Ke Aloha Aina, Volume VIII, Number 48, 29 November 1902 — Page 4

KE ALOHA AINA

 

4   KE ALOHA AINA.  POAONO,  Novemaba 29,  1902

 

Ke Aloha Aina

 Hookumuia no ka Pomaikai o ka Lehulehu , a he Nu pepa na ka Lahui Hawaii.

 

EDWARD L. LIKE

Lunahooponopono.

ALEX. NAWAHI,

Luna Hoohana.

EMMA A. NAWAHI

Puuku o KE ALOHA AINA.

 

PUKA PULE.

 Hoopuka ia ana ma na kakahiaka Poaono a pau.

 

No ka Makahiki ... $2.00

No ka Eono Mahina ... 1.00

No ke Kope Hookahi ... .05

 

KEENA HANA.

 Ma alanui Moi, Lelea, Helu 370 Kokoke ma ka Hale Hoolulu Kaaahi.  Pahu Leta 513.

 

HONOLULU...NOV. 29, 1902

 

 Ma ka pepa o keia pule ae e hookomo ia ako ai kekahi mau manao hoolalelale o kahi poe Demokalaka no ka pono o oia aoao kalaaina a me ko ka lahui pu no hoi ma keia mua aku.  Eia me makou e waiho nei kekahi mau kope i hoouna ia mai no ka hoolaha ana aku, he mau manao waiwai e hoomaikeike aku ana imua o ka lahui aohe hewa o ka noho ana me ka makaukau e like me keia mau wahi olelo hookaau a kahiko e i ana:  I ka wa maluhia e hoomakaukaukau e no i na lako no ka wa kaua.  Iluna no hoi ka ua waele e no ke pulu o lalo.

 

 OLELO ia mai KE ALOHA AINA i ka houhou i na poe Repubalika. O ka Hui wale no ka o Hakapila ka mea i manao e haawi ahaaina no kona poe kanaka hana ponoi maloko o keia Hale uwapo ma keia la "hoalohaloha" eia nea, na hele ia aku e noi e hoohui a hookahi wahi e ai ai e kahi poe i hewa ai ka waha i ka olelo, e haawi ahaina no ka poe koho ke lanakila na Repubalika, oia ka mea i ai puaa k@k@iho la kanaka.  Aole paha ia he houhou, he hoo maopopo ana aku ia i ka lakou mea no o ke kukahekahe ana mai.  Ua pau aku la ia, o ka mea i hala ua hala nana hou aku ana kakou ia mua.

 

 KE HAKU MAI NEI KA NA REPUBALIKA MAU KANAWAI KALANA ME KULANAKAUHALE.  E NANA IA ANA ANEI KA PONO O KA LAHUI?

 

 Ma kahi nupepa Avalataisa o kela pule aku nei i ike iho ai ma kou eia ke haku a hoomakaukau e mai nei na Repubalika i kanawai no ka lakou Aupuni Kalana a me Kulanakauhale i manao ai. i mea kupono a like me ko lakou makemake a waiho ae iloko o ka Ahaolelo e noho mai aha ma keia Kau.

 O ka mea nui a kakou e ninau iho;  Pehea ke ano o keia mau kanawai a lakou e hana (pule omi@)  mai nei, he mau kanawai anei no ka pono a he mau hana wai paha no ka poino o ka lahui; aka, e nana aku paha hoi kakou i ka manao nui ia mai o ka kokou pono e ua poe nei e olelo ai he poe hoaloha oiaio lakou no ka poe ilihune.  O keia ka wa a lakou e hoike mai ai i ka lakou mau hana alpha oiaio i manao ai no na Hawaii ilihuna o ka aina nei, a me na poe ma'i lepera ma Molokai, ka poe no lakou kekahi heluna balota i haawi aku nei ia lakou, mamuli o ka maikai o na olelo ame ke ake pu e loaa ka pono mai na Repubalika aku, oiai, ua lawa hoi ka ike ana i ka ka Home Rula mau pono i ke kau i haia aku.  A o ko na Repubalika au hoi keia.  Ka aoao i kaena mai iaia iho aia ka pomaikai, aia ka mana hookele aupuni iloko o ko lakou mau lima a na lakou ka hoopomaikai ana mai i ka poe nele i kahi hana ole a ia lakou ka hoonoho ae i kahi poe i na oihana aupuni.  Ka aoao no hoi aia ia lakou ka hapanui o ko Amerika Ahaolelo kahi o kekahi mau hana ano nui o Hawaii nei e waiho ia aku ai e ko kakou Elele lehui.

