Ke Aloha Aina, Volume VIII, Number 25, 21 June 1902 — MOOLELO HOONI PUUWAI -:NO KE:- KAKELA LANAFODA -:KA:- Ipuka o ke Kuewa me ka Aea. -:KA:- Pua Lilia Ahiu o Sanadela. [ARTICLE]

MOOLELO HOONI PUUWAI -:NO KE:- KAKELA LANAFODA -:KA:- Ipuka o ke Kuewa me ka Aea. -:KA:- Pua Lilia Ahiu o Sanadela.

MOKUNA XIX. Ke Ao Eleeie Hakumakuaia o na Hana Ohuaiu Kipi—Ra Elele ma ka Lua Kupapau. TJa manao ua Akih hopa nē» q kona holo ana halepule o .. = • ■' 1 ■■■ ke Akua, he mea no ia nona e pakele'al m») ka hnpu in ana nku, aka he luuaao pulaualelo wale no ia, no , ka mea, īloao o na hora pokole tuah('pe īho o ko laua paa ana, ua hulo c« la ka lohe ua hopu ia laua a hoopaa ia malok'o o ke towera no fea hewa kipi i ka moi, a o ka la o ko laua hookolokoloia ana aole loa he tnea i lohe jiitiwaho aka o na hoa o ka Ah&kuku. 0 ke kanaka kipi mua loa i lawe ia mai e hooloheia kuna nihia o Karuaki Wimwoka no ia ka El* Kapoka, a iinuao ke alo o n'a hoa o kela , ahakuka, a o kona mau lunakanawai hoi nana e houl/he' kona hihia tia ahewa ia oia e oiake ma ka pa.o pae okipoo a ma ka 1& 10 u ka mahina o Mei, 1650, i hooko ia ai ka hopena weliweli maluna o Kamaki Winlwoka, he elua la mahope iho o kona hookolokoloia ana. Ma kela la i hookoi'a tu ka hana okipoo maluna o ka Ela o Kapoka aia ca Akipihopa Ruka e ku ana imua o &a iunakanawai o ka aha kuka a hoolohe no kona hthia a o ka hoo- - pai i loaa ia Ela Kapoka, oia hoopai like no kana e auamo aku anb, a tna ka la 12 mai i hoi aku ai kona tihane ma kela ao a kaawale ae la kona poo mai ke kino ae ma keia ro. Alaila, na ka make ana o keia mau kanaka me kela ano hoopai Weliweli o ke oki poo i hookiki ia aku i nu kannka o ka aoao kipi a hoa!ti hou lakou ī ka haunaele e hiki ai ke hoohioloia ka nohoaliio Ea ohana moi o k« hale o Kuaka, Bt ;BrtB, a iloko o nam&hina poaole aia ka aina mtti o a o ua pioloke lio kft o ka haonaelp, a o na lun» au pum Pelekane e noho ana ma kela a me keia' mnu wahi o Sekotia, Irelani a me Waie, ua pau ae la ia i"kā pepehi ia e na kii»i, o ka lakou mau luna aupuni ī hounoho aku ai oia n» p :»e e noho a e paa rtnā i na oihana no ka pono o ko lukou aoao, ua kupiiikii a pilikia mar.lt no k«j ola o na luna aupnni o ba moi o Pelekane i hana haunaele a ko ■ poe kīpi, a noi mai i ko lakou :\u |

