Ke Aloha Aina, Volume IX, Number 2, 10 January 1903 — Page 4

KE ALOHA AINA, POAONO, IANUARI 10, 1903

 

Ke Aloha Aina

Hookumuia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa na ka Lahui Hawaii.

 

EDWARD L. LIKE.

Lunahooponopono.

ALEX. NAWAHI.

Luna Hoohana.

EMMA A. NAWAHI

Puuku o KE ALOHA AINA.

 

PUKA PULE.

Hoopuka ia ana ma na kakahiaka

Poaono a pau.

 

No ka Makahiki               $2.00

No ka Eono Mahina           1.00

No ke Kope Hookahi           .05

 

        KEENA HANA.

Ma alanui Moi, Leleo, Helu 370

Kokoke ma ka Hale Hoolulu Kaaahi.

Pahu Leta 513.

 

HONOLULU                  JAN 10, 1903

 

        E like no me ka makou i hoike mau aku ai imua o oukou e ka lehulehu, he nupepa kukaokoa mau KE ALOHA AINA nona iho, aole ona hoopilimeaai mahope o kekahi o keia mau aoao elua Home Rula a me Repubalika, aka he kuikawa oia a e hoikeike aku ana imua o oukou a pau i ka hana a keia mau aoao elua ke hiki mai ka wa e noho ai o ko kakou Ahaolelo Kuloko nei, na makou no e hoike aku i ka hana a keia mau aoao elua ina he maikai a ina he ino, a mawaho ae o keia mau mea na nuhou makamaka loa mai na aina e mai e loaa mau mei nei ma ka uwea olelo moana.

 

        Ma ka uwea telegarapa i ike iho la kakou ua waiho ia mai la e na Komisina i hoi aku nei "ka bila lepera" (o ka bila no keia a  ke Elele Wilikoki e kaukolo loa nei) ana no i haawi aku ai ma ka lima o na Komisina ia lakou iho nei i anei, e hoi lakou a mao lakou e waihoia au aia ikolo o ka Ahaolelo.  Ke hookoio keia mea ua lilo ke kaulana a me ka nani o Hawaii i mea ole, he makehewa kona kapa hou ia ana "he Paresaido no ka Pakipika" aka, o ka inoa kupono e kapaia nona ma keia hope aku "he Gehena (luahi) no ka Pakipika." He mea no keia na makou i kue ikaika loa i kinohi a ke oia mau nei ko makou kue i keia bila.

 

        Mamuli o na mea o keia ano a ka Elele i manao ai he pono no ia i kona manao. oia ke kumu like ole o ko makou manao me kona a lilo i mea na makou e kue ai kona lawe ana mai i keia bila a mamuli hoi o ka nui paakiki o ka lahui ka poe aia ia lakou ka mana koho balota, ua nana aku makou me ka manao maikai ma keia kau koho i hala iho la a ku aku la a kakoo ma kahi a ka lahui e hilinai ai, aka, aia no nae ka uwehe iloko o ko makou naau no na hana a ka Elele a kakou, a o hoi e hihi o kahi a ka hapanui e ku ai malaila pu makou, oi auanei he lohe mai oukou i ke ao, oiai, o na mea maikai a pau e kamailio ia aku ai heaha mai la la ia mau mea.  Aka, o ko oukou kuleana ia aia no he ikemaka e like me ka kahi Toma alaila no pau ke kuhihewa.

 

NA HOOPOMAIKAI A HAWAII I HAAWI AKU AI IA  AMERIKA MA O KA HUI ANA.

 

        Iloko o elua makahiki me ka hapa mai Iune 14, 1900 a Dekemaba 31, 1902 i pau aku la, o na pomaikai i loaa i ke aupuni o Amerika ma o ko kakou hoohui ia ana a i ohi ia e lakou mai na loaa aku o ka Hale Dute a me ka Hale Leta o Hawaii nei, he nuina nui o ekolu miliona dala ma ke gula a oi wale aku $3,583,546.71.

        O na hoolilo hoi maloko o keia mau makahiki elua me ka hapa he $662,479.81 wale no a ua koe he puu huahelu nui loa ma ka waihona o ke aupuni Amerika, mai na pomaikai a Hawaii i haawi wale aku ai he $2,921,479.81.  O keia ka lakou e ohi mau nei i kela a me keia elua makahiki me ka hapa a e oi loa aku ana ka pomaikai o Amerika ma keia hope aku.  Nawai i ae no hoi e uwe ka aina i ka ilihune i keia wa mamuli o ke ale ia ana aku o keia mau lua waiwai nui o Hawaii nei e Amerika mamuli o ka hoohuiaina kuhihewa a lakou nei Repubalika i hana naaupo ai, me ka manao ma ia hoohui ana e ae ai mai ana o Amerika na lakou nei no e noho mana ke aupuni Hawaii, a k kiai wale mai no o Amerika me na mokukaua me na koa.  E kuhi ana he hupo ka poe o Amerika a o lakou nei no ka lakou naauao i ike.

 

MAKEMAKE E HOIHOI MAI I HAWAII NEI.

(Mai ka Elele mai o Nov. 1902.)

        Ua hoolahaia ae kekahi manao i kakauia e Kauka E. S. Goodhue o Amerika maloko o ka nupepa Record o Nu Ioka.  Maloko o na manao ala i kakau ia e pili ana ia i ka moolelo o na ma'i lepera o Hawaii nei.  E olelo ana ua manao ala penei:

        O ka wa kupono wale no keia a hiki ai ke noonoo ia ka mea pili i na ma'i lepera o Amerika nei no ka hoihoi aku i Hawaii, oiai he uuku loa ko laila poe ma'i, a he lehulehu ko kakou.  E hoike ana ua kauka nei he mea pono i na kauka ka makaala loa i na poe ma'i lepera a pau maloko o Amerika nei, e noho huikau nei me ka lehulehu a i hoohuoi ole ia ko lakou ano, wahi ana o kekahi kahunapule kaulana loa o Amerika he ma'i lepera oia no kekahi mau makahiki, aka, aole nae he mau hoohuoi ana ua loaa i keia ma'i.  Ua a'o aku oia i ke Aupuni Amerika e hoihoi ia na ma'i a pau i ke kahun ma'i ma Hawaii.

