Ke Aloha Aina, Volume VIII, Number 8, 22 February 1902 — Page 4

4          KE ALOHA AINA, FEBERUARI 22, 1902

 

Ke Aloha Aina

Hookumuia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa na ka Lahui Hawaii

EDWARD L. LIKE.

Lunahooponpono.

JOSEPH K. LIKE.

Luna Hoopuka

ALEX NAWAHI.

Luna Hoohana.

EMAA A. NAWAHI

Puul@@ o KE ALOHA AINA.

 

PUKA PULE.

E hoopuka ia ana ma na kakahiaka Poaono a pau.

No ka Makahiki          $2.00

No ka Eono Mahina    $1.00

No ke Kope Hookahi  .05

 

KEENA HANA.

            Ma alanui Moi, Leleo, Helu 370, Kokoke ma ka Hale Hoolulu Kaaahi. Pahu Leta 513.

 

HONOLULU FEB. 22 1902

 

            O KA mea nui wale no ka noho oluolu ana o ka lahui malalo o na kanawai maikai e hoopilikia ole ia ai ka poe ilihune a e hoopmaikai pu ia ai no hoi ka poe waiwai.

 

            KE huli kakou ka lahui a pau i poe Repubalika wale no, aole e hiki i kahi o kakou ke huli iho a kipi i na aoao ala ina he mau kanawai ino kekahi a na poe hana kanawai o ua aoao ala i hana ai, no ka mea, "o kakou like iho la no ia."

 

            I KEIA manawa, ua Repubalika ka Elele a me ka aoao Home Rula na lakou i lawelawe iho nei na hana pili i ka pono o ka lahui a hiki no i keia wa; eia hoi ka makou, e nana aku hoi paha kakou i ka pono mai o ka ka Elele mau bila e hooikaika mai la i Amerika.

 

            KE hookokoke aku nei i ka manawa, he mau anahulu helu wale no i koe, alaila, hoomaka ka liuliu o na keiki hele la o Kaiona, "alualu wailiula o ke kaha pua ohai."

 

            MA na lono i lawe a mai e ke aheahe lau makani, aia na Waieha ke hoomakaukau e mai la i ka pulupulu hoa-a o ke ahi a Lonomakua o keia kau ae. He eleu kela!

 

            HE eha wale no mahina i koe hoomaka ka paila o na ipuhao kalaiaina o na aoao like ole e hoopu mai nei. Oia no ka pono, o ka waiho aku no a ane kokoke iki aku, makepono ka hoopapau ana.

 

E KA LAHUI E HOOMAOPOPO I KEIA.

            Auhea ke aupuni o ke ao nei i ikeia a i loheia ma kona moolelo he hookahi wale no ona aoao kalaiaina, a ua huliamahi aku kona lahui holookoa ma ka aoao aupuni wale no, e kakoo ana i na mea a pau aia aupuni e hana ai ina he pono a i ina he hewa? Aole loa he mea i ike ia pela.

            Ina paha e hana ke aupuni i kekahi mau kanawai ino e hoopilikia ia ai kekahi mahele o ka lahui, alaila iho la, e nana wale aku no ka lahui ia mea me ka puai leo ole ae a hiki ole ke koho i mau wahaolelo no lakou e hele iloko o ka Hale Kau Kanawai e kue a e paio aku la mau kanawai ino, alaila, ua like ka lahui me na kii leo ole, o ka imo wale aku no ka na maka, o ka hamama wale aku no hoi ka na waha me ka hiki ole nae ke hoino a ahewa ae ia mea, oiai, o lakou no ia. O na mea a pau i hanaia a e hana ia ana e lakou, aole e hiki ke kue aku.

            Nolaila, ma ko makou ano he wahaolelo no ka lehulehu a no ka pono o ka lehulehu o ko makou mau hoa kanaka o ka puupuu hookahi, ke a'o ikaika aku nei, mai puni a hoolohe i keia mau a'o ana mai a ka aoao Repubalika, hookuu malie aku no ia lakou pela, a e ku ka okoa mai no e ka lahui ma ko oukou wahi e ku nei.

