Ke Aloha Aina, Volume XXIII, Number 44, 1 Nowemapa 1918 — "KA HAIOLELO A KALANIANAOLE." [ARTICLE]

"KA HAIOLELO A KALANIANAOLE."

l£a ke aiūaM o ka la 23 o Okakoba nei i malama ae ai na molio Eepuhalika i ka lakou halawai ma ka liale kula kahiko o Hana. Iloko 1 0 na haiolelo like ole o ka Elele Kalanianaole kekahi } a ma Wnnn imiolelo i ike aku ai ka mea kakau nei 1 ka pane a ka Elele no na kumu a L. L. McCandless e kue nei iaia. O kana pane oia keia, "He mau mea hoopunipuni wale iho no ia," o ka mea kupaianaha no nae aohe ona hooiaio mai i ka pololei o kana e like rne ka Eliwai i hoike mai ai. Ua hoike pu mai ua Elele nei i ka haiolelo ana o kekahi keiki opiopio ma kekahi mau wahi i malama ia na halawai Demokalaka, ma kana haiolelo ua heluhelu mai oia i kekahi leka a L. L. McCandiess i leka ai i Wakinekona no"' ke kue ana i ka Bila Kanawai Home Hookuonoono ana i hookotgo ai. Ua hoole loa ua Elele nei i ka oiaio o iiii leka ala me ka olelo ana mai he niau haua hoopunipuni wale no kela no ka mea ma Honolulu no kela leka kahi i pai ia ai, aole mai Wakiuekona mai. O ka mea kupaianalia Elele ala, aole nana i hookomo ka Bila Kanawai hao mana o na aiua aupuni aka na kekahi mau keonimana e ae oiai no uae ua ike ka iuo kakau jt ua kolajuiu ; o ka lfupopn Avālakaika i keia mau olelo: <r Washington|, D. C., June 20, 1917. j—Delegate K. Kalanlanaole in- ' troduce<i Hoinostoad 15*11 for Ha- ' vaii", ma ka unuhi {Aa hoi a ka mea kakau: ( "WakiuAoua, D. luno 20, 191jT. —Ua h<jgkomo aku hi ,ka Elole J. r W. i ka Bila aina o Hawaii." I Ua 01010 ua Elele uei i ka hoopuaipuiū ua «aea i pai ia ma ka kka a uo mea ma Ho-

Mulu m» ia i haku ia" ai, a pehea i tole Jta ?ilu Kau» Hsm& Hftoi»K»oono a ka nupepa i pai ai i £Uku ia ma Wakinekona.' CTa man*o ka tnea kakau o ka ETefe kal hhopimipnni. ' Eia hou kekaiii, ua hoike mai ua Ēlele nei ua ia k& u ia a niake ua pila uei o k$ m*&. ~itpiki uae ai« »o ke moe .iplii juai la iloko o ka Hale AhaoWp XaMui. i keia manawa a hiki i koaa, hapai hou ia a&a inai. Eia kekahi mau olelo a ua Elels uei i k£ hoomaka aua mal jio o kau# haioielo "lua poe i.loko uui i ike i kek/ihi kwiwpā a'u i hookoeaoai e hoohuiki aua i k* puuu uu e ke kanaka Hawaii m hoike mai.i ua kauawai aN» «ohe he mea i paue aku a ua hoipke «e kekahi o ua auua al ai ka hoka o ka ,poe Demokalaka, o ka'u e minamiua uui uei i ka hoike _aua ; mai 0 ua mea ala i koua ano hupo ma» oli i kona paue. ana e like me ia, oiai o ka mea i maa i ka mea kakau nei o ka waiho o na ninau a mahope alailā wailio mai i mana"wa no na ninau aole hoi e like me keia aia no iwaena o ka haiolelo waiho e no ka ninau. TTa makaukau no ka mea kakau i kekahi mau ninau o ka apiki nae aole i waiho ia mai i manawa o ka haiolēlo', aia a pau ka haiolelo alaila ia wa e ninau fei, oia ka'u rula la e ikē mai oe e ka mea waha-a. Mamuli o keia mau lula ae la maluna ua noho hamau ka me'a kakau nei rae ka manao e waiho ia mai ana la he -manawa no ia hana o ke kakali ia a hookuu wale ia no ka hālawai aohe i loaa mai, nolaila aole no he ninau i wailio ia aku, tJa hoike mai uo hoi ua Elele nei i ka haua ai o ua haua ma kona kua aole hoi he hana ma ke alo, o ka mea apiki uae, i ka wa -a kela keiki opiopio e haiolelo aua uii ike aku »o ka mea kakau nei 1 ua Elele, nej e ku mai ana a i iho la nae ua Elele nei i ka hau§. i» ma ke kua. Xla i hou mai no ua Elele uei 1 ka lawe mai o Eliwai i ka uiuau koa ame ka uinau waiona a hailuku aku iaia o ka oiaio uae aole, uo ka mea o ka'u i lohe ai ia Eli-i wai e kamailio ana oia keia : Ke hele ia nei e hoike eia .ka

wau ke hele »ei e hailuku i ka EleIe no na mea e pili ana i ke koa me ka waiona ke hoole loa nei wau ' i ka oiaio oia mau no ka mea aole ia o ka'u i hele mai nei e hoīke aku no ia mea, o keia ka, ka , mea kakau flohe ai, aole o kā haiktktt o Eliwai' i ka Elele a o ka mea i hoike aku ia lohe i ka Elele ua hiamoe ia paha oia a ua moeuhane i ka hailuku o Eliwai i ka , Elele no keia mau kumu ae la ma luna. Ua hoike mai no jboi ua Elele nei i ka hoopunipuui o na mea a kahi keiki opiopio i hoike ai no na mea e pili aua i ke kanawai Aiua Hookuonoono no ka mea aole i kukakuka ia keia ninau o ka ni*»a apiki nae malaila n.o ka mea Hanohano John Browu, Jr., o Wai Eha a aole oia i kue mai peia ka ike o ka mea kakau uei. Ma ka haiolelo a kahi kwiWi opiopio ua hoomaopopo mai la oia i ka mauao aui o ke kanawai hookuouoono a ka Elele i hookouio ai oia hoi keia o ka nnnhi j a ana ae o kela pauku o ke kanawai e haawi ana i ka mana i ua poe noi o 25 a e hoihoi ia maua iloko o ka lima o ke Kiaaiua ame ke Komi« sina o na Aiua Aupuui, ma ka paue ana nae a ka Ēlele ua hoouiaopopo aku la ka mea kakau uei me he ala e xuai ana ua Elele uei ua hoopunipuui kahi keiki a ka inea kakau e i ae uei ua olohewa ia ka| Elele no ka mea o ka mauao uo ia 0 ke Kauawai a ua Elele uei i hookomo ai. Ke mauao uei k» kakau ua pololei ole k&. Elele uvca ok& lioike aua mai uo ka mea, ua hoiko ia na me& a pau uie ke keokeo ame , ka eleele. He xuau wahi īuea hou . kalaiaiua uo keia, he ole loa hoi , ka uele loa. Owau iho uo me. k«_ jtu»liAlo, mea 1 lohe pouo i ua haioklo a i elua a mea koho baloka hoi o keia uiui liele,