Ke Aloha Aina, Volume VIII, Number 8, 22 February 1902 — Page 2

            2          KE ALOHA AINA, POAONO, FEBERUARI 22, 1902

AOLE E HOLO ANA

            Wasinetona, Feb 1. O ka bila aina i waiho ia aku imua o ka Ahaolelo ma ka wehe ia ana o keia kau, aole ia e halawai mai ana me na apono ana a ke Keena Kalaiaina, a ma o kona apono ole ana aole loa e lilo ana ia i mea noonoo nui ia e ka Ahaolelo. O ke keena aina maloko o ke Keena Kalaiaina na hoolala ia he hapanui o kona manawa ma k a nana akahele ana ia keia bila. Ua kahea ia aku o Sam Paka no ke kuka ana i keia bila, aka, na hoea mai la o Boyd ke mea iaia ka hooponopono o na aina aupuni ma Hawaii, a na malama ia he kuka loihi ana maloko o ke Keena Kalaiaina no na mea e pili aua no keia bila.

            Ua olelo ae na Luna Aupuni mahope o ka noonoo piha ia ana o keia bila, ua ike ia he lalau loa Wahi a kahi o lakou i keia ahiahi. Ua hoomaka no ka lalau i kinohi pela no ka lalau no mawaenakonu. aole he mea i makemake e kakoo i keia bila koe o Wilikoki. aole he makemake o Paka, aole he makemake o Boyd, a aole no o makou makemake.

            Ua hoomau hou aku oia: Ke kanalua nei au i ka hiki i ka Ahaolelo ke hooholo i bila no na aina aupuni ma Hawaii, no ka mea, o ka hoolala ana ia bila aole ia i makaukau i keia wa. Aole makou i maopopo i ka bila a makou e apono aku ai, oiai, aole i loaa mai ia makou na hoike piha e pili ana i na aina aupuni ma Hawaii.

            He hui keaka hou kai hoea mai la i ke kulanakauhale nei, a e paanei ma ka Hale Mele Hou i keia po Poaono.

            Eia ka halekuai o L. B. Kerr & Co. ke kuai hoemi nei i na Lole Lilina, o keia ke wa kupono no oukou e na lede e hele ae ai malaila a wae i ko oukou makemake. Mai poina i keia kuai hoemi nui.

            Nui ka ino o ka moana, pela ka hoike a na kapena o na mokuahi holo pili aina. Ma ka huli hoi ana mai nei a ke Kinau na poino he hookahi o kona mau waapa ma Kawaihae, a o na ohua oia awa ua haalele ia aku, a me he mea la, na ka Mauna Loa e lawe mai ana.

            Ma ka hoike a na kapena o na mokuahi Kina a me Siera i hoea mai i ka Poaono a me ka La Pule nei. He nui ka ino i halawai me laua ma ko laua alahele moana no Hawaii nei mai Kapalakiko mai, a me kekahi manawa no hoemi ia ka holo o na moku, a ma ia kumu i ulolohi loa ai ko laua hoea ana mai.

KUE IA NA PAKE

            Ua hoopuka ae la o Luna Nui o na Hana Hou Boe he kauoha aole loa e ae ia kekahi Pake e hookomo ia maloko o na hana aupuni. E hookuu ia aku ana na kohokoho ana ma keia mua koke iho no ka eli ana i na auwaha o na paipu hookahe wai ino ma ka apana o Kewalo. O na pake wale no keia i hookapu ia a koe ae la na Iapana, a ma ka hoomaopopo iho he ano hana kepakahi maoli no keia, no ka mea, he mau lahui Asia like no laua i aa e Iawelawe i ka hana no na usu haahaa loa.

            Ua loaa aku ka palapala hoopii a na Home rula ia Kimo Boe e kue ana i ka hoohana ia ana o na limahana Asia maloko o na hana aupuni, a o kana pane ke hoao mau nei no oia e kue aku i ka hoohana ia ana o ia mau limahana maloko o na hana aupuni.

