, ijaa he uku ia ma ka uku. kupouo. O ka haua kupouo waoli no ia a ua maiūko & a Uiō ka Hui e kokua mua iho lakou i n.a poe oloko npi o ka aiua, uiamua o ko % iakou uiai ia ioko uei i na poe owaho, oiai o na kauiaaiua a me ua kupa Amerika uia keia Teiitori, o lakou ke kokua uui ma. ka hooholo mua i ua oihaua kalepa a ka poe waiwai, Ma ke auo he poe uku auhau, a he īuau ohaua ko lakou, a he mau keiki, e hoouaauao nei uialoko o ua kula, a ko uku uiau utsi i na auhau u iela ame keiu uia ke auo.i e hoohoiouiua ke aupuui, iua ua haua kuloko ;0 Jto kakou aiua, u ua loaa pu uohoi ka pouo i ua poe kalepa waiwai, 0 ka oi k»a aku.o ua kupa oiaio o keia Xeritori ka mea uaua e haawi aku i ko lukou poe kuu kuuawai xua ka Ahaolelo, uo ka haiia aua »»f» j i mau kauawai kaulike, aole hoi i mau kauawai kapakahi. Eia ke uku uei ka pye uiahiko o Queuusiaud j ko uutu liiuajhaua iua $i.oū o ka la a o k« .pot e haua uei oia uo ua haole ku!pa Pelekaue oi» walu, « && aa. 0 Aukekuiaiia, he pauaiaau .keia uvai4lo,,o I'elekuue, ina iie ,i ko Pelekaue poa kak±» * u& l° u " ke uku, i ka uky. m^j-

heaia i liiki iofe ai 1 koW&lfŌ'u ple muhiko k« uku i ka ufctt maikail JKh liaiū» W raakciua]!<' i k» alunu, a me ka liapukti* usa k'-kahi oielo ana ae ua ola m ke ilula ,mainua o nn laea apau. ku manawa i kukulu ia 'WAIIuu ujal>fko'7hft k«Sa fcfeu"pu<.<~ 'moku u Inki i keia maiiawa, ua nui * lehukliu iia knniiwai j hs«aia e ko kakou mau po« kau kanawal i mki.akn, ua īke īa m» k|i -moole?oj ju iuau ahāoīelo o ium ka ii.Aaliiki 1»74 o Kalakaua ku M&i a i ka makahiki 1893, i ku mannwa liookuliuli aupuili o JLUitu>kalum ka iloi, iia lawe in inai ho īuau bi!u kunawai, ma ke «uv kokua o k« aupuut \ ua lunhiko ma ka haawi ana i iuhu pnu dala uuttui uo ka law« aua mai i im timahaua Pukiki, a ine kekahi ui«u l«but i.: ao maloko o keia mau inokupunī, ua hiki aku ka huina nui o keia mau bila haawina ma kahl ,315,000 dala, i hōoliloia mailoEo ui.- o ka waihona o ke aupuiu, uui ke ano he mau haaa hōoKoihoi i iia haua inahiai, i ka hiki ana'maī oia poe lioahana uia Hawau nei ; ua hoohanaia aku lakou ma na mahiko malalo o ke kaimwai kepa oia hoi he "coutract la-, hor^ M malalo o na aelike, a |na e haalele ka limahaiia a kue paha i ka at-lik<; ulaila u hopuia oia a hoo- « e Loopaa iama k& halepa&hao, >> koia uo kulana o ko kakop mau "mahiko e iawelawe aua ia monawa, o keia uo ke alahele i ulu tafli 4i ka hookahe koko mawaena © lia aiokuaiua o ka "Akau ame 'ka" : |teiiia inia Amerika, oiai e mllama fitia iia mokuaina o ka hema T na* paele 'mā kc ano kauā kuapaa, a" uiaīalo no 'iu njw 1 lawelawe ai /ift oiahiko o, Hawaii uei ite iuai ka Hema no.pao lakou, i ia maua,wa i hoohui ia ai kakou malalo oi ka hoohui ahi s he elua paha maPlfflpitoqpe iho p. nalowale a ua inahlko., ]E ua a me na poe apau e heluhelu i ke Aloha Aina # e 6 14we a P } ca mea «pau e ho* ikē n& oukou q ike ai, » 'nia kq o keia oiaf 0 poe nana i koho aku i na*fsmitoū a me na Lunamakaainana, aMe kakou i ioho j teia poe, nia 'ke st6o e hele e hana. T»>>i i mau kanawj%i,re hoopilikia i na limahaua o ka aina, ua makemake. kakou e hana ia mai,i mau kaaawai maikai, e iike me, Jco Queenaland, aiaiia loaa Jte qU, a me ka noho oluoiu ana i na limahaua o ko kakou aina alpha. Ke haliu aku a nana i ka moo[lelo o ka hoopae limahana ma keia |mau paemoku, i na makahiki i aui i ae, me he mea la aia io no ka hookele aupuni mala]o o na poe waiwai, a o ko kakou mau alii, a me na poe kaii kanawai oia wa, aia maialo o ke alakai ana a keia poe, he au hou keia, a e pono no kakou e makaala, i loaa ole na hoopilikia ana ma keia mua aku, a o na ninau ano nui apan e like me keia, he pobō e waiho mua ia i waena o na makaainana, na lakou e apono, a na lakou e kue, a malak» oia inau, alakai anā, e hiki ai i ko kakou Ahaolelo ke lawe inai a noonoo ia kumuhana, ke hana nei na ,Hui Kaiepa peia, ke hana nei i mau pila na lakou a waiho aku i mua o na hoa hanohano o ka hale kaukanawai no keia kau e hiki raai ana, nolaila, he mea pond i na Ahahui Hawaii ke ala like a kokua ma keia mna aku. O keia ka ke Aloha Aina « pāipai aku rtei, o hiki io mai nq ka piiikia, a e noho ana no kakou iioko o ka palaka, a hiki hou inai ia wa e koho ai, alaila, e koho io no kakou i na poe kupono.