Ke Aloha Aina, Volume VIII, Number 31, 2 August 1902 — Page 8

Page PDF (626.59 KB)

This text was transcribed by:  Gabriel Patelesio
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

 

MOOLELO HOONI PUUWAI

NO

Kuu Aloha i na Pua, Kuu Ipo o na Launahele!

Ka Makaikiu Kupaianaha!

 

Mokuna XL.

 

Ka Misiona Pohihihi 0 Ka Olulo ma ka Hokua o na Ale.

 

 

            O ka paa p@ hou ana o Ioane Berend@ n@ e kona @ ana malalo o ka ma@ la a @ ka piha eleu o ka makaikiu Heneri Beleinehama, na ia mea i hapai hou ae iaia ma ke kulana pookela loa o ka hilinai la iwaena o ka puali oihana makai kiu a maluna ae o na hihia pohihihi a me na hewa koikoi loa i makemake ia ai na hooko ana a ka oihana makaikiu, o Heneri Beleinehama ka lima akau o ko Ladana keena oihana makaikiu.

            He kanaka opio wale no oia iloko o ka oihana, aka, ma kana mau lawelawe oihana ana nae, he kanaka makua maopopo i oo iloko oka hana.  He hoaloha oia no ka poe hele he kokua no ka poe pilikia, he enemi no ka poe kolohe, a he akua lapu maopopo no na poe hana ka raima a pau e hahaki a e kue ana i na kanawai o ka aina.

            Aka, maluna o keia ilihune a iloko o na la o keia ola ana, aole loa he kanaka i loaa iaia ke kuokoa a me ka lanakila o ka halawai pu ole ana me na ulia o ka poino.  Nolaila, ma keia la aka malamalama nani o ka la e hoike ala ma ke kulanakauhale o Ladana, aia, ua loaa ae la ma ke keena oihana makaikiu he kauoha mai ka Makuisa Rawena kaila mai no ka hoouna ana aku i kekahi makaikiu akamai loa ma kona kakela, a oiai, o Heneri Beleinehama wale no ke kanaka a ke poo a ua keena aia i hilinai piha ai.  Nolaila, o ka hoea aku o Beleinehama oia kaua i kali ai me ka hoomanwanui.  I ka manawa a ka makaikiu i komo aku ai ua hoouna koke ia aku la oia no kahi a ka Makuisa Rawenakaila, a iaia i hoea hou mai ai no ke keena oihana, ua waiho koke mai ia oia i kana hoike no kekahi hihia pohihihi loa.

            Wahi a ka makaikiu Beleinehama ma kana hoike; hemisiona pohihihi loa ka Rawenakaila, i waiho mai nei no ko kakou keena oihana makaikiu e hooko, a ma ka aoao o ka oihana makaikiu o Ladana ua ae aku nei au i ka’u hooia e lawela we a e hooko i ua hana pohihihi ala.

            Alaila, heaha keia misiona pohihihi a ua makauisa nei? I ninau mai ai ke alii makaikiu.

            He 25 makahiki i hala ae nei ua hanau mai la na kana keiki ka Haku S@ L@ ma na kaiaulu o Italia he kaikamahine, a mamua o ka piha ana o kona mau makahiki i ka ekolu make iho la kona mau makua, a ua hoouna aku ia no ua moopuna wahine ala ana e hoihoi ia mei i Beritania nei, aka, a hiki mai nae i keia la, aole loa oia i ike i ua moopuna ala ana.  O ka lono i loaa mai ai iaia mahope iho o kona hoouna ana aku no ua moopuna ala ana, ua make oia i ka ma’i ulalii ma parisa, a o kona kino lepo ua kauu ia ma ka halelua o ka ohana Rawenakaila.

