Ke Aloha Aina, Volume VIII, Number 20, 17 May 1902 — Page 4
This text was transcribed by: | Kelly Murray |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KE ALOHA AINA
POAONO, MEI 17, 1902.
Ke Aloha Aina Hookumuia no ka Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa no ka Lahui Hawaii.
_____
EDWARD L. LIKE, Lunahooponopono.
JOSEPH K. LIKE, Luna Hoopuka.
ALEX. NAWAHI, Luna Hoohana.
EMMA A. NAWAHI, Puuku o KE ALOHA AINA.
_____
PUKA PULE.
E hoopuka ia ana ma na kakahiaka Poaono a pau.
_____
No ka Makahiki $2.00
No ka Eono Mahina $1.00
No ke Kope Hookahi .05
_____
KEENA HANA.
Ma alanui Moi, Leleo, Helu 370, Kokoke ma ka Hale Hoolulu Kaaahi. Pahu Leta 513.
_____
HONOLULU MEI 17, 1902.
_____
UA HOOKAPU IA KA LAWAIA.
Ua hoopuka ae la o Peresidena Sloggett o ka Papa Ola he kauoha e hookapu loa ana i na mea a pau, aole loa e lawaia i'a a i ole e lawe mai paha i na pupu, limu, a i ole kekahi mau mea ai ka e ae mawaena o Kalia a me Kalihi, a ua komo pu iloo o keia hookapu ana ke awa o Kou nei. O na poe a pau e loaa aku ana mahope o ka puka ana o keia hoolaha a ka Papa Ola e hopu ia no. Ua ala mai keia hookapu ikaika a ka Papa Ola ma o ka ike ia ana o ka nui o na poe ma'i i ka ai ana i na i'a maloko o keia mau wahi i hookapu ia. O kekahi kumu he mau wahi kokoke keia i kahi o ke paipu hookahe wai ino o ke aupuni. O na i'a o ia mau wahi he ai i na mea ino.
_____
AE KA PAPA OLA E NOHO HOU O WENDOLIN.
Ma ka halawai kuikawa a na lala o ka Papa Ola i malama ia ma ka Poakolu nei, ua lawe ia mai la ka noonoo ana i ke kumuhana e pili ana no ka hookaawale ana mai ia Makua Wendolin mai ke kahua ma'i mai o Molokai. Ua heluhelu ia ka leta a ka Bihopa Guletana e hoike aku ana i kona manao i ka Papa Ola. E hooiaio aku ana aia ka mana piha me la papa o ka hoopau a i ole o ka hoonoho ana ia Wendolin ma Molokai, a ua makaukau oia i na wa a pau e hookaawale ia Wendolin a i ole o kani kahuna e ae Katolika ina he mau hana ku io i ka hewa kana i hana ai. A oiai, aole au i ike he hewa kupono kekahi no ka hookaawale ana mai iaia pela au e huipa ole ai ma keia mau hana a ka papa ma ka hoopau ana iaia.
Ua noonoo akahele ka Papa i ka manao o ka leta, a mahope o na kuka ana ua lawe mai la lakou he olelo hooholo no ka hoike ana aku i ka bihopa ua ae ia aku kona noi, a e kauoha pu ia aku oia e a'o aku ia Wendolin e hooko oia i kana oihana i hoonoho ia aku ai malaila, me ka pololei, a ma keia hope aku o na poe a pau a ka Papa Ola i ae aku ai e noho ma ke kahua ma'i, ke lawelawe lakou i kekahi hana kue i ka manao o ka Papa Ola he mana ko ia papa e kipaku aku ia lakou mailoko aku o ke kahua ma'i.
Ma ka halawai mau a ka Papa Ola i malama ia mahope iho o ka halawai kuikawa. Ua hoole ia ke noi a kekahi kauka Iapana no ka loaa ana iaia o ka laikini malalo o na kumu aole oia i makaukau i ka olelo Enalani. He rula hou keia a ka Papa Ola i hana ai no na kauka a pau ka niele ana ia lakou me ke olelo Enelani mamua o ka loaa ana aku o ko lakou laikini lapaau.
