Ke Aloha Aina, Volume XXI, Number 22, 4 March 1916 — HE KAAO HOONANEA -NO- ADELINE RUFE KA U'I NOHEA O KA PALEUHIMAKA LAHILAHI -ME- Wm. Wainamina [ARTICLE]

HE KAAO HOONANEA -NO- ADELINE RUFE KA U'I NOHEA O KA PALEUHIMAKA LAHILAHI -ME- Wm. Wainamina

MOKUNA XXXIII » "Aka, aole nae ift i Hlo i mea nana e hoopoina mai i na manao aloha iloko o ko ? u puuwai 110 ka home iiana i hookipa ia maua, a pela au i makemake ole ai e kiiai aku aku i kela wahi, no ka Hlo loa i kuaaina, aka, he kiahoomanao ia wahi no kon kupunawtfhine nei, a aia no hoi malalo o kela kiahoomanan kaiii i kanu ia ai ka'ii kauwa wahine lawelawe pilikino no'u nei kou kupun«wahine nei." •*Ka mea no hoi niina i hoopa- : kelf j ae i kou kupunawahinp nei mai ka hilahila ae, mamuli o ka loaa ana aku o ua wahine nei „maluna o na pauku hau ua make, a ie aah'u ana hoi maluna o na ku«a nei a'u ko'u mau aahu piha i ike mau ia ke Kamaliiwahino Alavina ' 4e Hufe o Peresia, a na ka luaui oukuakane o kou makuakane i kanu aku i ua kauwa nei, mamuli o kona kuhihewa ana owan ua meā la i make, no ka mea, ua aloha mai oia ia'u kou kupunawahine nei, luamuli o ko'u ui a huapalā no hoi iloko o, ia mau la, e like no me kou . loaui K keia wā, a pela ' hoi oe i keia Wa, e kuu moopuna.", e kuu moopuna, e lohe oe i kela wa ano, aia he koko alii ke holo la iioko ou i koia wa, ma 0 kou makuahine la, a pela hoi nie ■"•-ka inoa Haku o kou lūaui makiialeiiie/ he alii nui kti 01010 ana, a e ' no hoi oe, e kuu moo'puua, o oe aku ana kekahi o na aliiwahine waiwai loa o keia ao nm keia hope aku." "Oiai," o oe aku ana ko'u hoo ilina, a pela aku ana no hoi me kou -'luaui makuahine, a e holo pu aku ana hoi ia mau waiwai, ke ae nae' hoi oe no kou mau pokii kekahi ha-' pa oia niau waiwai, aka, nou aku nae ia kuleana. j 'Aole pe]a e kuku, no ka mea, ua l'awa no au me ke dala, oiai uaj hookaawale no o papa i kekahi; mau dala e lawa ai no ko'ū noho ana ma keia hope aku, aka, he «u--ku no ia mau wahi dala, aka, na ka noonoo nae e hoomahuahua hou aku, e like me na mea i a'o ia ia'u maloko o ke kula, no ka mea, he me'a waiwai ole no'u ka huna wale ana iho no īa naauao i loaa ia'u, mahope iho o ka hoouna ana o ko'u luaui ia*u no ka imi ana i ka naauao «maloko o ke kula, a pela pu hoi me na a'o āna a ko'u luaui makuahine i ko'u mau la opio me ka naauao nui." "A oia ka'u e olelo nei, ua oi maoli aku no ka naauao kana" mau a'o ana mapma o ke kula, no J;a mea, ua ioaa mua no ia'u ka naauao mai ko'u luaui makuahine mai, a ua'olēlo aku no au ia papa iio ia mea, a iloko no hoi o na la a ko'u luaui makuahine e a'o ana ia'u, pela no hoi ka pii mau ae o ' ke aloha iloko o. ko'u puuwai no ka'u kumuku]a, a e kahoa mau ana no hoi au iaia o mam'a, a i konn wa e ||powalo loihi ai mai ia'u aku. e luo ana ia i*mea. ano e loa i ko'u a pela pu no hoi mo ko'ti luaui makuakane, no ka moa', ma ka'u hoomaopopo aku, oia pu kekahi iloko ōia luiawina hookahi o ke aloha, aka, aole nae au i ui aku 1 ko'u luaui uo ia mea," A i kekahi wa e ike maoli aku ana no a\i i ko'u luaui makuakane, i ko kulu iho o kona mau waimaka, a ē paanaau mau hoi ma kona waha ka inoa o kokah-; tnon i Uiaopopo ole ia'u, oia hoi o Alina, a i ka wa e hoopuka ao ai o ua luaui makuukiuw nei o'u i kola iuoa, oīa ko'u e īiinau aku ai. O k,aua ,wiilc uo e i niai ai, he hooma*

ntio wale īio noua, a ina pa'ua i maopopo mua ia'u -o Aliua ko'u mama, ina paha ua hoopilikia ia ko'u puuwai npiopio. f " y?r. ko'u hmninkunka?!"*' hoi ka i u\vf-, in' hookahi ko innua uwe uiomuii o ke kaumaha i loaa i kuu papa, a'u no e kahea mau ana iaia ho papa ponoi no oia no'u i kela wa, a iaia e ike mai ai- iā'u maīuna o kona mau nha, o pnliki atia oia ia'u, a pela 110 hoi au e apo aē ai iaia ma kona fi-i me ka hoomalielie ana ae i kona mau manao kaumaha, a i>ela aku ana, a i kf( wa iioi o korno mai ai o ka'u kumukula a ike i na. helehelena kaumaha mahina o ko'u luaui makuakane, oia kona wa e kuemi hope aku ai, eia ka ua loaa pu aku no ia inanao- kaumaha i ua luaui makuahine lokoino nei o'u, me ka hiki ole- nāe ia'u ke hoomaopopo aku.

