Ke Aloha Aina, Volume VIII, Number 12, 22 March 1902 — Page 4

4          KE ALOHA AINA, POAONO, MARAKI 22, 1902

 

Ke Aloha Aina

Hookumuia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a ka Nu

pepa no ka Lahui Hawaii.

 

EDWARD L. LIKE.

Lunahooponopono.

JOSEPH K. LIKE.

Luna Hoopuko

ALEX NAWAHI.

Luna Hoohana.

EMMA A. NAWAHI

Puuku o KE ALOHA AINA.

 

PUKA PULE.

E hoopuka ia ana ma na kakahiaka Poaono a pau.

 

No ka Makahiki. . . . . . . .$200

No ka Eono Mahina. . . . .$100

No ke Kope Hookahi. . . . . .50

 

KEENA HANA.

Ma alanui Moi, Leleo, Helu 370. Kokoke ma ka Hale Hoolulu Kaaahi. Pahu Leta 513.

 

HONOLULU. . . . .MAR. 22, 1902

 

            KE ano opulepule mai nei ka puka ana o na manao a Kalana ke hoo hewa nei i o a ianei, aka, aohe e pa KE ALOHA AINA ia oe. He keiki ua a`o ia i ka aloalo poka.

 

            AOLE e puni aku ana ka lahui i kau mau alakai lalau ana e Kalana, no ka mea, ua maopopo no ia lakou kou kumu e walaau nei no kahi papaa berena ou e ola nei, a ke kaili ia aku e na haku e haau no oe e like me na makahiki i hala ae nei.

 

            UA makemake makou e pane pololei mai o Kalana, na na Demokalaka anei i kaili i ka nohoalii aloha o Hawaii? I kohu pono ai kana lawe ana mai a hoino iho i ka aoao Demokalaka he hoino alii. Manao makou eia o Kalana ke haku nei i kona mau manao pane i ka wa e pauhia ana i ka hiamoe pela oia e maopopo ole nei ia mua a me ka hope o kana wahi e kupaka nei.

 

            NA ka aoao Repubalika i hookahuli i ke aupuni moi o Hawaii na na Repubalika no i hoopaahao i ka moiwahine me ka maopopo ole o ka hewa. O keia ae la ka aoao hoino a hookae alii i ike maoli ia e na maka ou e Keo Kalana a me ka lahui Hawaii mai Hawaii a Niihau, aole o ka aoao Demokalaka. Makehewa ia oe e Kalana ka nana ana i ka pula iki iloko o ka maka o kou hoa hanau, aole hoi oe i ike i ke keola nui iloko o kou maka iho.

 

            MAI ka hookahuli ia ana o ke aupuni e na Repubalika i ka 1893 a hiki i keia la eia no ka mana a me na hookele ana o ke aupuni Hawaii i na Repubalika. O ka ninau nui, heaha na pomaikai a na Repubalika nei i haawi mai ai i ka lahui Hawaii mai kona noho ai alii ana a hiki i keia wa? He neo. Nolaila, e Kalana, ke hoao nei oe e palaina puna i nalo ke ino o ka aoao Repubalika, aka, he mea makehewa nae no ka mea, ua ike mua ia kona popopo mamua o ka hapaia puna ia ana.

 

NUI KA MOKUAHANA E IKE IA NEI MAWAENA O NA MANA KIEKIE O KE AUPUNI.

            Aohe wa i ike ia ka nui o ke paonioni a me ka mokuahana iwaena o na mana kiekie o ke aupuni, e like me keia e noho ia nei i ke au o ka hoohui ia ana o ka aina, a malalo o na alakai aupuni a ka aoao Repubalika “a na mahele Repubalika elua na poe kamaaina a me na malihini.” He mea keia i ike ole ia ma ka moolelo o ko Hawaii noho aupuni ana mai kinohi mai, i ke au e noho hoomalu ia ana e na Kamehameha i pau aku i ka hala, a ia Lunalilo mai, Kalakaua a me Liliuokalani; a i lilo ae nei ka hie malalo o ka hookele ana a ka poe lakou i hoohiolo i ke aupuni maluhia anoano a eehia o Hawaii, a komo ae nei ma ka heluna o na aupuni makaainana o ke ao nei, akahi a ike maka maoli ia ke ano o keia mea he aupuni makaainana, he mea hiki wale no ka hoi ka maua o na luna kiekie o ke aupuni ke hoohaahaa wale ia no ka hanohano e lakou iho no, keia mea kau ia o ka weli a kakou i ike ai i na kau i hala a i keia wa ua hiki ke hehiku wale ia no ka mana o kahi a me kahi o lakou.