 Ano, ua lanakila na aoao nei aia ia lakou na mea a pau, a o ka hua a me ka hooko ia o ka lakou mau hana ola ka kakou e kali hoomapawanui aku.  A o ke ano o ka lakou mau kanawai e haku mai @ei no ke Aupuni Kalana a lakou oia mea ia a kakou e nana aku o ka puka ae a ikeia aku he mau kanawai anei ia e pono ai kakou ka lahui a i ole o na kanawai hoopilikia no paha a lakou.

 

HE HOOKAHI NO AUPUNI KALANA I MANAOIA O HONOLULU NEI WALE NO.

 

 Ma ka makou lohe, ke oiaio nae hoi, na makemake kekahi poe Repubalika o ka poe alunu mana kahiko no mai mua mai, e hoolilo ia o Honolulu nei ma ke ano oia hookahi wale no kahi e kukuinia@ ai keia mea he Aupuni Kulana, a e hoihoi mai no na wahi e ae i ka mana o na mea a pau ma Honolulu nei no e hooponopono ia ai aole hoi e like me na mea i manaoia penei:

 E mahele ia o Hawaii i na Kalana elua, a o Maui i hookahi, a pela o Oahu nei a me Kauai.  Aole pela ka manao o kahi poe o lakou nei.  Ua lohe makou ua@ holo aku nei kahi mea o lakou nei i Hilo e hoi ai me ko laila poe no ke kuka ana ia mea oia hoi ka hoolilo ana i hookahi wale no wahi o ke Aupuni Kalana e kukulu ia ai o Honolulu nei, a ma ka lohe mai ua peku loa mai no ko Hilo poe keia mea.

 He keu no paha keia a ka poe alunuinui wale.  He mau hana kaulike anei keia?  Aole, he kapakahi maopopo.

 

KA LA KUOKOA O HAWAII.

 

 O ka la 28 o Novemaba nei he la kulaia la no ka lahui Hawaii a puni ka Paeaina i na makahiki i kaahope aku i ka wa e ola ana ke Aupuni Moi.  O keia ka la a na Mana nui Ekolu@ o ke ao nei i haawi mai ai ia pono oi kelakela ia kakou e ku o Hawaii nei he Aupuni Kuokoa, aole e kii mai kekahi o keia mau aupuni mana hui o Amerika, Pelekane a me Palani a kaili ia kakou.  Pehea iho la hoi kakou i lilo iho la ia America i keia la?  Ua apuka maoli ia no hoi ka lilo ana.  Aole o America i kii maoli mai e hakaka ia kakou me na mea kona wahi a lakou, aka, o ka lele ana o na koa o ka mokukana Bosetona iaka nei me na pu, na olelo lakou ala malalo no ia o ka lakou nei noi ana aku'e@ lele mai e malama i ka maluhiai ka waiwai a me ela o na makaaiaana America.

 Aka, o ko kakou lilo ana na lakou nei pouoi@ na na welo a ka poe mikanele i haawi a nou maoli aka ia America e lawe, me ka epa pu @ku na makemake kakou ka lahui Hawaii e hoohui me lakou.  Nolaila, ua hala no ka nani na pau ka hie a me ke ohohia ana ae e hoomanao i keia ia me ka hano@i i kohu no i ka wa e mau aua ua Kuokoa ala me kakou.  Minamina ke noonoo ae.

