Ke Aloha Aina, Volume XII, Number 9, 2 Malaki 1907 — MOOKUAUHAU HAIKUPUNA HOLOPUNI O JOHN LIWAI KALANIOPUUIKAPALIO-MOLILELE-MA-WAI-O-AHU-KINI-KAU-HAWAII ENA. [ARTICLE]

MOOKUAUHAU HAIKUPUNA HOLOPUNI O

JOHN LIWAI KALANIOPUUIKAPALIO-MOLILELE-MA-WAI-O-AHU-KINI-KAU-HAWAII ENA.

ONE—Old Hawaiian Story O ka hihpe'a o ke kapu kupuna alii holopuni o ke Lii (w) Kaikilanialiiwahineopuni, Moiwahine mua o Hawaii ame kana mau noho kane hoao ana 4 kane alii Hawaii ponoi. O ka noho ana ia oia au 2 o Kikilo a hiki i ke au o Kaahumanu, Moiwahine a Kamehameha I ame kona hoomaopopo ana i ka nani o ke Akua ola. KANE 1. Kaikilaninuialiiwahineopuna hoao ia Kanaloakuaana (k) alii o Hawaii, hanau o Keakealani (k), a noho moi no Hawaii mahope mai. KANE 2. Kaikilani (w) hoao hou ia Kanaloaakapulehu (k), hanau o Kalanioumi (w), kupuna o John Liwai Ena, i hoolaha a pai mua ia i ka M. H. 1905 ma ka nupepa Ka Nai Aupunl. KANE 3. Kaikilani (w), hoao hou ia Kanaloakuakawaiea, hanau o Keliiokalani (w), kupuna Aliiopuna Hawaii ame Molo-kai-Hina. KANE 4. Kaikilani (w), hoao hou ia Lonoikamakahikikapuakeawe (k), aohe pua. Noho laua 9 makahiki a make o Kaikilanialiiwahineopuua, ma Honokawailani, Waiakea, Hilo, Hawaii. Moi Lonoikamakahikikapuakeawe (k), hoao me ke alii wahine o Pakaalana Kaikilanimaipanio, hanau o Kanaloahanauikawela (k). Kaihikapumahana (w), hoao me Iwikauikaua (k), alii kiekie o Hawaii, hanau o Keakealani (w), Moiwahine elua o Hawaii. Kanaloahanauikawela (k), keiki a Lonoikamakahiki me Kaikilaniwaipanio, noho hoao niaupio ia Keakealani (w), hanau o Keaweikekahialiiokamoku (k), a noho moi mahope mai. Iwikauikaua (k), hoao ia Kauakahikuaananuuakane (w), moopuna a moi Kakuhihewa, Oahu, hanau o Kaneikaiwilani (k), hoao pio ia Keakealani (w), moiwahine elua o Hawaii, hanau o Kalanikauleleiaiwi (w). Ma keia hoao ana o na lii i noho like ai na lii mai Hawaii, Maui, Oahu. Keaweikekahialiiokamoku (k), hoao ia Lonomaaikanaka (w), alii o Maui hanau o Kalaninuiamamao (k). Kauhiokekaikeakakauhinamoku (k), nui a lehulehu na mamo e ola mai nei, kupuna hoi o Keawehawaii ame Naihekukui (k). Hookahi no o laua kupuna o Kuhoohiehiepahu. Keaweikekahialiiokamoku (k), hoao hou i kaua wahine elua Haokalani (w), hanau elima keiki, o lako i kekahi papa alii kiekie o Molokai, a o Kumuko'a kekahi keike (k). Kalanikauleleiaiwi (w), hoao ia Kaulahea, moi o Maui, hanau o Kekuiapoiwanui (w 1.) Kalanikauleleiaiwi (w), hoao hou ia Keawe (k), moi o Hawaii. hanau o Kekelakekeaokalani (w), Kalanikeaumoku (k). Kalanikauleleiaiwi (w), hoao hou ia Kauauanuiamaiololi (k), hanau o Alapainui, moi o Hawaii, kupuna o Kekaaniau, alii (w) L. M. Kekupuohikapulikoliko Sam Paka ame kona mau kaikuahine Mary Stillman ame Kameeualani Kauanoe ame Haae (k) kona kaikaina. Kalanikauleleiaiwi (w), hoao hou ia Lonoikahaupu (k), moi o Kauai, hanau o Keawepoepoe (k), alii o Hawaii, Maui, Oahu ame Kauai, a e hoomaopopoia ma keia moe ana a Kalanikauleleiaiwi ia Lonoikahaupu (k), moi o Kauai i loaa ai ia Keawepoepoe ke kapu moe o Pihenakalani a loaa iho la i na lii o Hawaii ke kapu moe. Kalaninuiamamao (k), hoao ia Kamakaimoku (k), hanau o Kalaniopuu (k), moi o Hawaii, Kau, Puna ame Kona, hanau o Keaouaikalanikupuapaikalaninui (k), makuakane o Kamehameha I, aka aole nana o Kamehameha ehiku makahiki o ka noho ana o Keaoua me kana alii wahine aole he loaa o ke keiki a kii mai o Keaweheulu (k), Kameeiamoku (k), Kamanawa (k), ia Kahekiliahumu (k), moi o Maui lawe ia a hiki i Hawaii, kahi o ke lii Kekuiapoiwa e noho ana a hoao ia aku la na lii a loaa mai la he lani, he nai aupuni kaulana oia ka imi Lani "Haku" ana a na lii la a pela no i nui ai na lii. Kalaninuiamamao (k), hoao niaupio ia Kauhiokeka (w), kona kaikuahine hanau o Kekaulikeikawekiuonalani (w), kupuna o S. L. Kalanionaiheuila Peleiholani (k), ame Laura M. Kekupuohikapulikoliko (w), ame Kahiwaokalani (w), kupuna o na keikialii D. Kawananakoa, C. Kalanianaole. Kalaninuiamamao (k), hoao I, kana kaikamahine ponoi, Kekaulikeikawe-

kiuonailani (w), hanau o Keawemauhili Iwilapuu Iwilakee i ke kapu. Kalaniopnu (k), moi, hoao ia Kalola (w), alii kiekie o Maui, hanau o Kiwalao (k), Liliha Kekuiapoiwa (w), a noho moi mahope mai. Kalaniopuu (k), hoao hou ia Kalaniwahineulimea, kupuna o Kuaihelani Paka, hanau o Kaleipaihala (k), kupunakane o ka Moi Kaleleonalani ame L. M. Kekupuohikapulikoliko. Kalaniopuu (k), hoao hou ia Kamakolunuiokalani (w), hanau o Pualinui (w). Kalaniopuu (k), hoao hou ia Kaneikapolei (w), hanau o Keouakuaahuula (k), kupuna o Kekaaniau alii (w), L. M. Kekupuohikapulikoliko (w), Sam Paka ame kona mau kaikuahine Mary Stillman, N. Kameeaulani Kauanoe. Keouapeeale (k), eia iho no na mamo ua nui ua laha. Kalaniopuu (k), hoao hou ia Manoua (w) o Kau. He lii kiekie hanau o Manono (w), Kukanaloa (k), kupuna o John Liwaiakalaniopuu, A. H. Ululani Haalelea, Laura A. Kekuakapuokekuaokalani Coney ame na lii o Kau, oia hoi Kupakei ame Kaiahua ua puka no ka mamo a Kaiahua (w). Keaouakalanikupuapaikalaninui (k), hoao ia Kekuiapoiwa II, alii o Kona, Hawaii, aohe pua. Kukanaloa (k), hoao ia Keakealanihiwaulimea (w), hanau o Unuaiaholani (w). Unuaiaholani (w), hoao ia Kalani-kau-ahemaikapelakapuokakae (k), hanau o Miliakalanikekaakieleula (w), Kaikilanialiiwahineopuna (w). Unuaiholani, hoao hou i ke lii kiekie Keaholawaia (k), hanau o Keanuomaeleokapulikoliko (w), Haalou kaihaakaloulaniokahikikekaikuihalaokekuimanono (w). Kaikilanialiiwahineopuna (w), hoao ia Mr. John Ena Esq, hanau na mamo alii A. A. Ululani Kapukalakala Haalelea, Laura