Ke Aloha Aina, Volume VIII, Number 30, 26 Iulai 1902 — Page 4

ʻaoʻao PDF (620.73 KB)

This text was transcribed by:  Pua Sterling
This work is dedicated to:  Wayne Hoolae Sterling

KE ALOHA AINA, POAONO, IULAI 26, 1902

 

Ke Aloha Aina

Hookam@ia no ka Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa na ka Lahui Hawaii

 

EDWARD L. LIKE

Lunahooponopono

 

JOSEPH K. LIKE.

Luna Hoopuka

ALEX NAWAHI.

Luna Hoohana

EMMA A. NAWAHI

P@@@@ o KE ALOHA AINA

 

PUKA PULE.

E hoopuka ia ana ma na kakahiaka Poaono a pau.

 

KEENA HANA

Ma alanui Moi, Leleo, Helu 370 Kokeke ma ka Hale Hoolulu Kaaahi. Pahu Leta 513

 

No ka Makahiki          $2.00

No ka Eono Mahina    1.00

No ke Kope Hookahi  .05

 

HONOLULU IULAI 26, 1902

 

            Ke pii mahuahua mau mai nei ke kulana ohohia ia o ke Keikialii Kalanianaole i Elele Lahui I Wakinekona no keia Kau ae.  Ua loaa @ [word unreadable] ke hili@ai piha ia e na aoao kai@@aina like ole o kakou @ [word unreadable].

 

            Ua hala @ ka wa a kakou e hookakaia ae ai ia kakou iho ma kea no o ka kakou mea no e manao ai he pono alaila he pono wale no ia ma Amerika.  O kela ano kanaka keia ano kanaka a kakou e pono hapuku ai a onou aku, alaila, e lilo kona mau kinaunau a pau i mea ole i ka poe o Amerika.  Aole; he mea nui ke kanaka a kakou e koho ai a hoouna aku, malaiia no e ike ia mai ai kona ano a lilo i mea e hoohoaloha ai me na poe ma Amerika, i ka wa o ka hana e lilo no ananei ke kulana oia kanaka a me kona mau ano a pau i mea kokua a hoopomaikai nui i kana mau hana a pau. O ka nui o na hoaloha ka oi aku o ka pono mamua o na enemi.

 

HE MEA HOOMANAO IA NA HANA MAIKAI A PAU.

 

            He ulia pomaikai kai loaa i kekahi mau mea a Hilo a laua i moeuhane mua ole ai aia he pomaikai e waiho ana ma kekahi wahi okoa a e kau mai ana ia maluna iho o laua.  I ka wa i make aku nei o Kale Likikini, aia hoi ua hookomo iho la oia iloko o kana palapala hooilina mawahe ae o kana i hana ai no kona ohana ponoi, he haawina o $200 pakahi ma ke dala maoli e haawi ia ia Rev. S. L. Lesha a me H@n W. B. Nailima.

            Ma ka hoomaopopo ana penei paha ke kumu o kona hoomanao ana i keia mau kanaka e loa i pili ole iaia.  O Rev. S. L. Desha ua lilo oia i hoa hoonanea @ona ma kekahi mau manawa o kona noho mehameha ana ma kona home i kona wa oluolu a me ka wa nawaliwali, ua hoea mau aku oia i ona ala e hoohala ma@awa ai a e luana pu me ia.

            Iloko o ko Kale Likikini wa ma’i kulipolipo ua kipa mau aku oia e haipule nona ma ka aoao o kona mo@ ma’i e kokua pu ana i kona ohana ma ke ku kiai ana i kekahi mau hora o ka po a me ke ao me @ leo pule e hoolana lana ana i kona manao, a na lilo no hoi ia i laau lapaau maikai e hooluolu ana iaia i kekahi wa kupilikii loa, a o ka hopena oia mau hana maikai ku i ke aloha a ke Kahu oia ae la keia loaa ana he hoomanao aloha mai a Kale Likikini mai.

