Ke Aloha Aina, Volume VIII, Number 16, 19 ʻApelila 1902 — Page 4

ʻaoʻao PDF (608.49 KB)

This text was transcribed by:  Phyllis O'dea
This work is dedicated to:  To my Lili-the-Cat. Mahalo e for your furryness when I need it most!

KE ALOHA AINA

POAONO, APERILA 19, 1902

 

Ke Aloha Aina

Hookumuia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nu

pepa na ka Lahui Hawaii.

 

EDWARD L. LIKE.

Lunahooponopono.

JOSEPH K. LIKE.

Luna Hoopuka

ALEX. NAWAHI.

Luna Hoohana.

EMMA A. NAWAHI

Puulou o KE ALOHA AINA.

 

PUKA PULE.

E hoopuka ia ana ma na Kakahiaka

Poaono a pau.

 

No ka Makahiki……….$3.00

No ka Eono Mahina…….1.00

No ke Kope Hookahi……..05

 

KEENA HANA.

            Ma alanui Moi, Leleo, Helu 370, Kokoke ma ka Hale Hoolulu Kaaahi.  Pahu Leta 513.

 

HONOLULU……….APR. 19, 1902

 

            AOHE kii o ka KE ALOHA AINA mau mea e kamailio akea ai imua o na t@usani o kona poe heluhelu I ke ino o ka poe Repubalika, a na mea mamao i kahi e loa ala.  Ila lawe mai; aka, he kii koke iho no ia ma na mea i ike maka ia i ke alo, a i hana maoli ia mai no mamua o ko kakou mau maka, ilaila no KE ALOHA AINA e waiho ae ai i ke akea, a na keia me keia no e kaana i ka pololei a me ka ole o kana mau mea e kamailio nei.

 

            O KO Kale Wilikini hoohokaia ana iho la “he kanaka hana ole” e kona mau hoa Repubalika haole o ka aoao hookahi, a haawi ia aku la kela oihana Luna Nui o Molokai i kekahi haole “I loaa mua no kaua hana e noho nei” nona ka uku mahina i emi ole iho malalo o ka haneri dala; ke olelo nei makou me ka moakaka loa, he mau hana hamabaga maopopo no hoi kela a ua poe Repubalika nei ia ili ulaula Repubalika o lakou.  He hookae ili kalakoa maoli no ke kumu, a he makemake fulu wale no i ke kanaka Waihi.

 

            OI NOHO aku oi noho aku, oi kali aku oi kali aku a aohe la.  He mau manao pane ka makou e kala kahiko i hoouna ia ai i ka Lunahooponopono o ka Elele Hawaii (kahi nupepa Repubalika o Hilo), i pane no ka Joe Kalana mea i kamailio ai no makou maloko oia pepa o ka la 15 o Maraki i hala; mai ia manawa mai o ka hoouna ia ana a hiki i keia la, o ke oki ana ia aohe ike hou ia o ua wahi Elele nei, o ka makou ia e hoohuoi nei i ke kumu o keia nalo honua ana aohe mea i lohe hou ia nona o ka ekolu pule keia o ko makou nele ana i ka ike iaia.  Ua hoouna ia aku ia kope me ka ninau pu ia aku o ka uku no ka hookomo ana; a aohe no he pane i loaa mai ia makou.  Oia mau manao pane a makou ia Kalana, he nioi mikomiko maopopo kela no Pakaalana.

 

KA MOIWAHINE LILIUOKALANI.

            He oia mau ka ulumahiehie a lamalama maikai o Kona ola ki no e noho mai la i ke Kapitala o Wasinetona, pela na leta e loaa mau mai nei ia makou.  O ka Eiele hoi a ka lahui, na konekonea loa oia a aia ke hoomaalo mau ala ma ka Hale Ahaolelo e kiei wale aku ai i ka pono mai o na bila a kakou o Hawaii nei.  Hauoli i kona palekana loa aua ae la.

 

HE HOOKAI ILI ULAULA MAOLI NO KA HAOLE.

