Ke Aloha Aina, Volume VIII, Number 31, 2 August 1902 — Page 5

Page PDF (720.56 KB)

This text was transcribed by:  Kamakani Carville
This work is dedicated to:  Alice and Bobbie Gascon, Todd and Kekoa Carville, Kumu

KE ALOHA AINA

E HULUHELU I KEIA E KA LAHUI

Kakoha ia no KE ALOHA AINA. .Mr.Lunahooponopono,

Welipa kaua:- E oluolu I kou lokomaikai palena oleebaawi mai kkau kauwahaahaanei i kolamu malokookaupepa, KE ALOHAAINA  uwea a a bailono o Hawaii Paeaiana.

HELUHELU I KIA E KA LAHUI.

E o’u mau makkainana o ka aina hanau mai Hawaii Nui o Keawe a pulelo loaaku i na kai honehone oNiihau,aloha oukou.

            Eia iwaena oko kakou poai e ka lahui, he ekolu aoao kalaiaina e ku nei, ka Repubalika, ka Demokalaka a me Home Rula Repubalika. i kinohi loa, mamua o ka hooholo isana o ka Bila Hoohui Aina me Amerika @, ma ka Hale Kaukanawai oia aupuni, a lilo aku kakou malalo o ka malumalu o kona hae, uamaopopole’a loa ia kakou he elua wale  noaoao kalaiaina ma Amerika Haipuia, ka Repubalika a me Demokalaka i ka la o Hawaii Paeaina i lilo aku ai malalo o Amerika Huipuia, a lawe ia aku kakou malalo o na eheu o ka manu Aeto ua @ i@ aupuni makua I ka haawi ana mai i’ kapono kobo balota laula. Ia wa ua noonoo akahele iho la kakou e kukulu is i aoao kalaaiaina no na kanaka Hawai, ua a pono ia ka inoaoia aoao, Home Ruia.

            Ma ke kau koho balota o keia makahiki aku nei, n loaa ia Wilikoki ka lanakila no ka holomoho elele ana no ka laboi.

            I ka holo ana o Wilikokima Wakinekona ualoaa iho laiaiakekahi kuia, no ia kumu, ua hoi pupuahulu mai la oia I Hawaii new me keia wahi puolo. “ E ka lahui,e pakui kakaou i ka inoa Repubalika mahopeoHome Pula,no ka mea, o ka poe Repubalika ka haanni maloko o ka Hale Kaukanawai o Amerika Huipuia.”

            Mahope o keia mau hana kamalii a ka Elele, ua holo hou aku la oia ma Wasinetons, a hooikaika pauaho ole aku la i ka bila Kaahapaumia me kabila Auwai o Kohala, haalele i nahana koikoi e pomaikai ai kakou ka lahui. Ma ka la i hapai ia ka bila Koi Poho pauahi ma ka Aba Senate no ka  noonoo ana, ihea ka Elele Wilikoki a oukou i koho lokahi aie nana,e kiai,aehana ina hana e pomaikai ai kakou? I ke alahele o Wilikoki no Hawaii nei i kela Manawa, baalele kumu ole aku la I keia hana nui e pomaikai aina poe I hoopoino ia a i hoonele ia ma kela pauhi poina ole o ka la 20 o Ianuari 1900.

             Pehea ko oukou manao, e ku’u lahu alha, ku’u lahui hoomanawanui, ku’u lahui puuihei i na olelo oiaia ole a ka, Eiele Wilikoki, a me Kalauokalani Opio, he hana maikai anei keia na ka Elele o keia Teritori e haalele I kekhai hana e pono ai na poe i hoopoino ia ma ka pauahi, ke manao nei au, aole, aole loa keia he hana maikai, no ka mea, ua @ oia I kana berita I hana ai me ka lahui.

            Ma ka mahina o Iulai i hala, ua huli hoi mai ka Elele Wilikoki, a heaha kana pala I haua mai nei ma Amerika Huipuia nou e Hawaii, Aole.

            O ka hana mua a ke Elele I kona hiki ana mai nei oia keia. “Ewaiho kakou I ka inoa Repubalike, a mai keia la aku e ike ia kakouHome Rula.”

            Kupanaha o na kupanaha, aole loa I waiho ia mai kekani kumu no keia ano bana kamalii ka Elele.

            Nana no I kalahea imua o ka lahui e paku Repubalika mahope o Home Rula, aka, i keia la nana no I wehe ae la, no keaha laaole I maopopo ia’u.

