Ke Aloha Aina, Volume XXII, Number 48, 30 Nowemapa 1917 — Ka Palapala Hooilina Hope a ka Moiwahine Liliuokalani [ARTICLE]

Ka Palapala Hooilina Hope a ka Moiwahine Liliuokalani

O ka palapala hooiliea hope a ka "Moiwahine JLiliuoka.lani i iiiake i hanaia ma 'ka la 29 o Auiake aku nei o keia makahiki, ua Klo i wea kamailio nni ia e na poe apay o k'~* knlanakauhale o* Honolulu nei, a hala loa aku ma na mokupuni niair«ho o Oahu nei, rriamuli o ka 'hoolaha ana a na nupepa, O ke kuiHu kaniailio n.ui ia o keiu palapalu liooilina, muiuuli uo ia o ka hanaia ana i ka nuuiawa nawaliwli loa o ka moiwahiue, he mau mahina helu waU- no mamua o ka ana mai o ka kanu ola l ka nioiwahine, oiai, lie palapala hoo--ilina no kekahi i hana ia j ka makahiki 1909 he ewalu inakahiki i hala a'e nei. Ma ka palapala hooiliua i hana ia i ka naakahiki 1909, e Uaawi ana ka uioiwahine i kekahi o,koua inau waiwai v kekalii o koiia mau ohua he mau aina ka kekahi a dala m'aoli ka kekahi, e loaa aku no keia mau mea apau i ka poe i hooili ia aku mahope o ka naake ai»a o ka moiwahine, a, o na poe i make e ffiiatftua o ka inake ana o ka moi#nM»e, e hoi hou no ia mau waika «oīwahine ame kana meu kinīiu waiwai o ka hfcamana Jpalapāla hooilina o ka M* 5 ka makahiki 1909.

01» m«a apiki nae, mahope o aku upī <> ka moiwai nalo aku, ua loaa a'e i ko ke kulanakauliale nei fcefe*hi palapala hooilioa hou, a - ~ H 1» «oea oiaio, ma ka k 19 aku nei 6 fce|« mahina, he la mahope iho o ■ fc* hoolewa ia aua aku o ka moiwAhiiie, ua • hookomoia aku la ua paiapala nei i ka aha hookolokolo kAApuni a Lunakauawai C. W. Ashford no ka hooiaio aua mai e • like me ka maa.mau o na oia aao. Ua hala he mau la okoa no ka klpohe anu i keia palapala imua o ka aha ia manawa hookahi ua mii i hiki a'e imua o ka aha hoike aua i ka lakou uiau ike e pili aua no keia palupala hooilioa, a ua pau ole tua ia mau la o t - k*ilbok>he ia aua, hoopauw ia aku !ā 21 o ktna mahiua aV e IM, ka mana'wa e hooloiie v||girs* ai.. -palapala liooilina hope i kaiaiill% |»ui ia, u« hoomaopopo ih6 p*tia ko laakou p«>e helulielu helu o kela pule ak» ekahi i na jgpe i ho©flina ia me ka i« awa ma ua j>a7ap|Ja' riff i kahi» malama oia no o John F.

Colburn, ke kahu malama waiwai o na keiki alii ame ka' moiwahim Kapiolani paha i keia manawa. Mamūli o ka nui o ka hoopaapaa i»a keia palapala iooilina loa a ka Moiwahine Liliuokalaiii, ua hookohu mai la ke kahu o ka aha i ka mm haiiohaiio o Kohala, ka lunahoomalu o ka hale o na lunaiua kaainana H. L ) kahu malama wai<vai no ka manawa a hikī i ka manawa e p-au ai keia hpopapaa a makou e maiiao ne e hiki aku ana paha ma kahi o ka makahiki mamua o ka pau jaiia., Ma keia hookohu ana la o ke kahu o ka aha i Lunahooponopono i mea okoa loa i lihl kokoke ole aku i keia hoōpaapaa, ua akakuu mai la na kainailio ana o keia niau la e pili na no keia palapala hooilina. Ma keia palapala hooilina hope a ka Moiwahine Liliuokalani, ua pau aku ka hapanui o na waiwai ia Owaua Wilikoki, ia Robert K. Wilikoki, keiki a Ōwana Wilikoki, ka pa hale ma ke alanui Beritania i kamaaina i na poe apau rna ka inoa "Wikinekona Hale" auie na inea apau maloko o ia pa, na wai- . wai luakainae, na kaa a pela wale aku.