        Aia ka pilikia o kakou la ina he oiaio e hoaholo ia mai ana e ka Ahaolelo nui o Amerika keia bila, he mea maopopo e ume ia mai ana na ma'i a pau o ka aina e ianei, ehia kahoi mea aloha o ko kakou mau hoakanaka e noho mai la i ka aina o ka ehaeha, a oi palua iho ana na ehaeha a lakou e ike ai i ka wa hookahi mamuli o ko lakou hana ia aku i kekahi mau hana hoopilikia e na poe malihini mai kahi e mai, a he mea maopopo loa e hooke ia aua lakou a pili pu i ka paia a piliwale ka ia o Piliwale.   Auwe ka poino o ka lahui a me ka aina ina hana o keia ano.  Makana no nae hoi ka ka Elele mau hana hoopomaikai i ka lahui.  Ma kahi o ko kakou ake ana aku no ka pomaikai, he poino nae ka mea e loaa mai.

 

 

        NA KUKAIOLELO MA KA LA HOAU UWEA OLELO NEI.

 

KE ALOHA O KA PERESIDENA NO HAWAII.

 

        Ua loaa mai i ke Keeikialii David Kawananakoa kekahi Kukaiolelo Telegarapa mai kea Peresidena Rsavela mai malalo iho penei:

        Wakinekona, D. C., Ian. 3, 1903 David, Kawananakoa.

        Waikiki.--Ua hauoli nui loa ka Peresidena i ka loaa ana mai ou la o ke aloha nui o na poe Hawaii, a ke pahola aku nei oia i kona hoomaikai ia lakou mao ka weheia ana o ka hoau kukai olelo telegarapa me Hawaii.

GEORGE B. CORTELYOU.

Kakauolelo

        Ua loaa pu mai no hoi he elele leo ole ia Konela Samuela Paka mai ka Peresidena mai.

 

        Eia ka halekuai o Whitney a me Marsh ke malama mai i kekahi kuai hoemi nui o na waiwai a pau me ka holomoku @@@@.

        Ua nee aku ke keena @@@@@ oh@ Johnson no kekahi k@@@@ @@@ ka hale pohaku o Kimo K@@a bola e ku nei ma ke kihi o na alanui Kalepa a me Papu.

 

HOTELE IANA KA HALEPO HAKU NANI I IKEIA MA HONOLULU NEI, MALAILA KE KEENA TELEGARAPA.

        O keia ka Halepohaku o Alika lana ka helu ekahi o ka nui a me ke kilakila i ikeia maloko o ke kulanakauhale o Honolulu nei aohe ona lua e like ai.  O keia halepohaku o Iana elua ae nei makahiki kona hana ia ana mai kona wa i hoomakaia ai e kukulu akahi no a paa, me ke koe no nae o kekahi mau hemahema liilii e ae eia no ke hoohana ia mai nei.  O ka loa o ke kahua kahi i uhiia e keia hale he 465 kapuai ka loa, he 100 kapuai ka laula, nona ka nui o na rumi i hiki aku i ka ekolu haneri a oi, o kona mau lilo no ke kukulu ana he hookahi miliona me ka hapa ($1,500,000).  O kona kiekie he eha hale, a, ma na aoao elua makai e huli ana i ke alanui Moi, a mauka e huli ana i ke alanui Hotele, ua kapili hou ia ae he mau Towela he elua hale hou ae ke kiekie, ua like ia me 6 hale ke kiekie ma keia mau aoao elua, aia ma ka puoa makai ka rumi aina nui oloko o ka Hotele, a o ke kowa mawaena o keia mau puoa he kihapai pua iluna pono o kaupaku o ka hale.  Na keia hale no hoi e hoolako iaia iho me ka wai e holo ai iloko o na rumi a pau a me ka uwila nana e hoomalamalama i na kukui uwila a pau, a me ka mahu nana e hoopii i ka Elaweta iluna a ilalo me ka hoohana ole ia e ka uwila o ka Hale hana uwila o ke aupuni.  O ka papahele o lalo loa oia kahi o na hale oihana, ua halekuai a pela aku, ma na papahele ae o luna na rumi moe o ka hotele, a iluna loa o kaupaku kela malapua i ka lewa no ke kanuea ana me na pua like ole i wahi hooluolu a hoooanea no na malihini o ka Hotele.  Aia ma kekahi o na rumi kokoke iwaenakonu o keia hale nui ke Keena Oihana o ka Hui Telegarapa me Honolulu.  O Mr. Iana kekahi Ona Miliona maopopo o Hawaii nei.

 

MA KE KAUOHA.

Keena o ka Papa Ola,

        Honolulu, Teritori o Hawaii,

                Dekemaba 17, 1902.

OLELO HOOLAHA NO KA LAWAIA ANA MALOKO O HONOLULU ME NA WAHI KOKOKE.

O ka Pauku 3 o na Rula o ka Papa Ola, i hooholoia ma ka la 9 o Mei, 1902, e hookapu ana i ka lawaia aia o na i'a, i'a iwi, a i ole kekahi ano mea ai e ae o ke kai maloko o kekahi mau wahi i kaupalena ia, ma keia la ua hoopau loa ia.

H. C. SLOGGETT.

Peresidena o ka Papa Ola.