            Maloko o ka ae like e paa keia mau auwaha maloko o ekolu mahina, a ke paa ole ma ia manawa e uku no ka mea paa aelike he $50 no kela a me keia la a ka hana e hoonee ia ana i koe a hiki i ka paa ana.

HOAKAKA A KAUKA ALA-VEKA NO KA MA`I LEPERA.

            Maloko o ka nupepa Avalataisa o kela pule aku nei i ike iho ai makou i e=kekahi mau manao hoakaka naauao o Kauka Alaveka e hoike mai ana aole i emi iho ka ma`i lepera e like me ka manao o ka Papa Ola, aka, e like iho no me ka emi hikiwawe ana o ka heluna lahui Hawaii pela no ka emi mai o na ma`i i keia wa. Oiai, o ka heluna kanaka o keia mau makahiki e nee nei na hiki ole no ia ke hoohalike ia me ka heluna lahui o umi makahiki i hala ae nei.

            O kekahi kumu laha nui loa o keia ma`i ma kana hoike, oia no ka huna o kahi mau ohana i ka lakou poe mai no ka makemake ole e hookaawale ia aku i ke kahua ma`i o Molokai, no ke kumu, aole lakou e ike hou ana, a na like hoi me ke kanu ola ia. a o kahi kumu nui, aole i hoao ia na imi ikaika ana i kahi e loaa ai ka palekana i keia poe pilikia. Ina he makemake kekahi mau ohana na lakou ponoi e lapaau i ka lakou mau mea aloha e ae aku, aole hoi e like me keia wa ka hoohaiki loa ia.

            He mea pono e kukulu ia kekahi hale ma`i a malaila e lapaau ia ai na poe ma`i alepera i manao ia ua hiki no ke hoola ia ma ka lapaau ana, a e hoao ia na hoopakele ana ia lakou. A e haawi ia ke laau tuatua e kaulana nei i ke ola, a i ole na lapaau naauao ana a kekahi mau kauka.

            O kekahi kumu ae ole o kahi mau ohana e hoihoi aku i ka lakou amu mai no Molokai, oia no ko lakou ae ole ia e hele aku e e ike i ka lakou mau mea aloha, a no ia kumu na huna no lakou, ai pu no, moe pu no, a o ka hopena na loaa hou aku la no kekahi o loko oia ohana i ka ma`i. He nui e lehulehu aku na kamailio naauao a keia kauka i kupono loa na ka Papa Ola e lawe ai a malama o hooko aku hoi me ka pololei.

Na ka Papa Ala-nui Anei e Rula

Hoomauia.

            E hoomanaoia ua loaa ia makou ke alanui no ka namawa mua mai ka Luna Nui o na Hana Hou ma kana olelo hoopaa ma kela halawai a i kokua ikaika ia mai e ke kanawai mamuli o ke ana ia aua e ke ana alanui a ku i ka makemake o ke kanawai, a i keia papa alanui hoi ke hoole nei.

            He mea oiaio anei e nele ana makou i ke alanui mamuli o ka hoole ana iho la a keia Papa alanui? Ina he mea oiaio e nele io ana makou, aliala, ke olelo nei keia peni me ka hoohewahewa ole na ka papa alanui o Hamakua e rula nei i ka Luna Nui o na Hana Hou. Ua oi ae anei ka mana o keia papa alanui mamua o ka mana o ke kanaka a ke aupuni i hoonoho mai ai e kiai me ka makaala i ka pono kaulike o ka lehulehu? Ke manao nei au aole he maua o keia hoole ana, a no ka mea hoi, ua hiki kino mai ka Luna Nui o na Hana Hou a ua ike pono i keia heamhema iloko o ka aina mamuli o ke kaulike ole o ka lakou hooponopono ana (papa alanui), a no ia kumu, ua haawi mai la oia i alanui no makou ma ka la 27 o Sept. 1901.

