Ke Aloha Aina, Volume XVII, Number 34, 24 ʻAukake 1912 — NA HAINA O NA NINAU A AKEKAMAI. [ARTICLE]

NA HAINA O NA NINAU A AKEKAMAI.

EKEALOHAAINA, Alolia oe: Akahi no n lo«a ia'u he wa pono e pane akuai i naninnn a Akeak'£rtiiai, ka nwa hoi a'u i kapa aku aiō Akeike, nolaila, e oluolu mai oe e hookoino iho i na ninau a me na haina. Mamua o ko'u pane anaakui haina 1, he meaponoia'u ke olelo ae nia keia wahi, he oi aku ka maikai e hoohui i kft Ninau 1 me 2, a lilo i hookahi ninau. E kapae ae i ka huaolelo "niau" mamuaiho 0 ka huaolelo "hila," ma-ka Ninau 1. Aku iho la ka Ninau, penei: Ninau 1. I'ehea oukou e hana ai ika oukou hila kanawai tio ka hoololi ana i ke Kumukanawai o Amerika Huipuia, i loaa ai ka pono koho halota i na wahine kupa Amerika; o ka mahele ehia Ia ia, a Pa--1 uku ehia la hoi o ua Kunmkaimwai | la? I Haina. Penei e hana ai ka Hui Imi Pouo Koho Balotao n* Wahine Kupa Amerika i ka lakou hila kana wai, e hooloii ana i ke KumukanaWai o Amerika Huipuia, rna kamea e pili ana i ka po.no koho halota o na Wahine: j E pakui aku i kahuaolelo < 'seka" j (sexV ma ka Mahele 1, Pauku 15 j o nu Iloololi o ke Kilnuikannwai o Ameiika Huipuia, -i aponuia ma ka makahiki 187U, i heluheluia ai. peuei: "O ke kuleana o na kupa nmkaai jnaua o Ainenku Iluipuiano kekoho I oaioia ana, aole ia o-hooleia, ai ole, j luH>l»iikiia e Anierika Huipuia, a i j oie, e kekuhi Mukuaina, mamuii o jke au;> iahui, ka iii, -uohu kauwa ikunpa;: :nua aua, a i ole, ma o ka iseka ikamn) ia paha, :it ; Penei nia ka 01010 lieritania: !."The right of eilizens of ihe Unit«l i :Siate to voies «hall not l>e denied < r o 1 the t)nited or ' y ! auy vsuite. on aeeoual of race, of tco!or, privious eomVuionof (iemUKle or eex. , E. hui pu ana mo keia ke [k»o o i ka hwloli i Tii:uiitoia e hke paha iu<* keia: "Ho Kanawai e hoololi aua i ka 1,, Pauku lō o na Kuiuukaoawai o Anienka lluipuia i apouaia īua ka inakal.iki, V>7o, ; ' Ninau 3 K hiki aiK-i i ka Al\av>lelo Lahui o Uuipu'>a ke hoohlii ia Hawaii Teritori" uei i Aupuui Mokuaika, v>iai., aole i hiki aku ka h&ina Kupa Makaainaua Amenka i ka 30,000? Ilama i. Aohe wahi okeKu-

| mukānawai »> Anmnka Huipuu i I ai :v'.a a 01 aku ka heluua , kfuiak.i Kujxi Makaamuna īnamuu j N« cSi!,IXX), lukv ko luo ni !V>| 1 Auj)uu! Mukuaiua, Pviioi - i !ia iiiehi o ka Mahelo 3, Pauku 1 o j i ke Kuuiukauawai o Auienki Hm ( i puia: j ; . 'i) ua Mokuaioa h<>u f aoia m> < ( ■ ka A!vi. >!•.»«.» Lahui e kumo inai ilu- ; kiMi hr4 nuina MokuaiualViiv s ?;i:i ka Oitiso Jn'ritania: ,V'\\ ,-;au. iuay in: at ! .m:lU\i "y, ; lhf iuu> Um Union." : Mti \& Pauku, aoh» i 1 aia a oi sJfcu mamua <> SO,OOO Kupa | Makaainana (eilimi?) Am»rik.i. ' i alaila. ao ka Ahaolelo Lalmi e liK> kt-ka! ī iVri(ori i Aupuni Mokuaina. i O k< ,>U.(KK) Kupa AnK'nka i bt>iko m m* nnwi k* s ol«< «< kuhi-; hovc:t. i a p:.\ ,a uo ua huianiakaai- 1 ( »*:w. s i. b<>->k ( l.iiuui'-".. U -liii 1 1 \ Ui. .i { e-1