O ke noi a kekahi mau wahine haole no ke kipa ana aku e ike i na poe ma'i ma ka pa hoomalu o Kalihi ua hoole ia. O ke noi a Rev J. Kekipi o ka Hoomana Karistiano Naauao e kukulu i ilina no ia hoomana ma kekahi aina o Bihopa mauka aku o ka halema'i pupule ua waiho ia ko na noonoo ia ana a no keia halawai hou ana aku a ma ia wa e lawe mai ai o Rev Kekipi i ke kii palapala aina o keia ilina ana e noi nei.
No na mea e pili ana i ka lawe ia ana o na ma'i maluna o na mokuahi lawe ohua, ma ko ka Papa Ola manao ,aole ia he hana hewa ina e hookaawale ia no he wahi okoa no lakou mai na ohua ma'i ole aku. O na mokuahi e holo nei i Kalaupapa e hookaawale ia kahi o na ma'i a e puhi kukaepele ia wahi ma kela a me keia lawe ana a ka moku i na ohua ma'i.
_____
PO NUI MA KA LUAKINI KATOLIKA.
I keia ahiahi Poaono e malama ia ai ka Holy Ghost Feast (ka ahaaina a ka Uhane Hemolele) ma ke kahua o ka luakini Katolika e like me na makahiki i hala ae nei. He nui na mea ano hou e ike ia ana malaila, a e hoea ae ana no hoi ka bana aupuni malaila no ka hoonanea ana i ka lehulehu.
Ma ka La Pule iho e malama maoli ia ia ka ahaaina a ka Uhane Hemolele o na poe e kono ia ana no ka ai ana maluna o ke pakaukau he poe ilihune no ia he umikumamalua, a e hoea hou ae ana ka bana aupuni ma ia auina la. O keia hana ua hoala mua ia e ka Moiwahine Potugala he mau makahiki loihi i hala ae nei, aka, ke malama ia nei a hiki i keia wa, a ke palahalaha nei hoi kona malama ia ana ma na wahi a pau o ka honua a ka Hoomana Katolika i ku ai.
_____
HAWAII MA BUFFALO. (Mai ka aoao 3 mai)
______
mea nani maoli no, i kaniuhu iho ai kela lehulehu kanaka, a ua uwe no kekahi poe. ua kani na pukuniahi he 21, kani na bele me na oeoe, e like no me ka po hapenuia.
Ua emi liilii na kukui uwila a hiki i ka pio loa ana. Ma ia hope iho, ua pouli na kahua nei. O kela ui a makou i walea wale ai i na la loihi i hala hope aku ua lilo koke iho la i wahi hoomaka'uka'u no ke anoano i ka pouli.
E like me ka pua opuu rose i mohala i ka uka lulu, a mae wale iho i ke kula, pela iho la no keia hoikeike nani i hoohauoli ai i ka puuwai o ka lehulehu, a i ka hoea ana mai i kona hopena, ua lilo ia mea nani na ka puuwai e hoomanao mau ai me ka minamina. Aloha no.
LIULIU NO KA HULI HOI.
I ka pau ana ua fea nei, hoomaka mai ka mehameha o ua wahi ala. Ia mau la mai ka hoomaka o ka wehewehe i na mea a pau a ua hoomaka no ka wawahi ana i kekahi mau hale.
No makou iho hoi, ua houluulu na wahi opeope a makaukau kali aku o ka la e kau ai i ke kaaahi, no ka huli hoi mai.
He mau pule loihi mamua ae o ka pau ana o ka fea, ua hana aelike kekahi mau keiki he 10 me John Wilson, no ke kaahele ana me kekahi keaka o ka "Empire Orpheum Circuit."
I ke awakea Sabati, Novemaba 3, 1901, ua hoakoakoa makou a mawaho iho o kahi a makou i noho ai. mahope iho o ka mele ana ia. "Hawai Ponoi," ua hele like makou a pau i ke kulanakauhale a hiki loa i ka hale hoolulu kaaahi.