 

KUE I KA BILA AINA A KA ELELE.

            Ua holo aku nei ke Komisina o na Aina Aupuni i Amerika, Hon. E. S. Boyd. Na Wilikoki ma no a me na Home Rula i kakoo a hoonoho ia oia ma kela kulana kiekie ana e paa nei a hele pu aku la. O ka mea apiki nae i lohe ia mai nei, e kue loa ana oia i kekahi mau pauku o ka Bila Aina a ka Elele Wilikoki i waiho ae la iloko o ka Ahaolelo Kupanaha no ka hoi ko lakou kuikahi like ole ma ka lakou mau hana pili i ka pono o ka lehulehu.

 

HEAHA LA NA POMAIKAI E LOAA MAI I KA LAHUI?

            Ina kakou e puni aku ana i ka pelo a na Repubalika e i mai nei, e huli aku ka lahui a pau ma na aoao ala i loaa mai ka ka oihana aupuni. O ka wa puu naue io mai paha hoi neia o na pomaikai a ua poe nei i na kanaka Hawaii, aia a komo hohonu aku ka aina iloko o ka naele o Alakai, e holomoku mau mai nei na haole o Amerika ianei i ka huli hana, alaila, o ka wa ia e haupu ae ai no kanaka Hawaii a kuhea mai "e huli e ka lahui i Repubalika i loaa na oihana aupuni."

            Ina e huli ia aku ana iwaena o ke kulananakale wale nei no o Honolulu, me ke koe o na wahi e ae, e loaa ana he nui wale o na poe ua Repubalika kahiko mai kinohi mai o kahuli aupuni, a no kekahi mau makahiki mahope mai olaila, ke koaka a pua-ka ka hele wale mai nei no kekahi oia poe, aole he wahi hana paa i haawi ia aku e ke aupuni, aka, he mau wahi hana wale no no ka manawa; a o kahi no hoi oia poe aia malalo o ka hana ana me kekahi poe waiwai aole hoi mai ke aupuni mai.

            He poe no nae kekahi o lakou i ike maoli ia na loaa no ka naauao kupono e hiki ai ke lawelawe i kahi mau oihana aupuni, eia nae, aohe loaa ana o na hana la lakou mai ke aupuni aku. Nolaila, ina i loaa ole ka hana aupuni i kahi poe ua Repubalika kahiko, alaila, pehea hoi e hiki ai e hoolawa ia mai i mau oihana na ka poe hou e Repubalika koke ae ana i keia mau la; ina hoi ua loaa ole aku la ka ka poe mua?

 

EIA KA MAKOU I LOHE AI.

            No ka mea e pili ana no kela manao i upu wale ia e kaili hou ia aku ana ka pono koho laula o na kanaka Hawaii. Aole i manao ia e kaili ku a pau a hoonele loa i ka lahui e like me mamua, aole pela. Ua ike no kakou i keia wa, aole he mau ana waiwai i kau ia, aka, he "ana hoonaauao" wale no. O ka mea ike i ka heluholu a me ke kakau ma ka olelo haole a me ka olelo Hawaii, alaila, ua kupono ia no ke koho balota.

            Eia ka makou i lohe mahuihui mai ai i na mea i hoolaha ia a pa-hu wale ae la paha la, ua manao ia o ua "ana hoonaauao" ala no ke hoololi ia ae penei: O ka poe ike heluhelu a kakau ma ka olelo haole wale no ke haawi ia i ka pono koho balota, a koe ka poe hiki ole ke heluhelu a kakau haole.

            Ina pela io, o keia iho la ka pilikia a makou i ike e helelei ana he mau heluna balota mahuahua ma ko ka lahui aoao. Aka, malia he wau lawena olelo wale no paha keia. Na ke au no nae o ka nee ana o ka manawa e hoike mai ia mau mea.