Pauku t. Mahele 2, oke Kunvnkanawaī o Amerika Hiiipuia), \Haina 2. Ao!e mamuli oka liola makaainana kupa Amenliii, ka mpn. e liso ai kekahi Teritori i Anpuni Mokuaina, aka, marrwTi ōlca*heluna {ahui (populaiiou). Aia nahooiaio: Waiomina, lilo i Moknaina, īulai 11, IS9O, holana lahui 60,705. Nevada. liloi Mokūaina, Okatoha 81, 1864, hrhmi lahuV42,ooo, ' Oregona, IHo i Mrtknaina. rn»ri 14, 1S5?), hflunal<»luii 53,0(!kV l T a īawa paha k«i&'*mau MWkuaiua ae la i mnu moa hoiko no ka heluna lahui o kola ā me keia o lakou ko lakou manawā 5 lito ai i Mokuaina. A pehea **o Hawa'i nei? Ēhia kona heluna lahui ma ka M. H. 1910 i hala akn !a? 0 ka hulna nui o na k'anaka (popūlation) o Hawaii nei ma ia makahiki, ho 1t>t,909, ua oi pakolu aku ka holuna kanaka o Hawaii nei i ko ka heluna kanakn o Waiomina, ma ka M. H. ts9o, ka wa i lilo ai ia 'i Mokuaina. Ua oi pa-ha ākukaheluna kanaka (population) o Hawaii nei I ko Tta heluna kanaka o Xevada Uiā ka M. H. 1864, konā wa i aeia ai e ka Ahaolelo Lahui i Mokuaina. ■ TJa ane&ne tio e oi pa-h& 'ka heluna kanaka o HāTraii neī iko ka heluna kanaka o Oregona ka makahiki 1859, kona wa i aeia ai e lilo i Mokuaina. O ka lieluna lahui o Ilawaii nei ma ka M. H. 1910, ua oi iH aku ia i ko ka heluna lahui o ī>akota Akau, i kona wa i ae;ia ai e lilo 'i Aupuni Mokuaina, ma kaM.H. 1889, oiai, hc 182,000,_0i iki aky palia a- enii mai paha kona huinalahui. oka helūna lahui o ka Mokuaina o \Vaiominamaka M. H. 1910, he 14.5,965, & o ko Hawaii nei helunalahui ma ia makahikī, he 191,909. t) ka heluna lahui o ka Mokuaina o Nevada ma ka M. H. 1910, he 81,875. Ua oi aku no ko Hawaii iiei heluna lahui. A rna keia wahi, malia e hapai ia mai ana he ninau, e like pnha me k«iia: Heaha ]a ka'umea hooiaio no ka lawela ana o ka heluna lahui (i>op\ilatk»n) ka huinak&naka e hiki ai ke 111« kekahi Teritori i Mokuaina, aole hoi o ka heluna makiuiinnna Kupa Amerika, i kullke ai me ka'u i hMmiwkeike ae la?" Eia; e lawe kakou i kaMokuaina o Waiomina, ka Mokuaina i hele mai &i o Loio Āmerika Breckona. Ka Mea Mahaloia S|iingle, Mea Ha nohano Towse ame kekahi poe e ae. Ma ka makaliiki 1880, 1k 20,789 ka nui o kona "populati<>n' : (heluna lahui). He 19.436 ili keokeo; 29S ili eleele; 914 Kepani nit Pake; 140 Ilikini; liuina," 20,789. Hc umi makahiki mai, lilokela Teritori i Mokuaina. , E lawe kakou i ka Mokuaina o MonUma. Ma ks M. H. ISBO, penei koua huiua lahui: Ho 35,336 ili keokeo;,34C paele; I,76sPakeme lapana; 1,662 liikiui; huina 89,159. Lilo o Mou t-ana iMōkuaina ma ka'M. 11. 1889, a o kona heluna lahui ma ka 1890 ; he 132,159. Ta lawa keia kuhikuhi. 1 {'ā) . Upaha lana, ,kshuahaaa nui i ku ai ku oukou Ahahui? . ■ Haina, E olu§lu t>e e Akeike, c naua aku ma KE ALN'A o ka la 15 o luuo, aoao 2, koiāmu 3. Ma ka īnanaopepa oka luuahoopouopono o keia nupepa i hoikeia, fualaila, loaa nokeiamAuiuaiiao uui; I—lio imi i pono no w Kupa .Ameiiku ina llawaii nei. 2 —Ka hoouaauao i ija wahine *>pk Hawaii, i ai lakuu um ke kuiaiia aiakiiainana Amerika. —lmi ana o Iyaa ona lioiue no lakou, kalii e layua iike ai na hoa e ka hui, mailoko mai o na hui lala mai na niokupuui mai, a pela hoi me ko Oahu nei . poeli.Ua, e holo mai ana i ILonolulu nei. O kekalii he.kokua i ua lala pilikia a nele o ioko o ka llui. Ka hookipa.ana mai i na hoahanu o loko o na Aha~ huj l\uio Koh\> i>alota malna aiua o niai. , ' '' OEOiLIA K. JJHAUrii. Aole i pau.