            He keu io no paha ka mea ano e nui wale i ikeia, aia no ia lakou haole no lakou ‘la e nana ai, a owai la oe e ke kanaka ili ulaula.  E ka lehulehu e nana mai i ke ano o ka makou mea e kamailio nei.  Mamuli o ka hoopua ia ana o C.B. Lalana Luna Nui o na poe lepera o Molokai ua hakahaka iho la kona wahi; nolaila, ua waihoia aku la ka inoa o Kale Wilikini hapa-haole he mea kakoo ikaika no ka aoao Repubalika, a he Repubalika oiaio hoi mai ka wa mai i kahuli ai o ke aupuni moi a hiki no i keia la (aole no hoi ana wahi oihana e noho nei).  O ka laua o na inoa i waiho ia aku no ia kulana hookahi o J.D. Makawe he haole, he hana no kana e noho nei aia iloko o ke Keena Ohi Auhau o ke aupuni, iaia nae i haawi ia aku la kela kulana Luna Nui no Molokai, ka mea ua loaa mua no ka hana, a hoonele ia aku la no o Kale Wilikini e noho iloko o ka nele mau loa.

            Nolaila, oia hoi ka mea kupanaha a kakou e nana ae ai la e na Hawaii i ke ano o ka hana a na haole, a na luna hooikaika Repubalika e kalahea mai nei i na Hawaii a pau mai Hawaii a Niihau, e hula aku e kakoo i ka aoao Repubalika i loaa ka pomaikai e hiki ai i kahi poe Hawaii e komo aku a lawelawe i kekahi mau oihana o ke aupuni.

            E ka lahui, e haliu ae e nana ia Kale Wilikini ke kanaka ua Repubalika kahiko e noho hana ole nei a i hoohoka maopopo ia iho la no hoi e ua poe Repubalika nei; e lawe mai kakou e na kanaka ili ulaula a kaana pono iho i ke ano o na hana a ua poe Repubalika nei i hana hoohoka iho la ia Kale Wilikini, a e lilo ia i haawina e a’o mai ana ia kakou mai puni i na pelo wahawai e kaamali ia mai nei e huli aku kakou ma ka aoao Repubalika.  Ke huli ka lahui a pau i Repubalika, o ko ka lahui Hawaii wahi aho hope loa ia a nalo aku no ka wa mau loa.  E like me ko Kale Wilikini nana ole ia mai la ka mea ua Repubalika  kahiko, oki loa aku ka poe e hookohukohu Repubalika iho ana o keia mau la.

            E ku malie e ka lahui maluna o ko oukou mau kapuai ponoi a naue malie ae ma ka aoao kalaiaina kinaunau ole i loaa ole kona mau kee ke hookuku ia e like me keia a kakou e ike maka ae la.  Charlie!  E aho kou Demokalaka ana i keia kau ae e pono ai.

 

KA MANA O KA PENI.

            He piaio maoli no ka olelo e I ana penei:  He mana ka peni mamua o ka pahikaua.  O ka hoouna ia ana o ke komite nieniele i Molokai e huli a noii pono i ka oiaio o na mea i kakau a hoolaha akea ia e ka Lunahooponono o kahi nupepa Kuokoa namu a F. J. Testa (Hoke), e hoikeike ana i kekahi hana hoomainoino i hana ia e ka Luna Nui a me ke Kauka Aupuni o Molokai maluna o kekahi kanaka ma’i lepera o Molokai, mamuli o ka hoopaahao naaupo ia ana maloko o ka rumi paahao a moe pu oia iloko o kona mau ino a pau me ka eu ia e ka ilo i kona wa e ola ana no.  E ole e hoolaha a kamailio akea ia e la “nupepa haole lahui,” oia ke kumu i hoouna ia iho nei kela komite.  A mamuli o ka loaa ana o na mea oiaio a pau oia ke kumu i hoopau ia ae la o ka Luna Nui Lalana a me Kauka Oliva.  A pela no e ikeia ai “ka mana o ka peni” mamua o ka pahikaua.

 

NA BILA HOU A KA ELELE

            Ma na lono i loaa mai la mai Wasinetona mai he elua bila hou a ka Elele Wilikoki i waiho aku la iloko o ka Ahaolelo, oia ka bila e haawi ana i ka Hui Kaa Hapauni i ka mana o ka hoohana i ka uwila a me ka bila e haawi ana i ka pono no ka Hui Alahao Hawaii no ka hoomoe ana i kona mau alahao maloko o ke Teritori Hawaii.