            Me kekahi mau mea pili i ko ke Kahu noho ana ua haawi mau aku o Likikini i kana mau kokua aloha ana iaia, a pela iho la i lilo ai laua he mau hoaloha oiaio e hoomanao ana i na hana maikai a kekahi me kekahi.  No Hon. W. B. Nailima hoi, ua nana aku oia iaia ma ke ano he kauwa hoopono ana i hilinai @ui ai mamuli o kana lawelawe ana i kana oihana kalepa no kekahi mau makahiki loihi, oiai oia i waiho aku ai i kaua mau hana nui a pau iloko o ka lima o kela kanaka.  Aole i loaa laia kekahi hemahema o kana lawelawe ana a hiki i kona waiho maoli ana aku i kana mau hana mamuli o ka nawaliwali.

            I na wa a pau a Nailima e lohe ai i ka ma’i pilikia loa o kona Haku, ua hoea aku oia e ike iaia e noho pu e kiai no kekahi mau manawa ma ka aoao o kona moe ma’i, a pela i pili paa ai ke aloha o ka Haku maikai ne kana kauwa hoopono.  O ko Kale Likikini ike mau i na helehelena o keia mau kanaka e maalo ana i kona alo iloko o kona mau manawa pilikia nawaliwali loa, oia iho la ke kumu nui nana i hookomo aku i ke aloha iloko o ka puuwai o keia kanaka waiwai e kono ana iaia e hana i kekahi mea no keia mau hoaloha oiaio ana i ike ai i ka laua mau kokua aloha ana iaia.  Pela no e ike ia ai he mea hoomanao ia na hana maikai a pau.

 

LOAA HE KINO IWI KANAKA

 

            Oiai kekahi mau koa Amerika e hele makaikai ana maloko o ka lua ma ka piko o Daimana Hila, aia hoi ua loaa aku la he kino iwi kanaka i kau @ na iwi e waiho ana malalo o kekahi kumu laau kiawe.  Ua hoike koke mai keia mau koa i ka halewai i keia kino iwi i loaa iho la ia laua.  Ua hoea aku ka Makai Nui Brown me na makai no kahi o ke kino e waiho ana me ka hoiliili ana ae i na iwi a lawe mai la no ka halewai.

            O ka mea nona keia mau iwi, ua manaoia no Hornef no ia, kekahi o na haole hana o ka halekuai lako gula o H.F. Wikimana, i nalowale ma ka la 25 o Iune o kela makahiki aku nei.  O ke kumu o kona @ake ua manaoia mamuli no ia o kona inu ana i ka laau m@ke.

 

OHOHIA NUI IA KA HALAWAI A NA OPIO

 

He Mau Haneri Kanaka i Hoea ae i ka Halekeaka Ofiuma.

 

            Ma ka po Poaha nei i malamaia ae ia ka halawai makaainana mua loa i na poe opio i haalele aku i ka aoao Kuokoa Home Rula, a@ kukulu ae hoi i aoao kalaiaina e o nei i keia mau la ka aoao Kuokoa, maloko o ka haleaka Ofiuma.  Mamua o ka hoea ana mai o ka hora e wehe ia ai na hana oia po, aia na kane, na wahine a me na opio e moe kaoo ana no ka halekeaka no ka hoolohe ana i na manao o keia aoao kalaiaina lahui hou.

            I ka hoea ana mai i ka wa e hoomaka ai na hana, aia ka Ofiuma ua piha @ me na kanaka i hiki aku ka heluna maluna o na haneri.  O Sol. Meheula ka lunahoomalu oia po, a @nana i hoike mai i ka lehulehu o ka manao i kahea ia ai o keia halawai no ka hoike ana aku no ia o na opio imua o ka lehulehu i ko lakou kumu i haalele aku ai i ka aoao Home Rula, aia iloko oia aoao kahiko he mau kanaka i hiki ole ke hilinaiia, a he moo.  Wahi ana, aole a makou mau olelo inaina no ka aoao kahiko, aka, he hoike aku ana makou i na mea oiaio a pau.  O ka haiolelo mua ana i hoolauna mai ai oia no o J.K. Nakookoo, ke kakauolelo mua o ka aoao Kuokoa Home Rula.