            Hele mai ka mana o na Lunakanawai Kaapuni a i na Ilamuku, pahu a, lilo kona mana i mea ole, hele aku hoi ka ka Ilamuku mau pono a i ka Lunakanawai Kaapuni he mea ole ia, o ke Kiaaina me kona mana (moi ku i) a i na Lunakanawai owai la ia; eia ka hoi he mea hiki wale no kona ihiihi ke kaualako ia i na wahi i ku ole i kona hanohano. Nolaila, ke paio nei keia mau mana kiekie o ke aupuni a ke hoohana nei me na manao hukihuki i na mana a me na ike kanawai o lakou. A o ka hopena e ike ia nei, oia na hoopii like ole me na ahiahiaolelo pekapeka e noke nui nei i ka hoouna i Amerika, a ua hele a ku ka paila i ke alo o ka Peresidena Rusewala i keia wa, e hoino ana kahi mau luna aupuni i kahi a pela aku, a he mea kupanaha maoli no hoi keia a kakou e nana ae ai; o lakou Repubalika no keia e hakaka nui mai nei. O ke kupono maoli, o kakou o ka lahui ka poe kue aku ke paonioni me lakou e pono ai aole hoi o lakou iho. Eia ka ka Haku i@@ mai ai, “o ke aupuni i mokuahana iaia iho, e pau ia, a o ke kulanakauhale a o ka ohana i mokuahana iaia iho, aole ia e mau.” Pela no keia, he pau nui aku koe i ka hilo, ke noke nui nei no i ka elieli i mau lua no lakou e kanu ola ia ai. O ka hopena aku ana o keia mokuahana nui mawaena o lakou, aia no ke kaiehu ia no kekahi o lakou, alaila, maalili ka hahana o keia mau paio ana.

 

E HOLO IO ANA O KIAAINA DOLE I KEIA PULE AE MA KA MOKUAHI SIERRA.

            O keia holo o ke Kiaaina mamuli o ke kauoha a ka Peresidena e hoea kino aku ma kona keena oihana ma Wakinekona, ua lilo ia i mea nune nui ia e na pohai like ole o ke kulanakauhale nei. Aohe mea i ike maoli i ka hopena o keia kauoha, no ka hoopau ana paha iaia, aole paha; eia wale no na mea i koho ia kau, mamuli o ka noho paonioni mau o na mana aupuni o Hawaii nei, a ke hiki mau aku nei na hoopii like le mai kahi a me kahi poe aku o lakou, e hoili ana kahi i ka hewa iluna o ke Kiaaina a pela hoi i na Lunakanawai a me khi mau luna kiekie e ae o ke aupuni nei.

            O na mea i kamailio nui ia maanei a pela no ma Amerika e hooili ana i na ahewa iluna o ke Kiaaina me ka oleloia aole loa e loaa iki ana ka maluhia a me ka lokahi e pau ai ka noho paonioni ana ma Hawaii nei, aia wale no he hoopau maoli ia no Dole a koho hou ia i mea ma kona wahi (i Hawaii no nae) me ko KE ALOHA AINA nana ole ma ke ano o ka aoao kalaialua. Aka, he hauoli e ike aku i kanaka Hawaii no ma ia wahi e like me Samuela Paka a i ole Kawananakoa a me Kalanianaole. He kanalua no ke i ae a hoopau maoli ia mai ana, aia wale no ia kuleana i ka haalele maoli iho o ke Kiaaina a me ka hoopau maoli ia mai e ka Peresidena.