 

AHA-IKE I KA BIHOPA.

            E haawiia ana he aha ike ia Bihopa Nicola o ka Ekalesia Episecopala (Anagalicana mamua, oia hoi, Enelanai) i ke ahiahi o keia Poalua ae, la 22, no na hoahanau Hawaii o la Ekalesia e ike a e hui pu me ia.  Aole kono e ae, aka, ua lawa keia no na hoahanau a pau.  E hoomanao, hora 8 o ke ahiahi e hoomaka ai a maloko o ka Halekula Sabati, ma Pelekane, e malama ia ai.  O na hoehanau oiwi no a pau ka i makemakeia e kipa ae me na hoaloha pu ho kekahi.

            Ua loaa mai nei he lono no ka pau ana o E. W. Horner, ka haole kuai hipi o ka halekuai bipi o Blackstadt I ke ahi.  Ma kekahi ulia i maopopo ole ua pau keia halekuai bipi i ke ahi, ma kela po Poalima aku nei, a oiai, o kona keena moe maloko no o laila ua pau pu oia i ke ahi. 

 

HAKAKA NA POE HANA KANAWAI O KA AHAOLELO AUSETURIA.

            Viena, Apr. 9.  O ke koho ana maluna o ka bila hoonauao ma ka hale olalo na hoea mai la me ka haunaele mawaena o na Czech me na Geremania.  No halapua hora ka uluaoa ana, o ka hopena ua hoopanee ka hale.  I ka wa o ka peresidena o ka Ahaolelo e hoao ana e hoomalu i ka hale oia no ka wa o na Luna Geremania i ulupa aku ai i kona awai.  Ua bili ia aku ke poo o ka peresidena me kekahi laau e Linder kekahi o na hoa o ka Hale, me ka hopu ana aku i ka hele a kiola aku ia iluna o kaupoku.  Ua nou pu aku kekahi mau luna e ae i na popo pepa i ka peresidena me ka hailiili pu aku iaia.  Aole na Kuhina maloko olaila ia wa, aka, ua kaawale aku lakou ma kekahi rumi okoa aku, O na rula o ka hale olalo aole he rula hoopai i hana ia no na hoeha pili kino e lawelawe ia ana e na hoa oia hale maluna o ka peresidena.  Nolaila na manaoia aole keia poe hoohaunaele e hoopaiia ana no ka hoeha ana i ka peresidena.

 

KA LUNA NUI HOU O KE KAHUA MA’I.

            E haalele iho ana ia Honolulu nei ma ka mokuahi Lehua o J. D. McVeigh (Makawe), ka luna nui hou o ke kahua ma’i lepera o Molokai a ka Papa Ola i hookohu iho nei, no ka hoomaka ana aku e lawelawe i kona kulana i i hookohu ia iho nei.  E noho ana oia ma ke kahua ma’i no kekahi mau pule a e hooponopono hou ana oia i ke kulana o ka kahua ma’i.

            Ua olelo ia ae e kue ana ka Misiona Katolika i ka unuhi ia ana mai o Makua Wendolin mai ke kahua ma’i, mamuli o ke kumu aole i waiho aku o Peresidena Sloggett i na kumu i ahewa ia ai keia kahuna.  Aia o Bihopa Guletana ma Kauai, a ua manao ia aole he hana e hooko ia ana no Guletana a hiki i kona wa e hoi mai ai mai Kanai mai.

            Eia ka Papa Ola ke imi nei i kauka no ke pani ana aku ma ka makalua o Kauka Oliva i hoopau ia.  He mau loli ano nui no keia e ike ia ana ma ke kahua ma’i o Molokai.

HOPOHOPO KA MOI EDEWADA I KONA OLA.

            Roma, Apr. 1.  Ua hoike ae ka nupepa Carrier Della Sera ua kapae aku la ka Moi Edewada i kana huakai i manao ai no ke kipa ana aku i Riveiera, no ka loaa ana aku o kekahi ohumu anakia e powa i kona ola.  O ka manao o na anakia he uku panai kupono ia ma ka aoao o na Boa e haawi aku ai iaia.