Ke Aloha Aina, Volume XXIII, Number 21, 24 Mei 1918 — Kaulike ole ka Hana a na Komisina mea ai [ARTICLE]

Kaulike ole ka Hana a na Komisina mea ai

X hoomaoe ae 1a makoy i kola mau hua palapala maluna, marmi7t 0 kfe kaulike Kūaōli 0 ka Laua a n& . nte* ai f nialnna 0 ka ninau laiki 0 keia mau ia e nee nei. Ma na rula a na kornisina mea ai, na a-e aku lakou i ko Kaleponi laiki e kaai ia no ka $10.25 o ke eke bookahi © hookahi haneli paona, a kau iho la lakou 1 k« kumukuai 0 ko ltaw«ii nei laiki i ka $8,00 0 ke eke no hookahi haneli paona. I ka loaa aaa 0 ka ike i »a poe kanu laiki 0 Hawaii nei, ua a-e aku ke j komieina e kuai ia ko Keleponi lai- j ki no $30,25 o ke eke o hookahi hapeli paoua, ua hoohalike aku la ko Hawaii nei poe kanu laiki i ke kumukuai o ka lakou laiki me ko Ke- ( leponi aiae ko lapana, a makou e manao nei, oia maoli ka hana kaulike, aole hoi e 3ike rne ka ke koaii*ina, , Aole maopopo iki ia makou na kumu 0 ka a-e ana aku 0 na komiaina i ka laiki 0 Eeleponi ame ko lapana e kuai ia no $10.25, a i ko Hawaii nei hoi i $8.00, no ka'mea, he like wale no ka laiki, aole he ano okoa ae. Mamuli 0 keia mau hana a na komiaina 0 na mea ai, oia hoi ka a-e ana aku i ko Keleponi laiki e kuai ia i na poe ai laiki ma Hawaii nei no ka $10,25 o ke eke, ua hoohaiike aku la 0 L. L- MeCan<lless (Linekona Eliwai) i ke kūai ana i kana laiki me ko Keleponi, a ua Ulo ia i mea walaau nui i kela mau la aku nei maloko 0 na : nupepa j namu o Honolulu nei, a hele loa; aku keia hana imua 0 ka aha hookolokolo ma o ka hoohiki ana o ke keena loio kalana i ka palapala hopu no Linekona Ēliwai ma kela mau la aku nei, a e hiki aku ana īmua 0 ka aha a Lunākanawai pfeen ma ka la apopo, no ka paoe ana aku i jia kumu hoolialahala a na komiaina ma o ke keens la 0 ka 3oio kalana. Ina paha no ka uku moku. ko na komiaina a-e ana aku i ko Keleponi laiki e kuai ia no ka $10.25 0 ka eke hookahi; alaila, ua hiki aku akaanei ka ukii moku o ke eke laiki hookahi i ka $2.25, i a-e aku ai na komisina e kuai ia ko Keleponi laiki 110 kela kumukuai? Ke manfto nei niakou, aole e hiki aku ka uku moku o ke eke laiki hookaln' x Jkelu huiuA ae la niahma, a no ka mea, *t» n» ke ka uku moku o na ..t&ana e hooQftaīa ma! *el m\

aina inawaho alru rir-J o Hw&ii aole rntt ke eke liookahi, Ma, ka uinau laiki wikiwlki loa na komieLaa 0 na mea ai i ka hoomaopupo, i ka ninau poi Loi, ka ai a na Hawau mai ko lakou mau kupuna aole loa he hookahi inanawa a na komisma i liaawi mai ai, a i ole la hoi hooIoh« inai ko lakou mau pe-* poiao, oiai Jia Pak'- e hoopipii launa ole ui«i noi i kc kmnukuai o Va poj 1 keia mau la, h<- mea i ike ole ia mai ka hookumuia ana mai o ka honua a hiki i kela mau la, a o ka 01 wale no keia o Maunaīukina; oia nae paha, no ka mea, aole ieia poe komiaina "he poe ai, e hoolohe ole mai ko lakou mau pepeiao, no ka mea,"'he laiki ka lakou ai aine ka uwalakahiki ame kekahi inau mea ano e aku, Ma keia auo, ua hiki loa ke Loomaopopo ia aku, aole loa he kaulike 6ka hana a na komiaina. He mea oiaio, Ua haawi aku ke kanawai i hooholoia e ka ahaolelo i haīa aku nei, i ke kuleana ia lakou e kau aku i ke kumukuai o na mea ai, aka, aole, i haawi aku ke kanawai he kuleana ia lakou, e kau aku 1 ke kumukuai o*ko Keleponi laiki i ka I $10.25 o ke eke hookahi o hookahil hanell paona, a i ko Hawaii nei hoi I laiki i $8.06 no ia mau heluna pa-' ona hookahi rio: heaha ka like ole y. 2 . o ko Hawaii nei laiki me ko ITeleponi? He ulaula anei ko Keleponi, a eleele hoi ko Hawaii nei? Ke manao nei makou, ua like wale no mai Kaena a hea la hoi ? Ke manao nei makou, o ka hoohaHke ana Eliwai i ke Wmukoai o kana laiki me ko Keleponi he mea ia na ka aha e nana m\i ai i ke kaulike ole o na hana a na komisina mea ni o Hawaii uei, a makou e māna'o nei, e haawi mai ana ka aha i kiuia olelo hooholo o ke kaulike, aole hoi e like me ka na jkoimsina mea ai- a ma kekahi olelo ana ae, he mea ia e a'o aku i na komisina, aole lakou e hana kapakahi ma keia mua aku, aka, e liana i ka mea kaulike no na mea a pau me ka nana ole ae i kona ano a pela wale aku. , Malunu ae o ua mea £ pau, he pono loa ka hoopa,uia aua o keia mau koumina, a koho hou ia āku i mau mea hou ma ko laiou iw ku mea, aole ke kaulike j o keia poo komisiua, aka, ua pi!>n lako\x uie ke kekee.