           

UA LIKE A LIKE

            No C.T. Warls a kekahi poe haole Demokalaka i manao iho nei i moho no ka Apana Eh, aohe no i like ko KE ALOHA AINA manao me ko lakou ma ia mea, e like no me ka like ole o ka manao o kahi poe Home Rula a makou i lohe pono ai i ke kue no keia haole Repubalika maopopo i ike ia he kakoo no ia aoao ma ke kau i hala, F.W. Beardslee, a kekahi poe Home Rula i apo aku nei i moho na lakou no na Apana Eha nei.

            Ina he ino o Kale Waila, alaila, pehea hoi neia haole malihini loa i kamaaina ole a i ike ole ia e kahi poe no o Honolulu nei owai oia i lilelile loa ae nei ia Home Rula hapuku opala ma?

A ina paha no ka puka o keia haole malihini, alaila, e hana ana anei oia no ka pono o na Hawaii a i ole o na poe haole malihini no paha o lakou? Pela paha, na ke Kuokoa Home Rula hapuku opala ia e pane ae. A oia ka makou i olelo ae ia “ua like a like” ke ino o keia mau mea elua a ina no ka maikai o kahi, e maikai like laua e pono ai.

 

KE ANO O KEIA AUPUNI A KAKOU E NOHO NEI.

            O ke Teritori Hawaii nei na lilo ia he lihi aina no ke Aupuni Repubalika “he Aupuni Makaainana” kona olelo ana, no ka lehulehu ma o ka lehulehu ia a no ka poino o ka lehulehu.

            O ke ano o ka noho ana o na aupuni makaainana a pau, he aupuni kipikipi noho maluhia ole, he paonioni mau, he kuee, a he mokuahana me ka hakaka, e uluaoa mau ana a e hoalaala mau ia ana na manao hoouluku o kela a me keia ano iwaena iho o ka lahui, oiai, aia ka mana o keia ano aupuni i ka lehulehu a e huki ana kekahi mau mahele o ka lehulehu i ko lakou mau mana i o ianei e like me na hiona a kakou e hoomaopopo nei i keia manawa, oia maoli iho la ke ano o ia ano aupuni.

            Aohe kakou i ike i ka hopena weliweli o keia ano aupuni, aka, i na aku ke hele mai la, a e komo poo ana o Hawaii maluhia iloko o ka makolukolu o na popilikia like ole a pau ma keia hope aku,a  o ka ilina ola mau maewaewa a pau iluna ana no ia e ka hokua o na oiwi ponoi o ka aina, e ike ana kakou a pela me ka kakou mau hanauna aku i keia mau poino; oia ka wi, ka ma`i ahulau, ka ilihune a me ka makilo, ka aihue, ka powa ka pepehikanaka a me na uluaoa kaua a pela aku.

            O keia mau popilikia like ole a kakou i lohe wale ai ma na aina mamao, ke hookokoke ia mai nei ka wa no kakou ka lahui Hawaii e ike maka ai ia mau mea, e like me ka nalo ana o ke aupuni a kakou i aloha nui ai, pela no i nalohia pu ku ai ka nohona maluhia o Hawaii nei. Aloha no paha ia mau la.

 

E HOOLOHE HOU IA ANA.

            Ma ka Poaha nei i waiho hou ia aku ai he noi no ka hoolohe hou ia ana o ka hihia o Amerika Huipuia kue i ka Hui Mahiko Honolulu no kela mau apana aina ma Puuloa, a Amerika Huipuia e makemake nei e lawe i kahua hoolulu mokukaua nona. O keia noi e hoolohe ia ua hihia la ma ka la 26 o Maraki imua o ka Aha Hookolokolo Amerika e Lunakanawai Estee.

            O ka ekolu keia o ka hoolohe ia ana o keia hihia, a na manaoia ina no aole e kulike me ka makemake o Amerika e hoohalahala nei aole loa no e pau kana lawe mau ana mai e hooloheia keia hihia. O ka kumukuai a Amerika Huipuia i makemake ai no keia mau apana aina ma kahi no ia o $75,000, aole hoi e like me ka a kau kiure elua i haawi ai maluna aku o ka $100,000 ka waiwai io a Amerika e uku ai no ua mau aina ala e paa ia nei e ka Hui Mahiko Honolulu. Ke nanahu mai nei no ka hoohuiaina i ka poe hoohuiaina.