Aka } mamua o kona hemo loa ana aku no wāho/ ua holo koke aku au a paa i kona mau Hma hie ke alakai ana uoai iaia no mua o ko'u iuaui makuakane, me kona poo riv e kulou ana ilalo, a e nana mau acana 110 hoi au iloko o .kona mau makaaniani nunni, me kou ole ae i kon'a rnan maka i ka nana iho, a ina paha no ka homo o kona nian maka-aniani ina ua loaa mun no kuw luui makuahine, a «ole la hoi e kau mai maluna o kuu luaui ma* kuakane na hnawe o ke kaumaha, a aole nW au i hoomaopopo .ao ia wa, no kuu unku loa, a ina paha i wa, ina ua loaa ka Hoomaopopo 'ana.

Aka, malia oia iho la no ke ala|kai ana a ,ko kakou Akua i ke ..ano 0 ko laua noho ana nia keia ao, eia nae, ua hala akn la ia mau la o<Hke kaumaha, a eia ko'u mau makua iloko o ko laua mau la o ka hauoli, a e hoomauia aku no ia mau hauoli ana, a lele la kona kupunawahine a .puliki mai la i kana moopuna, me ka puana ana ae 1 keia mau olelo: "Kokua i kau mau oWo e kuu moopuna, a na ke Akua e malam«h. | a kiai ia oe. Amene." | Ika wa nae, aua kumukula noi ka'u e komo ai ai me ko'u alakai ana : iaia, ke la au i ke ano haalulu. o kona lima, eia nae, āole he mau f hoohuoi ana iloko o'u uo ' popo ol« mal ntf ia'u, ihiiHa ofrt iho la no kona ano, ma ke ano, he palupalu, a pela iho la au i hooole aku ai. T ka hoea ana aku o ua luaui makuahino lokoino nei o'u imua 6 ko'u luaui makuakane, ua ninau| aku la na luaui makuakane nei o'u iāia, ina paha he manao kona o ka hoea ana mai, a o kana o ka pane ana mai, i kji mai oia ia'u no ka lawe hooholoholo ana, no ka mea, oia kekahi o na4a maikai loa no ka hele holoholo anā.*

Uā haawi tnai la ua luaui makuakane nei o'u f kona ae, ma kona ninau ana mai ia'u, ina paha ua makemake au e hele me ka'u kumukula, a o ko'u luaui makuahine loko ino hoi ma kekahi olelo ana. ī ko maua hala ana aku, a iaia a me a'u ma ka puka o ko makōu rumi e hoea loa: aku ai no waho o k@ lanai, ua huli hou mai" la au i hope, a no'u hoi ka hulf mai i hope, ua huli mai la no hoi ua luaui nei o'u ihope .no ka nā'na ana i ua luaui nei o u a peahi mai la au, e like irte ke a o mau o na kamalii, o ka hauoli a me he la, aia paha iloko-o ka puuwai o ua luaui makuahine nei o'u Ke liouhou la ke aloha me ka walania iloko ona, a iko pu mai la no hoi au, e ku ana ua luaui nei o'u iluna, a e anehe mai ana kona mau lima e apo ma! i ko'u kumukula, a i kon£ ik« ana mai nae ia maua ua kuīou īho la kona poo ilalo, a puka loa afcu la maua iw'aho, a no ka'u kumuKuia hoi, me he lu, aia no iliko ona la

ni7« ho aloha kahi i lapoo ai. Ta maua majoko o iia malapua o ko makou hotole, aia kona wa i lalnii mai ni ia'u a hapāi ae la mahma o kona mau uha me kona hookulu aha iho he māu waimaka uuimi ma kona mau papalina, a nona hoi ka uwo he hookahi ko maua uwe liko ana, me ko'u kahoa mau ana ao, mama, heaha la kona kumu o uwe noi, a uo kela huaolelo īuama paha, i hooi loa aku i ke kautnahn i loan iaia, me ka hoomau īoa ana iho i ka puliki ia'u, no kokahi wa loihi loa.