A. Kekuakapuokekuaokalani Coney, Jolhn Liwaiokalaniopuu Ena. Keanuomaeleokapulikoliko (w), hoao ia Keaouakuaiwakalanihelemauna (k), hanau o Laura Maliekamaluhia Kekupuohiokapulikoliko (w). L. A. Kekuakapuokekuaokalani male ia J. H. Coney, hanau na mamo o Mary Ululani Monoroe, Clara Piilani Monsarrat, John Haalelea Coney, Elizabeth Kekaeikapuokalani Renjes, Elnor Kaikilanialiiwahineopuna Vos, William Hulilauakea Coney. John Liwaiakalaniopuu Ena male ia Mary Lane, hanau na mamo —1 Mary Kapualahaole Ena, 2 Clara Keaolani Ena, 3 Thomas Foster Kaalokaiokalau Ena, 4 Daisy Miliakalani Ena, 5 Ana Ululani Ena, 6 John Kalanikauhema Ena. Mookuauhau o ke alii kiekie Ululani nui (w), kupunawahine hoi o Kaikilanialiiwahineopuna, makuahine o J. Liwai Ena. E hoomaka ana mai a Piikea mai o Maui, kaikamahine a ka moi Piilani o Maui ame ka moiwahine Laielohelohe, Piikea (w) hoao ia Umi moi hanau o Aihakoko ame Kumalaenuiaumi. Kumalaenuiaumi hoao ia Kekaihaakuloulaniokahiki hanau o Makuakaumanamana (k). Makuakaumanamana (k) hoao ia Kapohelemai (w), hanau o I-K I-K hoao ia Kaoulikookeakalani (w) hanau na mamo Kalanikumaikiekie (w), Kaapekamoku (w), Kanaloa (w), Keaweikekahimakaoi (k). Kalanikumaikiekie (w) hoao niaupio i kona kaikunane Keaweikekahimakaoi hanau o Mokulani (k) alii kiekie o Hilo-apuni Mokulani hoao ia Papaikaniaunui (w), wahine a Kaulahea moi o Maui, hanau o Ululaninui (w), hoao ia Keawemauhili (k), hanau o Keaweokahikona (k), kupuna o S. L. K. Peleiholani Keiki 1. KEIKI Ululani (w), hoao hou ia Iwakaaea (k) keiki a Iwakakoloa (k) alii kiekie no Puna, hanau o Kilinahekeliiokepaalani (k), kupuna o John Liwai Ena. Ululani hoao hou ia Keaweheulu (k) alii o Waianae, Oahu, ma o kona kupuna wahine, Umiulaikaahumanu, hoao ia Kuanuuanu (k) o Waianae, Oahu, loaa o Heulu, makuakane o Keaweheulu (k) ma keia moe ana, hanau na pua alii kiekie Naihenui (k) Keouakeahohiwa (w), kupuna wahine o na Lani Kiekie Moi Liliuokalani. Mookuauhau o Huaimanono (w), kupuna o Kekuaokalaninui i make ai ma ke kaua ma Kuamoo, Kona, a nona kela inoa e o nei i kana moopuna L. A. Kekuakapuokekuaokalani Coney, a me kona kaikaina. Kauakahiheleikaiwi (w), hoao ia Kauakahiakua (k), hanau o Holoae (k), Pinea (w), Kukalohe (k), kaua ekolu a Moana Kaukoko (k), makuakane o Kekuhaupio ke koa. Kauakahiakua (k), kupuna o Kekumano ame R. W. Wilcox. Kauakahiakua hoao hou ia Umiaemoku (w), ha-