            Ua hoike mai o nakookoo imua o ke anaina, ua haalele aku oia i ka aoao Home Rule, no ka mea, aole i hooko na alakai i ka lana mau ae i hana aku ai me lakou na opio e hooponopono hou ia ke kumukanawai.  Ua hoi hope aku oia no ka moolelo o ka aoao Home Rula a hoike mai la i na mea i hana olelo ia e na alakai no ka pono o ka lehulehu.  O ka bila kulanakauhale a me ka bila okana, kekahi mau bila ano nui loa i pono e hana koke ia, ua lawe hele wale ia ae e Keoki Makamu, oiai nae o ka wa kupono ia no ka waiho ia ana aku iloko o ka Ahaolelo, a sole hoi o Kalauokalani i hoao aku e huli i ua bila ala a lawe mai. Wahi ana no ke Keikialii ua ike oia he alakai hoopono e hiki ai i na kanaka ke hahai aku mahope ona me ka hopohopo ole, o kona makemake wale no o ka loaa o na pomaikai i na Hawaii.  Ua hoao na alakai e kapae aku i ke Keikialii mawaho me ka hoopuka ana i na huaolelo kupono ole nona, no ka mea, o ke alahele a ke Keikialii e makemake nei e hooko aku he alahele e hoonele ia ia o Kalauokalani me ka mana ana e paa nei, a no ka oiaio o na hana kue a Senatos Kalauokalani i ke Keikialii ua heluhelu mai la oia i ka leta a ua alakai ala i kakau aku ai ilalo o Laie aole na Home Rula e hoolohe mai i ke Keikialii.

            O ka elua o na haiolelo oia po oia no o John Wise, na ku mai oia a hoike i na kumu o ko lakou haalele ana i ka aoao Home Rula, mamuli no ia o ka hookoole ia ana o ka lakou mea i iini ia ka pono kaulike o ka lehulehu.  Maloko o ke kumukanawai kahiko, o ka aoao Home Rula aohe pono kaulike e loaa ana i ka lehulehu, aka, aia ka mana a pau iloko o ka lima o ke kanaka hookahi, e ike ia no ka pilikia ma kela kau Ahaelele i hala i ho la, heaha ka mea i ike ia, ua hiki ia Honolulu nei hookahi ke koho a oi hewahewa aku na elele e hiki loa ai ke uhi pu ia aku ka mana o na elele mai na mokupuni mai.  A no keia hemahema nui o kekahi mau paukku o ke kumukanawai na hooholo iho la makou e hooponopono hou ia na pauku me ka ae mai o na alakai, aka, heaha ka mea i ike ia ua hoi hope hou laua a ko ole iho la ko makou makemake na opio e loaa ka pono kaulike i ka lehulehu.  Aole o makou makemake e hoopilikia i na elemakule, aka, e haawi aku e koho ia ina ua manao ka lehulehu ua kupono loa na elemakule no ka hooponopono ana i na hana pili kalaiaina ua hiki no, a ina hoi ua manao ka lehulehu ua kupono na opio aia no ia mana me lakou.

            Mahope o ka hooki ana o John Wise ua hoolauna ia mai la o Lunamakaainana J. Emal@ka, ua hoike mai oia i na mea oiaio e pili ana ia lakou i noho iho ai ma kela kau Ahaolelo i hala aku ia, aole he mea i hana ia no ka pono o ka lehulehu, a o ka lakou mau mea i hoohiki aku ai imua o ka lahui e hele ana lakou e hana iloko o ka Ahaolelo o kekahi oia mau mea aole loa i lawelawe ia.  O ka bila kaa hapaumi he pono no kekahi hui a poe kakaikahi wale no, oia ka bila i hooikaika nui ia a poina ae la na bila e pono ai ka lehulehu, a o keia bila kaa hapaumi e haawi ana i kekahi pono alunu e loaa iaia ka mana o 50 makahiki e hoohana ai, o keia bila kekahi o na bila a’u i kakoo ole aku @ i ko’u mau hoa.  O ka iini o ka Hui Kuokoa i hoala ia ae nei o ka holo o