Ke Aloha Aina, Volume XXIII, Number 25, 21 June 1918 — I KA MANAWA HEA IA E LIKE AI NA KANAKA HAWAII [ARTICLE]
I KA MANAWA HEA IA E LIKE AI NA KANAKA HAWAII
Ke ku nei k<ia nii.au. a na ke!a suj<j keī« kanaka Hawaii e hai mai" 1 k« Lai»a pololei, no ka mea, aole keia Le ninau paak£k!j a i ole na k»kalii lahui e aku paha e hai mai i kā haina. Ma ka nana aku hookahi no haina pololei, oia hoi keia, aple manawa s na kanaka Hawaii e like ai ko lakou manao ame ka lakou mau haiia. lTa hoik<- mai ka Elele Alii KalanianaoU' ma kana haiok'lo raa ka Luakiui o Kawōiahao t lu> SabaH; lun«- la M, i kekahi mau kumu hoohalike maikai, e lawe m»i atia i na hana a ka Nai Aupuni i mau mea na kakou e hoohalike aka ai i keia mau la o ke knpilikii o ka noho ana o na tanaka Ha waii. Ua maopopo ia kakou, aole e loaa iit Kamehameha ka knakila ma-: luna o kona mau enemi, ina aole lakou i ku aku mahope ona me ka like o ka manao a»ne na hana. I ko ka-| kou nana ana aku i ke kaua nui ē hoohana ia mai ma Europa, ame 4iki oh a&a -i na aupuni hui o ao nei e lanakila maluna o hookahi aupuni, ua hiki ia kakou e hoohoh iho i mau ka ikaika ō na Kelemania no ko lakou like ma ka hana sm« ka manao. A ia kakou e ike «ku ai i ko liukia pilikia ame kona lilo ole ana i mea hiki e kĀua i kona mau hoa, na aupuhi hui, ua hiki pu no ia kakou e ike iho r»o ka like ole o ka lakou mau liana ame ko lakou mau manao ke kumu o ko lak>u lilo pio ana i na Kelemania,
Me keia mau haawina e ku mai nei inma ō kakou, aole aneī e hiki ia kakou e na kānaka Hawaii e ike iho i ke kumu e loaa ole nei na pomaikai ia kakou, a e nele nei hoi ka holomua ana o na mea i makemake ia e na kanaka Hawaii. Ua hoike ae nei ko oukou mea kakau, aole manawa e like ai na kanaka Hawaii; No keia mau kumu { aole keia he mau kumu hou, aka ua hoikeia mai no e ka Elele Alii; Ka mua, ka makemake o kekahi luenaka ike ak a i ka" pii ae o kekahi hoa kanaka Hawaii ma kekahi kulana kiekie. Ka lua ka makeniake ole ana o na k&uaka Hawaii e alakai ia e na kanaka naauao o ka aina. Ko kolu, ka makemake ole ana o na kānaka Hawaii e ike i na liana maikal i hana maikai i hanaia e kekahi kanaka, a. e ake mau-ana e hōomaikeike i na hana uuku i kinaunau iloko o ke ola ana o ia kanaka. Ma keia mau kumu ae la ekolu i hiki ole ai i na kanaka Hawaii ke like. A e like me ka hoomau ana 0 na kanaka Hawaii e malama i keia, mau mea, pela, no ka hiki ole ana^ 1 na kaoaka Hawaii ke like. Ka mua, ka makemake ole ana o kekahi kanaka Hawaii e ike aku i ka pii ae o kekahi oiwi ma kekahi kulana kiekie. Aole keia he mea hou ua kamaaina kakou i keia mea, nolaila aole ko oukou mea kakau e hiooloihi ana i ke kamailio ana roaluna o keia kumu.
