Ke Aloha Aina, Volume VIII, Number 9, 1 Malaki 1902 — Page 3

KE ALOHA AINA, POAONO, MARAKI 1, 1902.

Ke Aloha Aina

Hookumuia no ka Pomaikai o k@ Lehulehu, a he Nupepa no ka Lahui Hawaii

EDWARD L. LIKE

Lunahooponopono

JOSEPH K. LIKE.

Luna Hoopuka

ALEX NAWAHI.

Luna Hoohana.

EMMA A. NAWAHI

Puuku o KE ALOHA AINA

PUKA PULE.

E hoopuka @a ana ma na kakahiaka Poaono a pau,

No ka Makahiki          $200

No ka Pono Mahina    $100

No ke Kope Hookahi             50

 

KEENA HANA.

            Ma alanui Moi, Leleo, Helu 370, Kokoke ma ka Hale Hoolulu Kaaahi. Pahu Leta 513

HONOLULU MAR. 1, 1902

            KUPANAHA no paha ka Elele a kakou e hoopapau mai la i ka hoop@ip@@ i ka uka o na luna aupuni o Amerika a me ko anei. Heaha ko ka lahui pomaikai ilaila; na ka lahui oia i koho a puka, o ko ka lahui pono paha kana e hooikaika iho i Amerika, aole o ko ka poe mua i noho iluna o ke dala. E hoohoihoi makuahunowai ana i ka poe Amerika. E kuhi ana e kokua ia mai ana kana mau bila. Aole no e nana ia mai ana e ka poe Repubalika.

            HEAHA ke ano o keia mau hana a ka Elele e hoopiipii nei i ka uku o ka poe ai dala o ke aupuni, na kakou ia e ninau iho. Heaha ka manao o keia mau hana e hana ia mai la e i ala? E ka lahui! no oukou anei kela po no e hanaia mai la, no ka Elele no paha, no lakou la paha, a i ole no lako ae nei paha, nowai la? Waiwai io no ke koho ana i ka Elele. Ola io ka lakou.

 

KOENA O KA MAKOU PANE I KA JOE KALANA O KELA PULE AKU NEI.

            Kupanaha no paha oe e Joe Kalana! O ko kii aku nei ka ia ma na ulu i waho e lou ai, haalele wale hoi na ulu i kokoke i ko alo. Kii aku la oe a lawe mai la i na kanaka i mamao loa i Amerika oia o M@gana ma lana o Nulana, na mea i pilipili aina ole mai io kakou nei, haalele wale iho la oe i ka poe Repubalika i ko alo na lakou i hookahuli ke aupuni, i kumakaia ka aina, a hoomaewaewa i ka moi wahine a me ka lahui, ka poe hoi na lakou i onou maoli aku ia Amerika e lawe aku e hoohui me lakou (aole i noi ia mai e Nulana). Nolaila, ma ko Mogana ma ano he mau kanaka Amerika lana aole no kahi lahui e (me ka nana ole ia o ko laua aoao kalai aina), ke i ae nei makou: Heaha ka lana ala hoohemahema ana mai i ka mea maikai i haawi wale la aku me k@ luhi ole. Aohe i hakaka ia a hook@he koko e like me Pilipi@ @@ke mae mae ai la; eia ka mea maa mau, "aohe e haulele ia na mea maikai a pau ke haawi ia mai" O ko poe Repubalika no kau e olelo iho, "i hewa no ia lakou," ia Kakina ma Kakela, Kamika ma, Hakuwela ma me Haki, a lehulehu wale aku e noho iho la i ko alo i keia mau la "ai loaa nu," ka poe na lakou i makana wale aku keia wahi "hua pea pala," oia o Hawaii nei. Owai ka hupo nui nana e haalele keia mea maikai.