 

MAIKAI KE OLA O KALANI.

            He oia mau ka maikai o ke ola kino o ko kakou Moiwahine Liliuokalani i aloha nui ia ame kona mau aialo, pela na lono i loaa mai ma ka makou mau leta mai Wasinetona loa mai. Nui ka ke anu o keia mahina, ke haule ala ka hau e uhi manoanoa ana maluna o ka aina, a ke ike nui ia la hoi na poe holohau maluna o na kaa moemoe e huki ia ana e na paalio palua a pa-ha i kahiko ia me na kapa hulu holoholona me hana manoanoa. He pukukui mai hoi kau i ka hau anu o Maleka.

 

            E lawe nui i KE ALOHA AINA i ike mau i na mea hou o keia mau na e nee nei.

 

OWAI O JOE KALANA

Nona Kekahi mau Manao Uluahewa ma ke Kuoka?

            Aole ia he mea e, o Joe Kalana no keia i kamaaina i ko Honolulu nei a me Hilo. Aole oia he Repubalika mai kinohi mai o ke kahuli aupuni o ka M. H. 1893, aka he kanaka oia i ku ma ka aoao o ka poe aloha aina, "a he aloha aina kahi-ko kahi-ko oia mai ia wa mai a akahi ae la no a Repubalika i ka M. H. 1900 iho la."

            O kou Repubalika ana e Kalana me oe ia; ina no ua ike oe i kou pomaikai ia aoao au i huli aku la. O kakou no hoi ia i ike pu iho ai i na ino a ka Repubalika i hana mai ai, eia ka o ko huli aku nei no ia e kakoo i ka aoao kalaiaina e noho mana ana ia mau la na lakou i hoomaewaewa i ka lahui.

            Ke olelo nei makou ma kou ano he kanaka aloha aina oe i na la a ke aloha e kulolia pu ana no ka aina; aole kena o ka aoao kupono nou e holo aku ai ina nae hoi he oiaio ia aloha ana ou no ka aina hanau. O ka aoao Demokalaka (aoao lahui) oia ke kupono nou e huli ae ai ina ia no ka pono a me ka pomaikai o keia noho ana eia ka o ko huli aku nei no ia i Repubalika "i aoa no la hoi ka ilio i ka io bipi ole," wahi i ka olelo. Ua ike iho la KE ALOHA AINA i kou mau manao pane kikoola ma ke Kuokoa o nehinei Feb. 21, e keehi ino ana i ka aoao Demokalaka "ka aoao lahui hoi i ike ia ma Amerika" a KE ALOHA AINA e kuhikuhi aku nei i kona mau hoa oiwi, oia ka aoao kupono mahope iho o ka hoohui ia ana o Hawaii nei; a he mea pono e huli ae ke alo o ka lahui ilaila i mau ai ke kawelewele ana o kahi mana uuku i koe ma ko ka lahui aoao, mamua o ka lele kamoko ana aku iloko o ka lua ahi o Kehena, kahi e uwe mau ai keia lahui i na popilikia a pau, a e uwi ai hoi na niho no ka wa mau loa.

            Ma ka hoomaopopo ana iho i kona mau kalai manao ana, ua hoopili pu ia na noonoo kino kanaka me na manao hehena i hele a uluahewa o ke ano opulepule no Kalaepohaku wake aku no ka hope. Minamina pu hoi makou i ka hoolilo ia o ka nupepa Karistiano a ka poe Mikanele aihue aina i wahi e kamailio ia ai o kekahi mau huaolelo ano lapuwale haahaa loa o ke ano hailiili a i ku ole no hoi i ke ano keonimana ina e hoike pololei ia ae ana ka inoa o na wahi ana e olelo mai nei imua o ka lehulehu ke ano maoli o kekahi mau huaolelo i kamailio ia maloko o laila; ua aa makou e ho-