 

KE KOHO BALOTA LAULA HE ALAKAI IA AKU NO KOE MEKEKAHI ANA KAUPALE

 

 Ua hoole pau pele pau mano loa mai kahi poe Repubalika me ka olelo mai, aole e puui wale i ka hoonuinui a kahi poe e olelo ana e manao ia ana e hana i kekahi mea e kaili hou ia ai ka ma na koho balota akea mai ka poe ilihune aku, mamuli o ka hookau ia iho i ana waiwai a i ole ma kahi ano e ae.  Ua olelo kekahi poe o lakou, he mea hiki ole ia ke hanai@, oiai na hana mai o America i ke Kanawai Kumu po Hawaii nei aole loa ia mea e hiki ke hoololi ia.  Ke olelo nei makou he hiki no mamuli o ko lakou nei manao ke onou aku ia America.  Penei e ikeia ai ka hiki ke makemake lakou e hana.  Ma ka olelo a kekahi o na Komisina i hoi aku nei na hoopuka ae oia penei:  Ua ikeia he nui na hema hema o pa kanewai i haawila aku no na Paeaina o Hawaii, a he mea pono e hooponopono hou ia kekahi oia mau mea; oia no kahi e papa ana i ka hookomoia ana mai o na linahana Asia i Hawaii nei, ua maopopo loa, no lakou nei no keia manao i onou aku nei i keia poe.  Ina e hoolohi ia ana ia wahi o ke Kanawai Kumu mamuli o ka lakou nei noke aku i ka onou, pahea hoi kakou e manao iho ai e hiki ole ia mae he manao ana e kaupale i ka mana koho me kekahi ana waiwai, a i ole me ka olelo ana iho aole he pono koho e loaa i kekahi mea koho balota ke ole oia e uku mua i kona auhau, a pela aku ina no lakou nei a manao ana e hana pela.  Ina pela ke ano a hana ia mai ai, he poino no ia no ka poe koho o keia mua aku.

 

O MRS. AHEONA HAUMEA UA HALA.

 

 Ma ke awakea Poaono, Nov. 22, 1902, i kikoo mai la na lima menemene ole o ka make a kaili aku la i ke ola mokamae o ko makou makamaka pilikoko Mrs. Aheona Haumea.  No elua wale ae nei no pule ua loaa oia i kekahi wahi ano omaimai aole nae ia he ma'i kulipolipo loa e hele aku ai i kau wahi o ka pilikia, aka, mamuli o kono ike ana ua loaa iaia ke ano oluolu ua hoohele oia e lawelawe i kana mau hana ponoi i manao ai a pela oia i loaa hou ai no ka elua o ka manawa.  A ma ka Poaha oia i waiho ai i kahi moe no kekahi ma'i @va ikaika i loaa laia a ua kii ia na kauka me ka manao e loaa ana ka palekana iaia, aku, aole nae pela ka manao o ka mea nana oia hana.  Ua hanauia@ oia ma Hilo, Hawaii, mai ka puhaka mai o Mana ena (w) a me Gideona Kaloa (k), a na piha iaia na makahiki he aneane kauaha.  Ua haalele iho oia he kane a me ka lehulehu o kona mau hoahanau ponoi mahope nei e noho u aku nona.  He kaikuahine ponoi ka mea i hala aku la no kekahi o na kanaka kalaiaina kaulana o keia mau la.  Samuel K. Kaloa, aia kona haikua aua ponoi malalo o Koolau, Mrs. Hoopii Carney.  He hoahanau nona o Miss A. M. Aheona e noho mai la i Keauhou, Kona, Hawaii.  Aloha ka nui a me ka lehulehu o kona mau hoohanau a me kaohana@ i ka ike ole a hala wale aku ia oia.  Ma ka anini La Sabati nei i hoolewaia ai kona kino wailua@ maloko o ka luakini o Kaumakapili huu i waihoia aku ai oia a hoomaha no ka wa mau loa.  Aloha no ia ewe o ka aina na lahua o Hilo.  O makou pu iloko o ke kaumaha luuluu@ no ia mea aloha i hala aku la.

 

 O ka hookuku peku popo i malama i ka Poaoa@ nei mawaena o Punahou a me Maile Ilima @a lilo ka lanakila i ka inoa mua.