            Ma ka hoohalike ana ae, malia na ano like paha o Mogana ma laua o Nulana me oe e Joe Kalana; i ka wa i haawi ia aku ai o kena wahi hana a ke aupuni ia oe he Luna no na kaa lawe pohaku o ke aupuni, ua lawe aku la no oe. Nawai hoi kau haalele ana mai i ka mea maikai ea? Ae no hoi, he laki hoi paha kela "o ka laau hana aloha iho la no ia a ka haole e olelo ia ai." No Kaliwalana au e olelo mai la, he oiaio he kanaka Demokalaka ia ia i hoike maoli i kona aloha no keia lahui, oiai oia i kona mau la mua i komo aku ai he Peresidena i Maraki 4, 1893, oia makahiki no o ke auhulihia ana o ke aupuni i Ianuari 17 aku; hoouna mai la oia ia Komisina J. H. Blount "he Demokalaka" e holo mai i Hawaii nei e huli a e noii pono i na mea a pau i pili i ko kakou kulana iloko oia @au la; ko kakou makemake io paha i ka Hoohuiaina a me ka ole, "ka mea a ko aoao Repubalika aihue aina i ena wahahee aku ai i Amerika na pau loa na kanaka Hawaii i ka makemake e hoohui, " a ma on a ala i waiho aku ai kakou ka poe aloha aina i ka kakou mau palapala hoopii kue i kakauinoa ia e na kane na wahie a me na opio mai Hawaii a Kauai. Hiki mai la oia i kinohi a o ka hana kaulana a ia kanaka Demokalaka i hana ai, oia kona huki ana i ka hae Amerika ilalo ka mea i kau hewa ia e na "powa" iluna o ka pahu have aupuni o Aliiolani Hale, a huki hou ia ae la ka have Hawaii iluna.

            E hoole ia iho ana anei ka hana maikai a ia Demokalaka a kakou i ike maka ai? Hoi aku la oia me kana mau hoike piha a pau no Hawaii nei, a mahope olaila i hoouna maoli mai ai o Ka'iwilana ia Kuhina Willis e hele mai a e hoihoi hou i ke aupuni Moi o Hawaii nei a me ka Moiwahine Liliuokalani maluna o kona noho alii. Mamuli o na hana pauaka a ia wahi Kuhina Amerika Repubalika i ka hui kau pu ana ae me ko anei poe Repubalika lima lepo au hoi e @@@ @@@@ mai nei, @aha la mu@ @a na w@hi Kuhina Willis nei, o ka hokak@ no ka ke@a o ka olelo a @pa wahahoe iho la ua makemake ka Moiwahine e "oki pooia" keia poe Repubalika o anei na lakou i hookahuli ke aupuni. Nolaila, mamuli oia mau kumu i epa wahah@e ia, pela i ko ole ai kela manao aloha oia kanaka Demoka@a i hoohaliu mai i kona mau pepeiao i na leo uwalo a keia lahui nawaliwali i hoopea wale ia. "O ka ekolu hapaha o ka hana i pau i ka hana ia e Kalanokalani ma lana o Kuuila i Amerika," a me ka hookahi hapaha i koe i haalele ia aku no e lakou. Aohe me makou oe e hooponopono ai ia mau hapaha, me Kalauokalani ma ae laua o Kaulia oe e hooponopono ai ia mea, na mea nana i hoi mai a olelo ia kakou, " he hapaha wale no i koe o ka hana," malia oia kela a ka Elele a lana e hoopapau mai la ia wahi hakina i koe a laua i waiho ai i Amerika.

            Ua like ka manao o na Demokalaka a pau me ka Kaliwilana i makemake ai e hana, aka, nawai i hoopuhili a ko ole ia mea? Na na Repubalika no o anei a me ko Amerika. Pehea no e ko ai ka na Demokalaka hana, oia, he emi iho ko lakou nui iloko o na Hale elua mamua o na Repubalika, e like iho nei me ka emi o ka heluna o na Repubalika ma ko kakou kau i hala i ko na Home Rula, pela oe e hoomaopopo iho ai. Ua waiho aku o Kaliwilana na ka Aha Senate e pana mai, eia nae, "ua waiho popo pula wale ia pela a hiki i ka wa i poha ae ai ke kana me na Sepania, oia iho la ke alahele o keia hoohui wale ia ana ae nei no o kakou malalo o kela olelo hooholo hui a Nulana, a makou e olelo nei, "aole keia he hoohui mana a ku maoli i ke kanawai," ina e hoomaopopo pono ia kona ano io maoli. Aka, i hana ia keia ma ke ano i palekana ai kakou mai ka lilo ana aku i kekahi mana okoa.