Ho elua hora i hoohalaia e maua maloko o ua kihapai nei o ka hotele a makou e uoho ana, ua hnH hoi alni maua uo makou īiotfle, a p noho mai ana no hoi ko'u luaui makuakanp, a a'olo hoi mo ko-

la niau helehelena ehaeha maluna oua, aka, aia he mau heīehelena KauoHi e pahola ana uaaluna o kona mau helehelena, a halo. aku U ay inma o ko'.u Inaui mnkunkaiie, e lik< j jwi nu: ki* uiio niau o kmiiiilii. A o keia ae )a na mea o. pili ana no ka'u mau mea i ike ai no ko'u mau luaui makua, a makou no nae e hele pu nei, a e moe pu nei malalo o ka hale hookahi, a e Hke no hoi nie ka pipili o ko'u a.loha no ko'u papa, pela no ka pipili o ko'u aloha zjo ka'u kuuiukula nana i hoonauao ia'u ina kekahi ike kiekie lon, » eia ka o ko'u luaui makua-

ponoi uo ia nana mai au, a mailoko mai iioi o ko laua mau puhaka i oili mai ai i keia ao, a mamuli hoi o ka hana a ka enemi ua kaawale ka noho aloha a hauoK ana 0 k:o'u mau lūaui īuakua, aka, ua hala aku la nae ia wft;'a eia kākou i keia wa ke»oho nei iloko o' ka hauoli, no ka hoohlii ia ana o ka makua a me ke keiki, a pela hoi me na kupuna ma ke apo o ka lokahi, a hooki iho la ua ua Ui Kakalina nei i kana mau olelo, I kela wa, ua pane hou aku la kona knpunawahine nana mai kona luaui makuahine. E kuu moopuiia, e oluolu oe e hooloho hou uiai i ke koena aku o ka'u moolelo ke kuiuu hoi o ke ala ana mai o keia inau hana mokuahaua, a peacd no la, ma nae ua makemake oe e lohe e kiiu moopuna. He makemake loa au e lohe aku 1 ke koena aku o kau moolelo e pili ana no ko'u mau makua, oiai, aole laua i hoakaka mai nei ma ia wahi, a e o.luolu hou rnai oe e. kuu moopuua, e hoike wale aku ana no au ma ke ano nui. "I ko'u ike ana ua hiki mai ka wa kupono uo'u a ine kou luaui makuahine e hooko aku ai i kuu iini, no ka mea, ua kukala ae la ka Haku W'ahine Galok« o ke Kakela Kahiko o Bolisa Bobona, a ma ia anaina, ua hoea aku la au, kou 1 luāui • makuahine a me kekahi niou keonimana, oia hoi na makaikiu i laweia ae e ipaua ma ke lia hoaloha pilipaauo ko «iio, ua iiui kokua.i haawi m i, s4 ka hoopakele a&a ae i Jtou makuahine inailpko wai o/ii£ .pakaha o ka we ai ia l&ua i mau «p maua, eia nae kahi mea kupanaha loa, oifi īio na kauaka a kou luaji! makuakane i hoouna ae ai ma ko maua alahele no ka hele huli aua."

[ "0 ka laua mau hana hoopakele ; mua loa, ma ko uiaua alahele uo Gereomia, ma ka uioaua, a pela pu uo iua ka aina, a ina ua wahi uo apau a maua e liolio ai o laua pu uo kekahi iue ko aiaua ike ole aku, a ua na ulia pilikia uo uae e īoaa apa ia inaua, o kuu Dix Moore maikai uo kekahi uia ia wa hookahi no, a pek i ua wa apu."

"Ka k% wa i malama ia ai na liaua hoomanao la hauau no kou kupunawahine, ma ke auo haakei a hapai kulaua, ua hoea aku au uialoko o ia auaiua, a mamua uae o ka malma ia aua o ke auaiua hulahula, ua uoi aku au i ka oluolu o ua Haku Wahiue Galoke uei uo ko mau-a kuka aua maluiia o kekahi kumuhana, a ua ae mai uo hoi kela ; a ke ike la uo oe, e puna, uo ia uiea ma kela po poiua ole J kou tutu uei."

"Mahope iho o koua ae ana }uai, ua wehe ae la au i kuu mau makaaniajii e kau ana, a ike pono mai la oia i ko'u uiau heleheleno, he mau helehelena hoi i kamaaina .mua ai, me koua hooho ana mai i keia mau olelo: v "O oe 110 ka ia, e Alavina de Rufe, ka wa£.ine a'u i makemake ole ai e ike hou aku i kou mau heleheleua nia keia ao?"

A ma ia wa auā i lioolio ae ai, ua lioohiki lelo pu ia ae o Uliza Kikano, ka £uuakanawai, no kona lolie ana aku i ko'u inoa i ka hoopuka ia a»a ae e ua Haku Wahine nei o ke Kakela Kahiko o Bolisa Bohoua, uo ka mea, ua lolie lakou, apela no me ke ao holookoa noi no ko'u inako ana no.kokahi mau uiukahiki loihi, a i koua nana rfmi mai, be niea oiaio, ua halawai io m&i la oia me ko'u uvau hiohioua, a oia nae kai hole mai e haawi i kona aloha ia'u, a o ka Haku Wahine Galoke lioi, aole laa oia i ae © haawi mai i liuia akau o ke aloha, mamuli no o kela wahi enomi kahiko loa mawas«a o uiaua iho, a aole uo hol i Hana walo aku iala," uv<? koua panai hou aua mai i koia niau olelo makona; (Aolo i pau.)