            Aka, o ka mea pohihihi loa nana i hoopahaohao loa mai iaia he eha ae nei makahiki i hala ua halawai oia me kekahi wahine opio nana i kaili koke aku i na manao iloko ona e aloha aku iaia me he la nana ponoi oia.  O na helehelena o ua wahine opio ala ua like loa ia me ko kana keiki aloha ka Haku Sana Loneda, a o na maka a me kona mau owili lauoho pahee, ua like loa no me ko kona makuahine ka wahine a kana keiki i mare ai, ua mare mua no ua keiki ala ana a ua loaa mai he hookahi kaikamahine oia o Mrs. Terewera, aka, oia mare ana a kana keiki he mare ana ia ana i hoowahawaha loa ai, no ka mea o kela wahine ana i mare ai he wahina hana keaka.

            Mamuli o kona hoowahawaha a hoonaukiuki nona, ua hoonele aku i ke kuleana hooilina o kana keiki aka, i ka make ana o ua wahine ala a mare hou iho oia i kana wahine hope i kulike ko laua ano ma ke koko, ua kala aku la oia iaia a hoi hoi mai la iaia i ke kuleana hooilina o ka hale o Rawenakaila, a na kona make ana i hoonele aku iaia me ia kuleana, aka, o kana kaikamahine hope oia wale no ka hooilina ana i ka manaolana ai.  Aka, auhea la oia?  Hoike mai ka make aia oia ke waiho ala maloko o ka hale lua he kama iki na ka palaho a me ka popo, aka ma ka ike a ka maka aia he mea io a he mea koko ana i hauoli ai me he la o kona io a me kona koko no ia.  Ano e Mr. Makaikiu, o keia ka misiona pohihihi a’u i makemake ai na ko oukou keena oihana e hooko ina eia io no ua hooilina ala ke ola nei a i ole ua make kahiko io no paha ia.  O keia ae la ka hoike a ka Makuisa Rawenakaila a ua haawi aku nei au i ko’u ae no ko’u lawela we a hooko ana i ka hana, wahi a Heneri Beleinehama.

            Alaila, i ka wa hea oe e hooko ai i ka hanohano o keia misiona?  i ninau hou mai ai ke ahi makai @ hope o kana hoolohe akahele ana i na hoike a ke kiu.

            I keia po maluna o ka laina mokuahi nui loa e haalele ana ia Potamuta i pane aku ai ke kiu.

            Mr. Beleinahama, wahi a ke alii makai, o na hilinai ana a pau a ko kakou keena oihana, aia no ia maluna o kou hokoa a o ka hoopakele ana o kou ola iloko o ka makaala na ke akua no ia e kokua mai.

            Alaila, mahope o na olelo ao o ke kauoha a ke alii poo o ka oihana a me ka huaolelo kahoahoa hope a ke kanaka Opio – God save the Queen aia ua kiu ala ua haalele iho la i ke keena oihana a hulihoi no kona keena no ka hoomakaukau ana iaia iho no ka hooko ana i ka hanohano o kana misiona pohihihi.  He kulana o ke kanaka kaahele ko ua makaikiu ala i hoea aku ai no ka uapo a hoopaa i kona inoa ma ka papa o na ohua papa ekahi a mamua o ka haalele ana iho o kamoku i ka uapo aia he keonimana ua hoea ua hoea aku a lulu lima pu me ka kamakaikiu a na na olelo a ua Keonimana ala i kamailio ae i hoike mai o ka Makuisa Rawenakaila ia i hoea mai la e haawi i kana mau olelo hoolana hope maluna o ke kiu opio a e hahai ia kana huakai imi pohihihi me na holomua o ka pomaikai.

            He pouli aaki na wahi e hoopuni ana i ke awa o Potamuta aka ua hoomalamalama ia no nae ia e na kukui wela o ka mokuahi iaia e panee malie ala imua aka, ka minute i moeuhane a i haupu mua ole ia aia he mau hana hamabaga ke kahi e lawelawe ia ana maluna o ke la mokuahi.

 

 

KA MOIWAHINE LILIUOKALANI-MA KANA HUAKAI HOLOHOLO KAKAHIAKA, MAIKAI KONA OLA KINO.