Malaila makou i luana like ai me na olelo hoalohaloha a me na mele aloha, a i ka hoea ana i ka hora 1:45 p.m., ua puana like hou makou ia Hawaii Ponoi me na waimaka, a me ka hae aloha o ka aina nei e paa ana ma ko'u lima. Ia makou i puana ai i kona lalani hope loa, ua hala aku la ke kaaahi me keia mau opio - a e holo ana no Cleveland, Ohio: - J.H. Wilson, Lunahoohana, Mekia Kealakai, alakai mea kani, David Nape, Kia Zablan, James Kulolia, July Parker, Chas. H. Baker, W. Alohikea, R. Reuter, W.K.M. Comber, Lui Thompson, a me keia mau lede: Kai manahila, Ane Hila, Kamanuwai a me Mele Kaulana.
I a mau la mai, hoike ia mai la ka lono, i ka la 16 o Novemaba makou e kau ai i ke kaaahi. he mau pule okoa la o ke kali ana.
Mamuli o ka loaa ana he manawa kaawale ma ia mau la, nolaila i hiki ai ia'u ke hoomaopopo pono i keia mea:
KE ANO O KA NOHO ANA O KA HAOLE.
E like no me ka like ole o ka noho'na o ko kakou nei poe, pela no ke kulana like ole o ka poe haahaa me ka poe kuonoono. Aka, o ka hapanui no nae, ua oi aku ka makee loa i ka dala me na mea a pau e loaa ai ka noho'na oluolu. He lahui hoomanawanui me ka hoomakauli.
E imi ana ka makua me ke keiki i ke dala - hana no kane, hana no ka wahine. He mea hanohano loa no ka haole ka loaa o ke dala malalo o ka hooikaika ponoi ana. Nui wale na keiki a ka poe waiwai a'u i ike ai e kuai nupepa ana, palaki kamaa, kalaiwa kaa, a me kekahi mau hana e ae.
O kekahi mea ku i ka mahalo nui a ua upu ae ka manao e hooikaika ia kakou e like me keia poe oia keia, ma ka hoomaemae o na wahine malama hale.
I ke kakahiaka, mamua o ke ala ana o ke kane, ua makaukau kahi mea ai; a i ke ala ana o ke kane noho kela ai a pau, ku hele i ka hana, - noho keia wahine e hooponopono i na mea a pau o ko laua noho ana. He kakaikahi loa ka wahine hele i kauhale e makaau ai - e lawe olelo ai, e like me ko kakou nei.
No na opio hoi, e hooikaika ana lakou a pau i ka ike - nakeikikane me na kaikamahine. Ina he ilihune ka noha na, alaila, e hooikaika ana i ka hana i ke ao a po, alaila, hele i ke kula po. Pela e hana ai a hiki i ka wa e makaukau ai no na kula kiekie loa, o ke komo aku la no ia me ka hakalia ole. Iloko o na makahiki 2 a 4, hemo mai la, ua loaa kahi oihana poo.
He nui kula naauao e pono ai ka opio hoomanawanui. Na kula mahiai, hanai holoholohona, hanai manu, me kula a'o ike limahana - mikanika. O keia kekahi ike kupono loa i na opio o keia aina. he ike waiwai nui i oi ae mamua o ka ike loio. O ka loio, he a'o ia i ka wahahee, aia no a piha ke kanaka i ka hoopono alaila pono keia oihana. Aka, o ka ike mikanika, he ike hanohano no ke kanaka makee i kona kulana oiaio.
I ko'u ike, ma ka'u huakai mai ka hema a ka akau, ke komohana a ka hikina, aole loa e hiki i kekahi kanaka Hawaii ike loio ke noho ma Amerika e lawelawe ai i kana oihana, no ka mea, he papau kona ike namu. Aka, no ka mikanika, aole ona kau e nele ai i ka hua o ka pomaikai a ke Akua i hoopiha ai i kona puuwai, ma na wahi a pau ana e hele ai.
Ua hooholo ko'u naau penei, he mea makehewa i na makua mea keiki ka hoolilo ana i na dala a lakou i luhi ai me ka hooikaika...