|juui oiikun e hni.wna«ku nn kjftua ano'e honpakele ia ai ko lakou mau oJa. ;■ . sln ria pipii «lanui e lohe ia ana kt» k>u hoobo o ka poe kipi e kahea ana, anaki, anaki, ilaīo ine ka noho alii pape. > Uoko o keia mau haunaele kipi 1 ala fle la, ua ha«'e hope anoi ka moi Kal© Stoarts i kona naau haawi ko kua ; a hoopakele aua i kona mau luna aupuni a rae na inaknamana i h«H ole aku mahope o k« poe-feipi ? Aole, e like me kona kulana o ka hiki mua ma na mea a pau, ua kuahaua koko ae ia i ka iahui e kahea ana ia lakou e ala me ka fokahi a kioai i keia mau hana kipi itia me k% oi o na mea kaua, a i ole me ka paakiki oolea o na pauku laau a oj6 ka pohaku e hoomalu ia ai 0& mau haua hoohaunaele kipi nei; a be mea o.aio ma keia kuehaua ua ahi loKahi ae kela makaainuna uloua ahi aine keia mukaainana aloha ruoi umio a paa i fia lakou maii iLea t;ha, a ka*i aku la ma ria alanui o Ladana no fca..pehi a hai luku uda aku i na po'trafeu maluna o na kii, a e hoohlo aua l iia puka aniani a me na ipuka o ko lakou luau home ī mau belebeleaa hoo wahaWuha ia na ka weluwelu a me ka nuhaha, e auhee ai iakou'a holo pee ma fetU a uie Jjeia wahi no ka hoopa&ele ana ī ko lakou oieiU lae a me na'kiuo mai ka o lea hku o na pohuku amtf ka paakiki o iia pauku iaau a me kā winiwiui 'p n« o'hāo manam«na. T3a hoea pu ae maluna o ke kahua noopakele lauui na pualikoa aupuni na koa pukaa a me hele vr*wue malaio o ke Dake o loka a o ka puali feaua ho malalo o ka Haku Opio a hoopuehu a hoauhe6 i na kipi mai loko aku o ke o Ladana. Aka, ua pau a auhee loa anei ua kipi mai ioko aku o Li.dana? Aole! E hke me ka emi aua o ka wai o ka moana a pii hou ae peia no na kipi. Ua auhee lakou ma kekahi aoao aku o Ladaua, a aia ke komo a ke momoku j uiai la uia kekahi aoao, e auhee aku j aoa, a e pii mai ana. i 0 ka wiwo ole a ka eleu ī | loaa i na koa kaua iio ma ka hooko | ana i na kauoha q lawo aua ma o a j niaanei, aele loa ia e hiki ke hoole i ia ua nele lakou aie ka | aka, o ka hiki ana na& ke paui a j ke hoopio i ke komo aua mai o na | kipi, he mea ano paakiki no ia. Nolaila, ma ka noonou lokah) ana o na ulakai o na puaii elaa, ua hooholo ia ka hoo&oho papn axia ī na koa pukaa me ka lakou uuau bai <ri pukuniahi uia k<la a eue keia Jt;ha" eheu o ke kuluuakauhule, a u haawi hoi i ka lakou uiau kipolU aua uiuli.nu o ua k!pi i ka wa e komo »ku ai uo loko o ke kulauakauhale, alaila, mawaho aku o keia uiivU, lama būtarī pukuuialu ua kga hele 1 wawae, a uia kuhi'o fla kuhua 'iaiki v V