nau Umioianaku (w), Umioianaku, kupuna o C. Kahiliaulani Notley. Pinea (w) hoao ia Kaukalihoano (k), he alii kiekie a oia hoi ke kolu o na lepa kapu o Kahoalii ma o ku Kailimokuala, ke Akua o Kalaniopuu i lilo ia Kamehameha a no lakou hoi ke kapu lokuloku wela e moe ai ka Hulilaualii ame ka Hulilauakea a no lakou ka lepa ame ka puloulou, o lakou na lepa kapu o Kahoalii a o ko Kahoalii mau hoahanau ponoi no hoi keia poe. Eia na inoa: "Kahoalii"– 1 Kiwahakaiwakiloumoku (k), 2 Keleiuli (k), 3 Kaukalihoano (k), 4 Kaleikea (k), 5 Kaihookalani (k), 6 Kaholookalani (k), 7 Kaleikahoaka (k), 8 Kahoakaokalani (k). O na poe keia la no lakou ka lepa. He ewalu ko lakou nui a o ko lakou kaikuaana Kahoalii oia ka ka Moi Kamehameha i hoolilo ai i Akua, aia iaia o Kukailimoku a aia ka makou la. O ko makau mau kupuna keia la, pehea iho la ia la. He ole iho la no la kuleana ia e waha-a nei hoi i kekahi keiki mamo ponoi hoi a Kahoalii ame Kaukalihoano. "NA LEPA KAPU." "Kaukalihoano" (k) ke kolu o na lepa kapu hoao ia Pinea (w) hanau o Piipii (w) ame Ahulau (w). O keia mau inoa Piipii (w) ame Ahulau. He mea mokumokuahua no ka naau ame ka weliweli hoi o ke alii Moi Kalaniopuu no kona mau alii ame na makaainana i make-Ahulau i ke kaua ma ka Oawa o Kakanilua. Kaua me ka Moi Kahekili pau loa na koa i ka make a koe 4 wale no 1600 poe i make ma ke kaua ma Kakanilua o na poe i koe 800 pualii Alapa na koa o Kohala, Hamakua malalo o ke alakai ana a Kauanoano (k) moopuna a Peleiholani (k) na lii o Hilo. Pualii Piipii 800 alii alakai Kekuhaupio (k), make pau loa, make o Keawehano (k) alii papa elua o na Alapa a koe o Kauanono alii alakai a me kana keiki Kawahaopeleiholani (k), o ke alakai nui Kekuhaupio ame Honolii (k) alii puali elua o na koa Piipii, o lakou wale no eha ka i ola ma ka apua, ao no ke koa, ao no ka holo, a nolaila ka inoa i o ai i na kaikamahine a Kaukalihoano, Piipii ame Ahulaukapiipiikakanilua. Piipiikalanikahiwauliakama (w) hoao ia Keholoikalani (k) hanau o Kanuha (k) alii kiaaina no Hilo Namuo okalani (w). Piipii kupuna wahine no Sam Paka ame kana mau kaikuahine. Piipii hoao ia Hewahewanui alii kiekie o Kohala a kahuna nui hoi, hanau o Kalanikaapau (w), lehuaui (w), Kalanikaapau (w), kupuna wahine o Joseph Mokuohai Poepoe. Ahulau (w) hoao ia Kilinahekeliiokepaalani (k), hauau na haku alii o Puna paia ala i ka hala. 1 Hoohiohiolo (k), 2 Kalanikauhemaikapelakapuokakae (k), 3 Aukailaokekilaiaalamanu (k), kupuna o Kahiwakalana Stone ame Hattie Hiram. Kalanikauhema hoao ia Unuaiaholani (w), hanau na lii Miliakalanikekaakieleula (w), Kaikilanialiiwahineopuna (w). Unuaiaholani (w) hoao hou ia Keaholawaia (k) hanau o Keanuomaeleokapulikoliko (w), Haaloou kuloulaniokahikikekaikuihalakekuinianono (w). Kaikilanialiiwahineopuna (w) hoao ia John Ena hanau na mamo A. A. Ululani Kapukalakala Haalelea, L. A. Kekuakapuokekuaokalani Coney, John Liwaiokalaniopuu Ena. Keanuomaeleokapulikoliko (w), hoao ia Keaouakuaimakalanihelemauna (k) hanau o L. M. Kekupuohiokapulikoliko (w). Aukuilaokekilalaaiamanu (k), hoao ia Kapahau hanau o Keaiokalani (w) Kemilia (w), Kamakele (w), Kepuoikokia (k). Kamakele hoao ia Loka o