Ke Aloha Aina, Volume VIII, Number 35, 30 August 1902 — Page 2

Page PDF (624.87 KB)

This text was transcribed by:  Kassandra Kapoor
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA, POAONO, AUGATE 30, 1902.

 

 

NIO @E OHOHIA IA O KE KEIKIALII KALANIANIOLE

 

            I ka Lanahooponopono a me na keiki hoonoho hua o KE ALOHA AINA, ka wahaolelo na@e ole ma ko ka lahui aoao mai Hawaii a Niihao.

 

Welina kakou:--

Ma ka Poakoln, la 13 o Augate, ua ho@a mai i o makou ne@ ma ke taona o Hilo, ka anela o ka hoola, ka pola k@o maka an e Hawaii, a nona hoi keia hooheno.

            O ke alii wale no ka’a makemake, o ka luhi o mana me ia nel.

            Mam@a ae o ka pili ana mai o ke Kalaudina i ka uwapo, aia hoy, @a ike ia aku la na komite hookipa o ka aoao Kuakoa me na lipine @lauia e kiani haaheo ana me ko @@@@@ ome@uma me na hoaolelo mo@kakapene@ Aoao Kuokoa no J Kal@nla@aole ma Hilo. Ua hookipa ia @ko la ka malibi@i a ka lahui a me kona hoa ma kabi i hoomakaukao ia e na komite nona ma ka home o ka makuahine Puuku o KE ALOHA AINA, ua nui na makaainana i kipa ae e ike iaia. Ma ka Poaha ua konoia aku ke alii e kipa mai e ike i kona Ahahui i noho Perisidena ia e D. Ewaliko, ua piba pu na ke ena oia ahahui i na makaainana me na manao ulumabiehie e lobe i ka leo alii. Mahope iho o ka pau ana o na hana ua hookoo ia na mes a pau. Ua hookipa ia aku ke alii opio a me kona mau hoa me kabi o Hon. Wm. Nailima no kahi paina i hoomakuka ia nona, ua piha hauoli na mea a pua i kipaae mala@la. Ma ka Poalima ua haalele iho ke alii i ke kulanakauhale o Hilo iloko o ka ino nui, e noke ana ka na, ka makani, aole i ana ia ae ka ino, a hoohiki loa aku la ke alii ma Kalapana ia po. Ua malama ia he haiolelo ma ia po, ua piha pu ia hale me na kanaka. Ua wehe ia ka haiolelo e ke alli opio. Ua haaw@ia mai na nmanao hoolana e na makaainana oia apana no ko lakou kakoo ana i ka aoao Kuokoa, aohe pala a ka Home Rula wahi a lakon, ma ia anina la ua malma ia he haiolelo ma Pahoa, nui na makaainana i hiki ae, mai na elemakule a na opio me ka piha hauoli a he poe Kuakoa lakou a pau i keia la. Make ka puaa a me ka moa a na makaainana i ko lakon ewe alii hanau o ka aina wahi a kahi ma@ua i hoooooo ho ae ai. “O ke alii wale no ka’u makemake, o ka lohi o maua me ia nei.”

            Ma @a Poaono ua malama ia he halawai makaainana ma ka makeke o Hikoua piha po i na kanaka me na leo horo i ku mal ai ke alii pio a haiolelo mal la imna o keia anaina nui, he malohia pa mea a pau, ua piha pa elemakule i ka ha@oli ua w@hine a me na opio. Na haiolelo oia po oia no ka pio D Ewaliko, J. Kala@a nadle, D. K@ooha, Hon. Makekau, Keilpio, a me Rev Desha.

            Hookoo ia na hana oia po me na leo huro o ka piha hanol@, o ka huaolelo nui ma ka waha o na kanaka, @ Kalanianaole ka elele no Wasinetona. Ma ka Le Pule na haalele aku ke alii opio a me kona mao hoa ia Hilo no Kalaona, oia o D Ewliko, D kanuba, Judge Hahalul, Hon. Makekau, D. Kel@ipio, a me Km M> Koahou. Haiolelo me ke awakea oia la ma ko kakon l@akini, ua ike aku @a mea kakau e haloiloi ana na waimaka ma @@ paplina alaha a na makaainana i ka wa l lohe ai i ka leo o kekahi pulapula alii o Hawaii alaha, alaha no. Hahope iho o’ka pao ana o na hana ua haawi ia he anaina hoolanna. Haalele ka huakai ilaila hoaumoe ma La@pahoehoe, haiolelo ma ia po. Mahope iho o ka pau ana o na hana na ku mai na makaainana a haawi i ko lakon kakoo ana iala i elele na lakau no Wasinetona.