            E hoomanaoia o ke awawa o Waipio nei, ke awawa nana e hani aku nei na wahi a pau o Hamakua nei, Hilo, a me Kona, na Kohala, a me Honolulu i ka manawa pilikia, a o ke alanui kahi e hiki pono ai keia ola o ka lehulehu he ku i ka pilikia. Ke hoomanao nei au ua hiki aku ka heluna kanaka o keia awaawa ma kahi o ekolu a eha hane@@ e uku ana i ko lakou mau auhau alanui. a no umi makahiki a oi i hala ae nei aole loa ke aupuni ma o keia papa alanui ala i hoolilo i hookahi keneta ma ka hoomaemae ana i keia alanui pali. O ka`u i ike a kamaaina, o na pake mahi laiki wale no ka mea nana e hoomaemae i ka wa pilikia loa. He kaulike anei keia?

            E nana e ka lehulehu ma ka hoike o na loaa makahiki ua helu ia o Hamakua nei ma kahi o ka helu eha no ka nui o na loaa mamua o kahi mau apana e ae ma ka uku ana i na auhau alanui. A ina hoi o ka helu eha keia apana na ka uku ana i na auhau, alaila, he mea kohu i na aina hookuonoono ke ne mai no ko lakou pilikia i ka hana ole ia o ko lakou mau alanui e like me ka uka p Paauhau, honokaa, e ne mai nei a me ka uka o Kapulena a me makou pu no hoi e kanilau nei ia pilikia hookahi. Nohea mai keia ne ana o na kanaka i ke alanui? Aole anei no ke kolohe maoli o keia poe e noho nei i ka papa alanui? Ua maopopo no ko lakou kolohe a me ka loaa ole o na haawina o ke kaulike iloko o ko lakou mau puuwai no ka pono kau like o ka lehu

            O na lala o ka papa alanui o Hamakua nei no na manawa lehulehu ae nei he poe mahiko wale no, a he elua lala o keia papa aole i kupa Amerika. E nana i ke kanawai a e kaupaona iho e ike ia no ko lakou mana ana. Ke manao nei keia peni, o keia ke kumu nui i nana oia ia ai ka pono kaulike o ka lehulehu, a ua nana wale no lakou i ka hulali e ko lakou mau alanui iho.

He mea pono e hoopau ia keia papa alanui, a ke huli ae nei au a noi aku i ka lokomaikai o na Lani, e haawi mai i alanui no makou. a mai ae i ka makou upu ana e ko ole.

THOS. N. NALEILEHUA.

            Waipio, Hamakua, Hawai i, Ian. 22, 1902.

            O ka alameda ka mokuahi o keia Poaono mai Kapalakiko mai a maluna ona i manaoia ai e huli hoi mai ai o Sam Paka me ka ohana.

DR. T. MOTONAGA

KAUKA KEPANI HANA NIHO AKAMAI LOA.

            E loaa no mawaena o alanui Papu a me Nuuanu. Hora hana 8 a.m. a ka 4 p.m. Sabati, 8 a.m. a ka 10 a.m. He maikai ka hana ana. Emi ka uku. feb 17

HOOLAHA HOOPAU HOOKPHU HOPE.

            Ina kanaka a pau e ike ana i keia owau o J. K. Alapai no Kalaupapa, Molokai. Ma keia ke hoike aku nei au ma ke akea, ke hoopau loa aku nei au i ko E. Kekoa noho hope ana no`u e hooponopono i ko`u waiwai paa e waiho ana ma Koae. Puna, hawaii. a o ka Palapala Hookohu Hope a E. Kekoa i ahana ai ke hoopau loa aku nei au i ka mana oia palapala.

J.K.ALAPAI

Kalaupapa, Molokai, Feb 14, 1902.

Wm. RINGER

            Eia @u imua o oukou e o`u mau hoa lahui Hawaii, ua wehe ae aei au he halekuai kika kikiliki, pakanau o na ano a pau, kini mea ai o na ano like ole, wai momona, paka Hawaii o Kailua Kona paka ona, a pela me na Opelu maloo. Ua hiki ia`u ke hoolawa i ua makemake o`u mau hoa hanau o na mokupuni. E loaa no au ma alanui Muliwai, kokoke i alanui Kukui. P. O. Box @88