KA LA HOALOIUIO9A STP NA POE X HALA MĀ KĒLA " ."?.•« * o jfce k&2(0 i», lf hojdoi«iohfl i n« mep i luwlele.iu&i i iteia ok i ka 0 jfc<% ae e iiiki mai ama, «okila, ua noia mai makou e keīke aku i ko makou uiauao maluna o kgla la, uo ka uaea he nupepa pule ua nupepa Hawaii a iuki ole aku ai e loaa ko aiakou poe ii«liUiel« i ka wa pono e iike xae na nupepa ,haole, e puka mau nei i kela ame keia la.

O ka Poaha o fceia pule ae e yju mai ana, ka la kanakolu o keia mahina, he la ia e malama. ia ai hana hoaiohaloha i na poe i haalele «aai ī keia ola ana e Jike me na raakaiuki i hala aku nei; a e komo ae aua ma kahi o elima kaukani koa ma ke ka'i huakai ana ma ia ia, a ma ka pa ilina o ilaemae e malama ia ai na hana hoomauao ana no aa poe i haia iua kela ao ma-o, He mau makahiki lehulehu i hala ae nei ka hoomaka ia ana o ka maiamaia aua o keia la ma Hawaii aei, a »a Hawaii i komo pu aku ai ma Jta hoomanao ana i ka lakou mau uiea aloha i haia e aku ma kela ao, ma o ka hoohiwahiwa ana i ua ilina i na pua o kela ame keia ano iike oie, a ke mau nei no ka hoomanao ana ,o kekahi poe i hiki ,loa mai no i keia makahiki. Ua hoomaka ka malamaia ana o kpia la, mamuli o ka hookaawale ana o ke aupuni o Amelika i la. e hoomanao *aku ai i na poe i haalele mai i keia ola ana,**inamuli o ke kaua huliamahi o ka Akau ame ka Hema, a ,mai ia inanawa mai ka hoomanao ia aaa o keia la, e ke aupuni a na uiakaainau 1 komo pu ku ai n\a ka koomauao aua. j>to na poe i niake Uka k« kai, e lu la ana na pua iluna 0 ka wai ame ia mau mea no like no ia haawina hookahi no, a makou e manao uei, e liio aku aua paha keia ia, i la auo nui i ua Hawaii iua keia mua Aku e hiki mai aua, «iauiuli o keia kaua nui o ke ao nei 1 ike ole ia koua lua; oiai, ua komo aku kekaLi mau Hawaii iloko o keia kaua, ma ka uioana a ma ka aiua, o kekahi o lakou ua haalele mai i koia olu maniuli o ka hoopiholoia aua o ua moku uia ka moaua, ; a ua makua oia uiau k<āki e hiki ole ai ke aio ae i ka hoouiauao aua i keia la uo ka lakou uiau uiea aioha i haalele mai i keia ola