Kau hanau na mamo Kahiwaakalaoa (w) Stone ame Helena Kemilia (w). Mookuauhu o Unuaiaholani (w) kana kane mua o Kalauikauahema (k) kane elua Keaholawaia. Keaweikekahialiiokamoku (k) moi o Hawaii, hoao ia Haokalani (w) hanau o Keiki o Kumukoa (k) kekahi keiki Kumukoa (k) hoao ia Kahamalu (w) makuahine o Kauhiaimokuakama (k) hanau o Kaikilani (w) 3. Kaikilani S hoao ia Manonoikauakapekulani (k) 1 keiki a Kahekili moi o Maui, kupunakane no hoi o Kuaihelani Parker hanau o Keakealanihiwaulimea (w) a moopuna ponoi hoi a Kahekili, moi o Maui. Keakealanihiwaulimea (w) hoao ia Kukanaloa (k) keiki hope a Kalaniopuu hanau ka pua alii kiekie moopuna a na Lani Moi Ekolu o Hawaii ame Maui Keaweikekahialii 1 moi Kalaniopuu 2 moi Kahekili 3 moi iloko o kela pua hanau Unuaiaholani (w) hoao ia kalanikauheha hanau na pua alii Miliakalani (w) ame Kaikilanialiiopuna

hoao ia Keaholawaia (k) hanau o Keanuomaeleokapulikoliko ame Haalou (w). Mookuauhau o Kaikilanimaipanio (w), Akahialiikapu (w), hoao ia Kahakumakalina (k) hanau ia Kawaihalaniwailuau ame Keliiohiohi (k), nona hoi ke kapu moe o Pihenaakalani, no nei poe alii na lii kapu kela o Pihenaakalani. Kawaihalaniwailua (w) hoao ia Laeanuikaumanamana (k) hanau na Lani Kaikilanimaipanio (w) Kauluonana (k). Kauluonana (k) hoao ia Kalanioumi (w), kaikamahine a Kaikilaninuialiiwahineopuna ekahi me ke kane elua Kanaloaakapulehu hanau na Lani Huaimanono (w), kupuna o Kekuaokalani Kauakahiheleikaiwi (w) kupuna o Liwai Ena, A. A. Haalelea, L. A. Coney, L. M. Kekupuohiokapulikoliko. Mookuauhau o ke alii kiekie Keaholawaia (k) Haku Lani o Maka o Lanakila, Hilo, Hawaii, kupunakane o L. M. Kekupuohikapulikoliko Kekaulikeikawekiuonalani (w) haku alii kiekie o Hilo, kaikuahine hapa o Kalaniopuu moi (k) hoao ia Kaleipaihala, keiki no a Kalaniopuu kupuna o Ema Kaleleonalani, hanau o Keaholawaia. Keaholawaia (k) hoao ia Unuaiaholani (w) hanau o Keanuomaeleokapulikoliko (w). Keanuomaele hoao ia Keaouakuainakalanihelemauna hanau o L. M. Kekupuohikapulikoliko. Mookuauhau o Keaouakuaiwakalanihelemauna, makuakane o L. M. Kekupuohikapulikoliko Kalaniopuu (k) moi o Hawaii hoao ia Kanekapolei hanau ale (k), ******************* elua keiki Keouakuaahuula (k), Keouapeeale (k), Keouakuaahuula (k), hoao ia Kaiolaniokaiwalani (w) ke kaikamahine kamakahi a Anahulukapolawohilani (k), he alii kiekie alii kapu a he haku lani hoi no Kohala, Hawaii, hanau ka lani Wailuanuiahoano (w), kupnna hoi e L. M. Kekupuohikapulikoliko ame Mark P. Robinson ame kona mau kaikuahine. Keouakuaahuula (k) hoao hou ia Hiilei o Hiiaka moopuna a Kaunohoikapelakapuokakae (w) he alii no Maui Hikina, noloko mai o Kamalalawalu ma -o kana moopuna Kalanikaumakaowakea (k) hanau o Kualukamakaokalani (w) makuahine o Kaiookaiwalani (w). Aole i pau.