 

            E like me na pua i hooma @ ia e na kulu kehau kakahiaka, pela na hiona nohea o Kalani i oili mai ai ai Kona Home Alii mai o Wakinekona a hele holoholo ae la ma ke kakahiaka nui o nehinei i ukali la e Mrs. Vakeki Heeluhe.

            Ua kaaolo ae la ka huakai holoholo a Kalani ma ke alanui Hotele a ma ke kihi mauka o ke alanui Puowaina kahi a kona kanaka e noho nei ua kipa ae la a hoomaha iki iho la no kekahi mau minute pokole a kau mai la iluna o ke kaa uwila no ka hele holoholo ana e hanu i na ea huihiu o ke kakahiaka nui.  He maikai kona ola kino, a he lamalama maikai kohu oiwi la no Kamakahala.  E ola loihi ka Moiwahine Liliuokalani i ke Akua.

 

HAULE KA HUI KINIPOPO O MAUI.

 

            Maluna o ka mokuahi Kalaudina o ka Poaono nei, i hoea mai ai ka hui kinipopo o Maui i waeia mai ko laila mau keiki akamai loa ma ia paani, no ka hele ana mai i Honolulu nei e hookuku ai me ko nei mau keiki kaulana ma ia hana.  O ka paani mua loa i malama ia mawaena no ia o na keiki o Maui a me ka hui kinipopo Honolulu ma ke kahua olohu popo o ke Kula Kapunahou.  Ua hoike mai na keiki o Maui i ko lakou lehia ma ka nou popo, ka apo, hili a me ka holo ana, aka, ua hiki ole nae ia lakou ke lanakila, oiai na keiki o Honlulu e haawi mau ana i na kiai makaala no na popo a pau e lele aku ana imua o lakou a ua apo ia mai e like me he mea ole ala.  A maluna o na mea a pau oia no ka loaa ana i ka hui Honolulu he keiki nou popo akamai nona ka inoa o Joy.  I ka pau ana o na komo ana eiwa ua loaa i ka Honolulu he 9 puai, a i ko Maui he 0.

            I ka Poalua ae i malama hou ia ai he hookuku kinipopo mawaena o Maui me na keiki o na hui kinipopo like ole anei nei koe na keiki o ka hui Honolulu.  Ua lilo, no i na keiki o ke kapitala nei ka lanakila he 10 puni iloko o eiwa komo ana a he 5 a ko Maui.

 

 

IKEIA HE MOO KAI.

 

            S@dane, Iulai 14.  Ua hoike mai ke kapena o ka mokuahi Chillagoe, ua ike oia he moo kai nui mawaho aku o Ram Head (kokoke i ka Lae Howe), ma na kapakai o Vitoria.

            Ua kokoke loa ka moku ma ka aoao o keia moo, a o kona loihi he 35 kapuai.

            He eha ona mau kuala, ma kahi he eono kapuai ke kaawale o kahi mai kahi, a he eha kapuai ke kiekie.

            O kona poo he like loa me ko ka sila, aka, he loihi aku nae, ma kahi o elua kapuai ke anapuni o kona poo.

            I ka wa i kokoke loa aku ai ka moku ma kahi o ua moo kai ala ua nana mai la oia a luu aku la no lalo o ka hohonu.

            Nui ka piha o ka hoikeike a na poe kalepa ma ke hhiahi Poaono nei i na poo makaikai, a ua nui ka mahalo o na mea a pau no na mea i hoikeikeia mai.

 

 

            HALE INU RAMA BOSETONA.

Alanui Hotele ma Ewa o Alanui Nuuanu.

Eia me makou na wai hoomalule kino e ko’u ai ka puu

Wisike, Gini, Bia, a pela aku.

            Nona ka inoa i hooheno ia Elua kaua i ke Ala Mokihana.  E ike ia kaua hoa kanaka he Hawaii au, Hawaii oe hipuu paa i ke Aloha a mai poina i kou io ponoi me ke Aloha.

Eia ma keia hale ko oukou makamaka Hawaii R W. Davies, a ua iini e halawai me oukou.

PAIPAI OPIO.