aua, & liaawi aku i ko lakou ola no ka pono ame ka poinnika; o ka plna omi ke» mua aku o "hilei tnai ana, » oa iiaawina o keia mvs aku e ai 110 ua i haawi aku i ko kkou ola, «o ka fior>i>akt-l<* aun M ) ko ke ao īK'i paha he ohaiia i i na wie« aloha i ]ianli<!<* niiin mai i keia ui« iivuua nea; ina iwla, alaila, lie niea «īaikai 110 ka iiooinanao 'anu iiv inkoii J»« ke-iu i'uiiliii ae t* liiki , niai, ūa o ke kuai ana i mau waLi /pua a kau iluua o ko lakou mau wajii e uioe ai, ma i"a ano ua lioike ak« ka mea e ola ma keia no pau wale, aia iloko #nn na hoortianao «na no kona maknnliine palia, a pt la WHIM aku. O na koa e komo aua uia koia ka*i Imakiu iiiu ki-iu l'oulm u»t liiki ( iuai Wā t iu>)e puhu k<-kiihl « lakou j lu; oiiaiiu i Luuk'le uiiji i ki-ia ola j *m, aka, e komo uua lakou i ka i»oomA}iaf> Htw inamuli o k« l?a)ia a lakon e paa 'nei hc inau koa dq ke aopnai, aka, o kekahi o lakou, he mau akaua ko lakou i Uaalele mai i keia ola: ana a pela wale aku, nohe nieii ptn;o ka houinanao jaua uo lakou ina ka Ia i hookaat"waleia. Aole paha in; lioowanao o

iUa poe iu|i iia mokupuui muwuho aku uei o Oahu i keia la, ma ke ikulauakauluile wale jio palia; ma ke sdo be wahaolelo no ka lehulehu, ike uianao aei he raea pono ti ko iia mokupuni mawaho aku o Owhu nei, huouiauao like, e like tiie ka hoomauao affe o ke aupuni ī «a koa i make, jwla na makaainana e hoomanao ai i ko lakou mau ohann i hnla p akn r«a ao ma-o.

TJA HAALELE AKU 0 KAKAU- | OLELO FRAXKLIX K. LAXE I I KE KAPIKALA KO HA- | WAII KEI.

| I kulike ai me ke kelekalapa o ka loaa ana mai i ka elele Kuhio mai ,kana Iu>.kauololo, aiai mu Wakiae-

kona, Erly, e hoike mai ana i ka ha«lēle apa atu o Kakauolelo īrsak)m £. Lane .ame ka hope Ka,axag poē ōkoa Jko ma ko W a hoM W ttfsf i da r waii nei ma ka la ehiku o Iq9o a kife» Tnai «na;-no ka toea e hāalele aim ana keia poe ia Kapalakiko raa ka la ekahi o ia niahina tio. Wahi a ka hoike mai ke kakauolelo mai a ka eiele, e noho iho ana keia poe ma Hawaii nei no ekolu pule e kilobi iho ai i ka nani o keia mau mokupuni, a hoi aku no ke Kapikala no kahi o ka lakou hana. O ka manao nui o ka holo ana'mai o ke Kuhina Kalaiaina no Hawaii nei, oia no ka iiana ana i na aina aupuni ame ia mau ano Hke ? r ua mauaoia, e hooinakaukau ana ka ahahui kalepa o na mahiko no ka waiho ana aku i ka lakou mau k\ioiu imua o ke Kakauolelo o ke keena Kuhina Kalaiaina, a makou e makeinake nei e hoike pu aku i ka lehulehu, e hoomakaukau *a lakou iho ma o ka waiho ana aku i ka lakou mau kue no ka hoolimalima hou ia ana o na aina aupuni i na mahiko, no ka mea, ua lawa lakou, ia lakou_ keia mau aina kahi i paa ia ai no na makahiki loihi, a ua paha. - . - He mea pono i na makaainana e malama i mau halawai makaainaiia na iakōu ma kahi akea, aole mahope o ke pani puka, a waiho aku i ka lakou kue imua o ke Kuhina Kalaiaina, a ina no ka hoolohe ole mai o ke Kuhma Kalaiaina, -aiaila he mea pono loa no e waiho ia aku ia mau kue i na lioa hanohano o ka ahaolelo wa o na paiapala hoopii la, he mea hiki wale no ke hana ia. Mahope iho o ka hoea ana mai o ke Kuhina Kalaiaina 110 Hawaii nei, i ike maopopo ai i kana mw e hana aku ma kona manawa e hoi aku ai no ke Kapikala, a waiho aku i kana hoike imua o ka ahaolelo, a i ole imua o kekahi mana okoa aku nana paha. Ma ke auo he wahaolelo no la lehulehu, e hoike hou aku ana no makou i ka, lehuleliu i na mea e hana ia ana maiuna o ka aina. i wahi .hoomalainalamaia jtku ko makou poe heluhelu me ka lehu no a pau maluna o ka ninau ama aupuni he ninau ano nui* loa i ko makou manao ana, he hoi e pono k& noonoo ia me ke |ikalioie loa ma keia mua aku e hiki

- 1=— = — - 0 ninau ni.ua, )ie pulakauuialka in i><» jia muliiko, o Hawaii <- liooheiiialiema neī; uolaila, lie nu-f( poiio e naud .aiahele l<»a ia.