            Haalele ia Laupahoehoe ma ka Posakahi hoaumoe ma Honokaama kahi o Deput Sheriff Moan uli ma, ka Poalua no Waipio, e like no me na wahi e ae pela no na haawina ohohia ma keia wahi, @@ hoike maoli mai lakon i ke kakoo i ke alii opio, me ko lakon hoowahawaha i na hana a Kalanokalani a me Wilikoki i ko kau l hala. Mahope iho o ka pau ana o na hana o ka la, ua kahea ia he halawai knikawa no ke kukulu ana i Ahahui Kuokoa, waiho ia ma ka lima a no komite kukulu ahahui oia apana no lakou keia mau @noa: Tom Naleilehua, Wm. Purdy, Kaluahine, Antone Fernendez, Kauwahi Panla, S. Haina, S.P. Kaleo a me Polapola.

            Ma ia la hookahi no ua hoohiki loa aku ke alil opio a me kkona mau uali no Waimea. O keia na mea ano nui a ka Apana Ehahi nei.

            Kine mea hou,

            Hilo, Hawaii, Aug. 20, 1902.

 

 

LOAA KA MANA KOHO I NA WAINE.

 

Sidane, Aaseteralia, Aug 14, O ka hila no ka loaa ana o ka mana koho balots i na wahine na holo ia maloko ia maloko o na hale kaukanawai o ka Ahaolelo o Un Wale Hema.

 

Eia ke malama nei ka halekuai’o N.S. Sachs ma i ke kkkkkuai hoopau nui o @a waiwai like ole o @oo lakou halek@ai kahiko. Eeleu ae e na mea p pau ma kahi o keia kuai nui.

 

 

KE KEIKIALII KALANIANAULE MA HILO

 

NUI KE OHOHIA IA O KANA MAU OLELO NAAUAO.

 

I ka Nupepa KE ALOHA AINA,

ALOHA KANA:-

E oluolu mai i kek@h@ w@h@ kaa wale o kou kino no na mea e p@li ana no ka halawai @lumahiehie i wehi@@ ma ke Makeke muai la o Hilo nel ma ke ahia@@ Poaono Aug. 16. He anama @ui o na Hawaii kai akoakoa ae no ka hoolohe ana i na manao alakaio ke Keikialii Kala@ianaole. Ua hoomalu ia ka Halawai e L.D. Kelupio, a nana @ hoakeka mai i ke kumu o ka halewai, a @@a no e kamailio ana e lohe ia ana na leo E nui mai kou leo @ Ea, Enui mai kou leo!! – a nana i hoolaune mai ia David@ Ewaliko, ke alakai o ka Aoao Kuokoa @@ Hilo nei.

O ke ano nui o kanamau olelo, e hai mai ana i ka moolelo mau no ana e hai nei, a i hoolaha ia @oko o na nupepa no ka haunaele ana o ka Aoao Home Rula ma Honolulu, a me ke kolohe o Kalauokalani a uhai i kana olelo, a e hai mai ana hoy. He mea hiki ole ke hilinai ia ke kanaka e like me Kalauokalani, aiai, aole oia i malama i kana olelo hoohiko me ke Keikialii, “a me ma kou na komite hookuikahi.” A i ka pau ana o kana haimooleo ana, ua hoolauna mai la ka lunahoomalu @ ke Keikialii Kalanianeole, ua hoolei ia ke Keikialii me na lei wa puhi e kekahi mau lede Hawaii o Hilo nei, i ke alii i ko mai ai ua haawi ia aku he mau pa’ipa’i oho hia e ke anaina nui i aneane aku paha i ka eha haneri Ua kamailio pokole ke Ke@kialii ma ka olelo haole, e wehewehe ana i ke kumu o keia huakai ana, A i ka hoy ana ae i ka olelo makua o ka aina, auwe! He nani mai hoi kau – kahe ka wai i ke Keikialii. He mauolelo kuio a hohonu a ku i ka naauao e ao mai ana i na mea e pono io ai kona mau hoa makaainana.