            E o’u maumakkaipana,mai Hawaii a Kauai, e heluhelu I keia me ke kuio a me ke akahele.

            Ma ke kakahiaka Poalua o kela mahina I hala aku la hora 10a.m., ua noho iho laka Aha Elele  Nui a ka Aoao Home Rula ma Foster Hall. Maloko o keia Aha Elele ua hoonua mai oe a Hawaii Nui o Keawe he (4) elele no ke kiaiana kou maluhia, na @ mai oe e Maui Nui o Kama a me Molokai Nui a Hina be (9) elele no ke kiai ana i ko olua maluhia, ua hoouna mai o Kauai a Mano Kalanipo he (5] elele no ke kia ana i kou maluhia, ala, o oe e Oahu Kakuihewa ma o ka alunu mana ala (D.Kalauokalani) he 124 au elele.

            He hana kaulike anei keia e ka lahui? Ke waiho aku nei au I keia ninau imua o oukou, a na ka iunaikehala o kela ame keia e pane i ka haina.

            Me kela Aba Elele Nui ua hooikaika ke Keikialii Kalanianaole e hoololi hou is kekhai wahi o ke kumukhanawai, I kulike me ka moto. No ka pono kaulike o ka lehulehu Lulu lima ke Keikialii me D. Kalauokalani me kaberita e hooholo ia kela kumukanawai hou i kekahi la ae, aka, i ka puka ana mai o ka la me kona nani, a waiho malaelae mai lahoi na kuahiwi o kaua me  ko lakou nani, aia hoi ua ku mai la D. Kalauokalani ma ka papaheleo ka Ofiama a kue mai la I ke Keikialii ana i berita ai hoi i kela po e hooholo ia. Ma kela minute, ua’ ku ae ‘ia ke Kekikialii a puana mai la i keia mau huaolelo meka walohia. Ua berita mai oe ia’u i ka po nei e hooholo ia keia kumukanawai hou i keia la aka, i keia hora ke uhaki nei oe, nolaila e haalele ana au ia oukou no ka pono o ka lahui.

            Mai ia Manawa mai, ua webe mai la ka pili’na o na ‘opio mai ka poli maio ka makua, me na oleleo hoino a D. Kalauokalani a me Wilikoki l pa opio, he kamaii, he hupo me ka moo.

            Nolaila e ka lahui ua ku kaawale na opio, a aia lakou i keia la maluna o ke keehina kuokoa, me Prince Kalanianaole ke alakai.

            Ke makaukau nei na aoao ka laiaian like ole o ke kulanalauhale nei e kakoo I ka inoa o keia keonimana opio I Elele Lahui, a ke manao nei no wau, ua oi pakelaae ke kupaa a me ka hoopono o keia kanaka o ka aina ha nau mamua o Kalanokalani a me Wilikoki huipuia.

            Nolaila, mai puni I na pahele a keia mau kanaka e haphel aku ai imu a oukou, no ka mea, ua iini piha laua e lilo I Za nou e Hawaii, a e umi apuaa i kou mana kivila maloko o ko laua poholima. O ka loe o ka lahui ke hoolohe ia, aole o ka leo o keia mau kanaka alakai hewa, hapuku mana ma na ano a pau.

            Me ka mahalo ia oe a Mr. Lunahooponopono a me na keiki onin hua.

            Owau no,

NA KE ALOHA KEIKI I KAILI AKU I KONA NOONOO MAIKAI

            Ma ka auina la Poakolu nei I lawe ia aku ai e hoopaaia ma ka halema’i pupule o Palikapu, he wahine opio Hawaii nona na makahiki he 22 no ka loohia ana me na ma’i pupule. O ke kumu nui nana i kaili aku i kona noonoo maikai mamuli no ia o ka ehaeha I loohia iaia ma o ka make ana o kana keiki hookah wale no. He mau pule i hala ae nei ua make iho la kappa keiki ma kekahi hale holimalima o Magoon ma Kakaako ae nei. A ke kino make hoi o kana keiki ka mea a kekahi kanaka I hoao ai e kiolaaku no lalo o ke alanui aka, ua hooko ole ia nae ka manao hoomainoiono okeia kanaka ma o ka nui o na poe I kue aku I kana mau hana lokoino. Mai ia maoawa mai i hoomaka ai ke kaawale ana aku o ka noonoo maikaimai laia kau, a he nui hoi na wa ana I hooweliweli ai e lawe i kona ola. A mamuli o ka hopohopo o kona ohana o poino kona ola, nolaila, ua hoihoi ia aku oia iloko o ka lima o ke aupuni kahi e loaa ai iaia na pulama maikai ia ana.