Ka lua, ka makemake ole ana o Ba kanaka Hawaii e alakai ia e ua kaaaka naauao. Ka pololei paha, o ka makemake ole o ke kanaka Hawaii e ike e alakaiia ana oia e kona hoa kanaka Hawaii ponoi iho. TJa like no paha keia mau kumu a elua. Ina hoi kakou e lawe ana i ka mua, e loaa ana he kumu pale ma kela aoao e olelo mai ana, no ka liiki ole e hilinaiia na kanaka naauao, Ke manao nei wau aole i pau loa ko kakau xa.au kanaka naauao i ka hiki ole e hilinaiia. He kumupale kela poe e hoomau nei e alakai lau Isa Lahui Hawaii. Ma ko'u o ka lua iho paha kumu maikai loa, oia hoi ka makeinake ole ana o kekahi kauaka Ilawaii e alakaiia oia e kona hoa. kanaka, & ua makemake loa kakou e hahai aku inahope o ua alakai ana a na kanaka oko na aina, e. Mamuli o keia kumu, ua lilo kakou na kanaka Ha-
waii i poe e alualu vcale ana uialiope o na poe e alakai ana 5a kakou no ko lakou pono pilikino iho no. Aole paLa lie kumu lioohaliko o ae i oi, aku mamua .0 na'aoao kalaiaina o kakou i keia mau la. Tka mauawa e pnka ai k«kttbl kanaks līawaii ma kekalii kulana e lilo ana oia naaliope \ '
'o k<- alakal ana a na pt«? o ko ua aina e, a ua poina ia ibo la na kanaia Hawaii i hooikaika aku e loaa ua kulana la i ua kanaka Hawaii la. Ua kukulu ia ua aoao kalaiaina no ka pojio o na kauaka oia aoao kalniaina, aka, aol« pfla lta kakou e ik<- iifi i keia mau la, o ka pololei
Jua kukuluia no ka po«o o ka poe oi |ko na aiea e, ua lib oe e kanaW illawaii i j>uka ma kulana ;ki(kie i mea liookolin aku i na poe' o ko na aina e ma na kulana kiekie| a ua haālelp ia kou oiwf. Aka i ta: la kolio baloka f e lohp mau ia ana' na kanaka Hawaii e 01010 ana, e ko|Lo iik' ka pololei mai luna ft bīVI J | i!ul E ao inai ana ia oe e k(r knikanaka Tlaw«ii e hoohoka roau in ia luu ko lakou la koho niai nae i na ikanaka Ilawaii oia paa ba!oka liookahi no, aole liookahi. Aooe e ke knaka Ilawaii e hoohoka mau ii
ana, a o lakou la ke hoonuu mau aīm ina pomaikai i haawiia aku e oe e ke kanaka Hawaii.
Ke kolu, ka makemake ole aua o ua kanaka Hawaii e ike i na hana maikai i hana ia e kekahi kanaka Hawaii, a e aie mau ana e hooma-
ikeikt i na kinaunau o ua hoa kala, 0 keia paha kekaiū kumu: ikaika loa e hoopilikia nei ia kakou e na kanaka Hawaii. Aole e lioomanaoia ana na hana maikai a kekahi kanaka Hawaii, aka, o na ,mea uuo kinaunau uuku loa o 3sa jhoa ke pakuukau he-le ia am & hiki :i ka inauawa e nalowale loa ai na hana maikai a ia kanaka Hawaii.
E like me ka hikl ple ia Eukia ke lauakila maluna o Kelemnaia uiawuli o ko lakou llke ole'ana, pela no e liiki ole ai ia kakou e n& kanaka Hawaii e lanakila maluna o keia kumu pilikia o kakou, ka like ole o na kanaka Hawaii. ina kakou e ao kanaka mai ana, a e hooiialike me na Kelemania, ke manao nei ko oukou mea kakau, e Liki ana ia kakou e hooLuli hou i ke alo o Hawaii. iluna a c ike hou ana kakou i na poinaikai. a KameLamelia i olelo ai, "E nai wale no oukou i ka pono a'u i imi ai, aole e pau." JOHN H. WISE.