Eia kekahi o kana mau haiolelo – “Aole au i he@e mai nei no kaholo moho Elele, aka, ua holo mai nei au e ao ak@ @a oukou i na mea e pno al kakoo. E hoomanao kakou he poe Amerika kakou a pan i keia po, a ua loss ia kakou ka pono pookela a ka lilo ana i kanaka Amerika. A he mea pono ia kakou e hoomaopopo mai i ko kakou kolana i keia la, a e hoonee aku ia kakou imua ma @a mea e holomua ai hoy kakou.” Ua maopopo no ia oukou, ua haalele aku au i ka Home Rula, aole no ko’u hoowahawaha i ka aoao, aka, no kuu hoomaopop maoli ana no. E@a kakou ke alakai hews ia nei e Kalauokalani me, a aole i noonoo o K@lauokalani ma i@a pono lau@h@ o na me@ a p@@ a @@ noonoo lakou, i ka hana alunu mana a mi pomaikai no lakou iho, a no kuu hoomaopopo maoli ana no hoy he alaka@lalau ka laua, a he mau kaneka i hiki ole ke malama i ka laua olelo i hooniki pu ai m@kou @m@a oke Akua, nolaila ua haalele aku au ia k@koo, aole o u makemake i ili mai malona o’u ka hemah@ma o ka lakou mau alakai lalau ana, Nolaila, eia au i@@na o oukou ma ke ano be alakai Kuokoa, aole nae ma ke ano e hoino aku i na Aoao Kalaiaina like ole.

            O kekahi hermahema nui o kakou i alakai!l ¡i i kinoni, oia no ka hooku kaawale la ana o kakou mai na aoao maa mau i ikia ma Amerika, oia hoy ka Repub@lika a me Demo kar@ta, a ina pah@ i alkai ia kakou ma ke ano mas mau ina no aole e ikeia keia mau hemanema o keia w@, aka, ea, ua hala ia eia ka’u ao ia oukou. “E wae oukou i na ka naka pupno, na kanaka pono me ka nana ole i ka aoao kalaiaina a hoou!a ia poe kupono e ha@a i na mea e pno al ka @@@u’ehu, aole he pono na na mea alua a ekolu paha e wae i ka poe e hele i ka Ahaolelo, he kue ia i ke kahua kalaiaina i @keia ma Amerika.

            Eia hou kekahi, mai hookahua kakou i ko kakou kahus kalaiaina maluna o k “hoino haole,” aole anei ukou e hoomanao “o na haole na keiki ponoi a Amerika, a o kakou na Hawaii, he mau keiki hookama wale no kakou na Amerika, a heaha @a k@ manao o ka makua ke lohe a@@@ he poe hoino kakou i kana poe keiki ponoi. – E akahele kakou ma ia hana hoino a kuamuamu; ma hope anei kakou poino ma ia hana e alakai ia nei kakou e na alakai o ka Aoao Home Rula. Aole au i hele mai e ku imua o oukou no ko’a ake hanohano a imi pomaikai no u iho, aole loa pela. Ua hanohano mua no au, a ua lako no hoy he wahi pono uukue pno ai ka noho ana malona o ko kakou aina aloha nei, aka, o ka’ e iini nui nei, e ao kanaka mai kakou i na alakai lalu a Kalanokalani ma. E lokahi pu mai k@kou ma ka imi ana i na hos kupno e holoi ia aku al mai luna aku o ka aina me na hana hohono lapuwale o ia kau. Ea – e wae oukou i ka poe kopono, koopono me ka nana oleaku ina he Repub@like, a Demokarats, a Home Rula a Kuakoa paha. O ka pie pono oia ka poe e oa al ka @ina. E hoomenao pu oukou, o ka lehulehu ke kuleana a e @ana is hoy ke hana no ka pono a me ia hoy ka hana no ka pono a me ka pomaikai o ka leholehu, e kala mai oukou ia’u he hemahema no au o@@i aole no an i maa los i ke ku ana aku imua o ke akea.

(E@nana ma ka a@@ @.)