MA KE KAUOHA KUAHAUA

Ma o ke a’o ia ana mai no ka pono o na poe koho balota o ka Apana Koho Eha e koi ana e hoololi ia na palena o kekahi mau mahele koh, Owau o SANFORD B. DOLE, Kaaian a ke Teritori o Hawaii, ma ka mana i loaa ia’u ma ke kanawai, ma keia ke hookaawale a ke kukulu nei i keia mau mahele a me na wahi koho maloko o ka Apana Eha I oleola.

            Mahele Ekahi-O kela wahi a pau o ka apana i oleola i huiia maloko o ka Apana o Honolumu, ae waiho ana ma ka hikina o kekahi kaina e holo ana mai ka uwapo loihi o Ala Moana a ke keihi kihina o na alanui Moe a me Punahou-ma ke moe pololei ana Ak.30 deg. 30min. Hik., alaila, ma ke alanui Punahou a hiki ke kumu o ke alahui Manoa, alaila, mauka a ma ka lihi komohana o ke awawa o Manoa no ke poo ola wahi hookahi.

            Wahi koho- Kokoke i kahi hookuina o na alanui Moi a me Punahou.

            Mahele Elua- O kela wahi a pau o ka apana i oleloia e waiho ana mawaena ok palena komehana o @ Ekhahi a me kekahi laina mai@ aekai ma ke alanui Sheridan alanui Piikoi i hoakeala a me alanu PM-koi a ma ka palena komohana o ka pa o Lunalilo Home no ke kihi hema o Kalawahine a ma ka palena hikina oKalawahine a hiki i ka hookui ana ma ka aoao komohana o ka Mahela Ekahi ma kekahi wahi he 1400 kapuai mauka aku o Tantalus.

Wahi koho-Makiki Paka

            Mahele Ekolu- O kela wahi a pau o ka apana I oleloia e hoopuniia ana e na palena komohana o na Mahele Ekahi, Elua a me Ewalu, alanui Kula a me Nuuanau no kahi o ka pou hae kahiko maluna o Puowaina a me ka piko a Konahuanui.

            Wahi koho- Ma ka hale ma ka hookuluna o ke alahao kaa uwila Kiekiena Pakipika a me ke alanui Nuuanu.

            Mahele Eha- O kela wahi a pau o ka Apana i oleoia e hoopunila ana e na Mahele Ekolu a me Ewalu a me na alanui Beretania a me Nuuanu.

            Wahi koh-Ema Kuea

            Mahele Elima- O kela wahi a pau o ka apana i oleloia e hoopuniia ana e ka Mahele Ewalu a me na alanui Beretania Puowaina, Moi a me Millani a me ka lihikai.

            Wahi koho-Kapuaiwa Hale.

            Mahele Eono-O kela wahi a pau o ka apana i oleloia e hoopuniia ana enaalanui Mililani, Moi, Puowaina, Bertania a me Nuuanu a me ke awa.

            Wahi koho-Honolulu Hale, alanui Kalepa.

            Mahele Ehiku- O kela wahi a pau e waiho ana mawaho aku o ka apana o Honolulu.

            Wahi koho- Halekula Waimanalo

            Mahele Ewalu-O kela wahi a pau o ka apana i oleloia e waiho ana mawaena o ka palena komohana o ka Mahele Elua a me kekahi laina e holo ana mai ka aekai mai ma na alanui Hema, Moi a me Alapai, a mai ke poo o ke alanui Hem, Moi a me Alapai, a mai ke poo o ke alanui Alapai no kahi o ka pou ha kahiko maluna o Puowwaina alaila ma ka lihi hikina o ke awawa o Pauea a hiki i ka hookui ana me ka lina komohana o ka Mahele Elua, ma kekahi wahi makai o ke kumu o ka oioina o Tantalus.

            Wahi koho-Halokula Kindergarten me alanui Beretania.

            HAAWIIA MALALO O KUU LIMA o me ka Sila o ka Teritori o Hawiaa, i keia la 30 o Iulai, M. H. 1902.

(Sila) SANFORD B. DOLE

H.F. Wichman.

Wilkimana

E loaa no na MAKAANIANI no na maka ma ke kumukuai haahaaloa ma ko makou Hale na Gulama Alanui @