I ke kaikamahine, Virginia Wiīikoki, kela hule o ka Moiwahine uia Waikiki, e kokoke aua i kahakai $me na waiwai apau maloko oia wahij a o kekahi poe okoa iho, he mau aina ame ka pa ♦a pela wale aku; aka, o ka ninau e kaa io mai auanei ia mau waiwai i ka poe i hooiliua ia aku ia iuau waiwai, aole paha, he ninau ia ua ka. aha e hooponopono mai i ka aoao ka palapala hooilina poloiei. He hookahi mea maopopo loa ma „ke nana aku, e hele loa ana keia haua i ka nui, e hiki loa aku ana iuiua o ka aha kiekie, a e pau ole ana uo paha ilaila, a hala loa aku i ka hoohalahala eiwa uia Kapalakiko, a hala loa aku no paha i ka aha kiekie o Amelika, no ka mea aole na [)oe e kue aua i keia paTnpala hooiiiua hope a ka Ji£iHwahiue, e hoopau ana i ko lakou manao hoopii i keia waiwai i hiki aku ka huina ma kahi o ka eiua haneli ame kanawalu kaukani dala (..$230,000), oia hoi ke keiki aliii <J. K. luilaniauaole, ma koua auo fi( s i'ilikoko pololei loa i moiwa !iiiu\ uia ka aoao hoi o ua kaliu \vaiu;n mit ka palapala hooiliua o k,i makahiki 1000, oia o Piehu laukea, W. 0. Smith (Kaiuika) amo

Cleghom i make, a owai la i keia manawa ? Mauauli o keia palapala hooilino hope, ua kono ia aku o Kalaniana olt; o liōolimalima* aku i mau loio uuiiLL uo ke kue aua i keia palapala hooilina, a pela »qlvh ka aoao p ka lala o ke ktftiu waiwai, oia iio hoi ka hui loio o Kaiuika ma, ma aoao hoi o ka palapala hooiliua hope loa,„_oia o loip Lolena Analu (Lorriu . Andrew) ame W. B.

Lymei'.. . , . ; ■ ! O keia mau loio a'e apau, he poe kaeaea wale no iakou apau ma ke kauawai, aka, imua aku o ka aha e hooponopono ia mai. ai iakou apau. O keia mau palapala hooilina a elua., aole a makou palapaia e hiki ai ke hooia aku oia ka palapaia pololei, a oia ka palapala e hooko : ia. luai ana e ka aha, aka, o ka ma- . kou. c makemake uei e ike aku owai . a'ua la o keia mau palapala hooilina ka, ka aha hookolokolo e hai uwi ;nai ana i ke apono ana. 1 E like me ka makou oka hoike 1 ana a'e nei mamua, o ka aoao e ■ lauakila ana imua o ka aha kaa- ' puni, e hoopii loa aua ka aoāo i ' haule iipuā o ka aha kiekio, a pela aku no hoi ia aoao i haule.

Ua nui na wa i oleīo ia ma na pipa alanui i ke kupono ole o keie palapala hooiliua hope loa i hana ma ka ia 29 aku nei o Āukake o keia makahiki, .e olelo ana kekah.i' poe e paa ana kekahi poe i hoopunipuni a pela wale aku o kekahj hoi, e olelo ana i ka hiki ana i ka moiwahine ke kakau i kona inoa ma keia palapala, uo ka mea ua kakauinoa ia ma na apaua pepa apau. Ua olelo a'e kekahi poe i ka likf oie o ka iima kakau o ka Moiwahine me keia lima kakau, o ka pololei ume ka pololei ole, aole e hiki ia makou ke hooia aku i keia manawa, koe wale mahope iho o ka hooholo ana mai o ka aha, a ma-o aku oia, aole i maopopo ka hopeua e hiki mai ana. Mamuli o keia palap.ila hooilina ua oili mai na manao like ole mai na poe i pili mau aku i ka Moiwahine he mau makahiki i ha!a a'e nei aole o Owana Wilikoki he mea pili mau aku me ka Moiwaliiue i kona mau la e noho ana lua ka uoho kalauuu o Hawaii nei, a pela pu no mahope iho o ka pau aiia ma ke ano *he moiwahine uo Hawaii uei, aole loa he manawn i kokoke aku ai o Owana Wilikoki, koe wale no mahope o ka male :um

iu Wiiikoki, aolo uae uia ke ano lw hoalolia. 0 kekalii o nu wa olelo i& lu' pili o Owauu Wilikoki. i ku Muiwaliine Liliuokalpni 1 aku la, 1 oi aku ka pili, īuauiwa o Kulno, aka, uole he makou o ke kuauliau, e luki makou iiooiaio aku, aka, kt> kaMlua ok' nt'i imakou, e ala uiai ana |a mau moa |i ka uiauawa <? noko 'kou luai o koia iiiiiia ma ka la āLo £eia inaliiua a e.