i h oololi n*t p'uali HHualio e mrtla» | ! ma ka hanoh.iiai-) oia-wah', a' he mc-K | oiaio ma keia kulana kaue jpalo a l na koa aupunt, ua iioauhee a p?vni ia aku na kipi mawaho o ke kuluna* kauhale, alaila, ihiko o kela l.inakil* i loaa i nakoa aupuni maloko o ke kuianakauhale o L'.idtine, Ua vrthe ke Kuewa o"Lantif ;da 1 knna pu«li kauuho a haalele ia r>ddanß,«a h'olo' no na kalar,akauliale v?abo knUl a Kekahi mau'luna aupunl Peletane e noho aua iloko o tia hoopihkia ia i_ 1 i e ka poe kipi nu iia haawi ana aku i na hoopakele ana no lakou a hoouna ia lakou e huli hōi no L fl dana 6 hiiii ai ke coatama ia &o lakou ola, orai keia mau Jti e malaaia ia nei na hana kipi hoohaunutie. I O ka wiwo oie o na kipiy a me ka I naueue ole o ko Jakou kulana.liue i ke aupuni oka Moi Kale me spna au hooponopono aupum, ua Liki ! ole ia ke cubU imua o Tk'a iaaika wawuhi o ka puaii kauulio o ka [ Übku Opio Laujif,drt a o ke au,hee ! me ka hoopake'le ana iho i ko laiiou ! iuau ola oia wale uo ke alahele e loaa ai ia lakou ka oaui na. Waw+i€ lio a me ka maka pahikaua mai a na koa, a o ka puūpuu ikuika' l-ja hoi nana i hounawaliwali itai ko lakou mau naauaolana uaai k^ hauoii mai a lt»kou ī kuhihewa ai a iloko o ka poino nui o ka luku'iieae fea pep'ehi ia. - Aka, īloko ōia mau manao nmke o k» hopohopo, aia ua Loea ioai la uaai Ireltuji mai he knnaka S .koaā o loane Hamadin a ka'inoa u, he hoa hanau kaukini no Oliva KomoI wela, n na feeia kanaka 1 paipai a ī j hoākoakoa hou i na naanao wiwo | oie o poe kipi a hoomau ma, ke | kupaa ana ma ko lakou aoao, &ia . mahepe o ke kua o keia kahaka f-- " 1 I j SdEona he mau tausini kanaka Irelani kipi, a o ke alakai hoi »ana i pepehi a i kipaku na luna appuni , Pelekane e noho oihana ana ,ma| Irelani. Alaila, oka hui aua ae o t na kipi a'hooholo me ka lokahi filo oia (Hamfideni.) i alakai, ao ■ lakou no ka pono oko lakou J ina peli iho la e kipaku a i ole e popehi ia ai ka moi Pelekane a loaa a heoko ia ka pono a i kuko mau ai i ka po ine ke ao qo na makahiki i hala.

0 ka hooko o'.e ia aaa o ka makemake o aa m.anBo alunu a pakaha iukuu o keia poe e ka uioi, oia ka iu&* naoa i hoa ka iu&iua wela a lili iloko o lukou, a ia iakou i hoao ai e kaili i ka iuaoa o ua hala aha i olelo uialalo o ka ikaika a me ko , lakou haulehia ana uo elua ! uolaila, ua hooholo Ukou o ke kipaku i ka Uioī m&i ka nolio alii aku a , i ule o ka pepehi iaia a uiake, .a i ! hooia no la mauao ekaeka o ka lili , eia ke pohia nei ke au o wa ao elut-le hakuumkuma o ka lakoa uiau haua oliuuiu kipi. Mai ua leheiehe pouoi ne hji q koia ieaue Hauituleua ua kukal-i

j nia uie ka ( Hi.n iua moi o j Puekuwe u hoike niia īho ua mu- jbaukau oia rne kana oiau puupuu ■ polea e klpaku i.k« moi mai koiaa nuho alu" ue> i uie e hoouaaiaia iloko q kona lu» Ke. aa ole ia m.ai. kela koi haalele i ka noiia ai'i iloka Q"kq kti mau lep huru o ka uaulnlo kailiaawi. īa muj no ūa louoe aei jie ka umauaia huokahi ama ka punwui o hookahi mauuo aia na> kipi ua hahfti aku Ja iuahope o , aluk&|Ana a a ke maki ala me ka haueli nui nō ke kulanakuuhdle o. L .(Jana ka pahu hopu | e hooko ia .ai o ko lakōu iāau manao rae ka moeuhaue iuua ole o kei* aiakāi kipi o kana huakai heie'hppa ■ keii ma ano h'e '.inaieiia, . X* ī&kuu e hookokot dku ana e - - ~ i koiiio.uoku o JU4#ua, aiahoi tue "• ;§ i lau laau aia e hLup i e pu§ha imufc o na kiktao ma&au.i īkaika Q pa »na we ka hv.hu, peia iho ]a na kip» i puehu ae ai j o a ianei no ka ana ji. ao lakou ola ipai ka iuaina m<n o ka wawae o na iio o ka pual> kauiilio oka iiaku Kuewa a L»n;.f d >, » iho h i ko iakoa al«kai kipi wiwu ole ne pio a paahao ao k» pmaii kau«iio.