            Ke olelo nei makou aole i manao maoli o "Nulana" e hana honaikola i ka lahui Hawaii e like me ka Joe Kalana mau pai puna hele i manao ai e hana no kakou; aka, aole e hiki ia lakou ke nana wale mai ia kakou ia wa o ka uluaoa kaua ana. Aole no o Nulana he Demokalaka maoli, aka, he "Socialists" kona aoao i puka mai ai, oia ka inoa o kekahi mau aoao liilii iloko o Amerika i hoala ia ae e kahi poe no o ka lahui, aka, ua like ko lakou manao kue i na hana alakai aupuni a ka Repubalika; nolaila, i kona komo ana aku i ka Ahaolelo malaila oia i huli ae ai ma ka aoao Demokalaka ka aoao lahui mana iloko o ka Hale, a hookahi ka hele like ana ma na mea a pau i pili i ka pono o kona aoao. Ua like paha o Nulana me Wilikoki ke hoohalike ae; na ka aoao Kuokoa Home Rula (Repubalika) oia i kono a puka, hiki aku nei nae i Amerika poholo ae @a malalo o na eheu o ka Repubalika, a he Repubalika ka olelo ana. E ole nae kela olelo hooholo Hoohuiaina (hoomeamea) a Nulana pahemo ana keia lahui @ma ka apua ke ola e @a pokii" mai na lima kakauha mai a me ka paa ana malalo o na punuku a keia poe i hauhoa ai ia kakou a paa, pela i hemo aku ai ka maua alunu o na Repubalika Hawaii e noho mana ana maluna o kakou i ka M. H. 1898. E ole hoi ia kanaka Demokalaka o Mogana nana i hooikaika nui a loaa ana keia koho balota laula i ka lahui me ke ana waiwai ole; au e hauoli pu nei e Joe Kalana, ka hana maikai a ia kanaka Demokalaka a me na kanaka Demokalaka no a pau. Pehea la keia ino anei ke Demokalaka la? E ole o Mogana ma laua o Nulana na Demokalaka loaa ko pono koho e Joe Kalana au e haaheo nei i keia la. Ina aia no oe ke noho pio ala malalo o ko Repubalika kaili mana koho balota o na Hawaii mamuli o na ana waiwai kiekie i kau ia. E ole mai la oe loaa ke kuleana e hoomaikiekie hou ia ae ai keia mau i lu-a, malia ke ano poina loa io mai nei paha kahi poe o ka lahui i na mea o ka wa i hala. Aohe hewa o keia. No kahi wa hou aku.

 

HOOKAAWALE IA MAI KA NOHO MARE ANA.

            Ma ke kakahiaka Poakahi nei i lawe ia mai ai ka hoopii oki a Mrs. Kahilina e hoolohe imua o ka Aha Kaapuni a Lunakanawai Hume@@@@@@@@ Imuaoia aha na hoike aku o Mrs. Kahilina i ka nui o na hana lapuwale a Senatoa I. H. Kahilina iaia e hiki ole ai ia lana ke hoomau aku i ka noho mare hou ana, oia hoi ka ona ka pepehi, ka huki i ka lauoho, a pela aku me ka uhauha pu ia o kona mau waiwai, i kakoo ia e kekahi mau hoike.

            Ma ko Senatoa Kahilina aoao ua kupale aku oia nona iho ma ka hoike ana, aole he oiaio, o keia mau kumu kue, aka, he kane malama wahine oia me ka hool@ pu ana aole oia i hoeha i kana wahine. I ka pau ana o ka hoike ana a na aoao elua na haawi mai la o Lunakanawai Humpera i kana olelo hoooholo na hookauwale ia laua mai ka noho mare hou ana aku malalo o ka ma@a o ke kanawai a e uku pu ia kana wahine i $1000 me ka uku o kona loio $250.