Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 44, 2 Nowemapa 1901 — Page 2
This text was transcribed by: | Jill Yamasato |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KE ALOHA AINA
HONOLULU……NOV. 2, 1901
HALE LAPAAU O KA PAPA OLA I KEIA WA.
O ka hale lapaau o ka Papa Ola i kaia wa na hookapu loa ia ka haawi wale ana i ka laau i na Hawaii a me na lahui e ae i loohia me na haawina popilikia a ka ma’i e hoea aku ana i ua keepa lapaau @a e like @a me na la i hale, koe wale no a he poe nawaliwali a @ loa e hiki ole a@ ke loaa ia lakou ke dala e uku ai i ke kauka, aka, no na poe ki@@ ui a ikaika na hoole ia ka haawi ia ana mai o ka laau ia lakou.
O keia r@la hoohaiki a ke keena lapaau o ke Papa Ola e lawelawe nei i keia mau la, na ka Ahaolelo iho nei no ia i hana aku, a o na poe kino ikaika i hiki no ke loaa ia lakou ke dala aole lakou a lapaau ia malaila, aka, e hele lakou i na kauka e ae. Ma keia e ike mai ai ka lahui holookoa, aole he wahi hana’i noonoo ia aku no ko lakou mau pono, aka, ke hoao mau ia nei no ka lahui e hoopilikia e na poe i koho ia aku ai e ka lahui Hawaii ma ka Ahaolelo i pau aku la. I keia Ahaolelo iho la ka maka mua loa o ka hookapu ia ana o ka laau i ka lehulehu. Alaila, heaha ka waiwai o keia mau kauka elua e noho nei maloko o ke keena lapaau o ka Papa Ola, no laua na uku mahina pakahi maluna aku o $100, kokaokuu wale iho no a poa@ na ka la no ke kali ana o ka poe ilihune haalele loa wale no ka laua e lapaau ai, oiai no nae, aole no @e mea paa mau ke dala me kekahi mau Hawaii i na wa a pau.
Nolaila, e ka lahui e ku iho a nana pono ma kahi o na manaolana no ka loaa ana ia oukou @e noho ana oluolu eia o@kou ke hoopilikia mau ia aku nei ma na ano a pau. Me ke dala e hiki ai ke lawe ia opala, me ke dala e hiki ai ke loaa he mau lapaau ia ana. O na hana anei keia a kakou e haawi aku ai ina mahalo ana no ka Ahaolelo i hookuu iho nei iloko o ka mokuahana. Ma nao makou aole, he mau hana hoopilikia maoli keia, e aho e nana mua ia keia pono o ka lehulehu mamua o ka lu ia ana o ke dala i mea kuai poka na na koa no ke kaua ana i na puu lep@@ Man@a.
Eia ka halekuai o E. W. Jordan ke malama nei he kuai hoopau nui o na @ole @ e alawa ae I ka lakou hoolaha e puka aku nei.
Ma ke Kinau i hala aku la no H@@@ i kau pu ak@ ai me ka puali ke ka lio i keaka @ho nei i anei no ia wahi no, a mailaila mai e ho@ mai @ lakou no Ma@@.
KE EMI NEI KA LAHA IKAIKA ANO O KA MA’I LEPERA.
Washinetona, Oct. 16. Aia he 909 ma’i lepera a me 164 poe ola maikai e noho nei ma ke kahua ma’i lepera o Hawaii, e like me na hoike @ loaa mai nei ianei m@i a Kauka Co@er mai, ke kauka kiekie e malama nei i ka Haukipila Marina ma Hawaii. O keia poe a pau ua hoolako ia aku lakou me ka hale, ka ai, a me ka aahu no $80,000 o ka makahiki.
Ua haawi mai keia hoike i na hoomaikai ana no na kulana o na poe i loohia i ka ma’i e noho hoomanawanui la, a ua hoea mai no hoi ia ma o ko lakou malama maikai ia. Ua noii pono aku o Kauka Cofer no ka loaa o na poe kino maikai e noho pu anan me na ma’i i ka ma’i, a na hooia mai oia na loaa no kekahi poe i ka ma’i.
No umi makahiki i hala ae nei he umi wale no poe maikai i loaa i ka ma’i. O ke kumu o ko lakou poino mamuli no ia o ko lakou hoohuikau nui ana me na poe ma’i. Ua oleloia he emi mai ka heluna o na wahine i loohia i ka mai i kona kane. He ekolu mau ma’i kahiko loa e ola nei ma ke kahua ma’i lepera i hoea aku ilaila i ka 1874, 1875 a me 1879.
O ka ohi ikaika ia ana o na ma’i no ke kahua ma’i lepera i na makahiki he umi i hala ae nei na emi mai ia mai ka 132 i ka 1890 a ke 85 i ka 1900, e hoike ana i ke kualiilii ana mai o ka pahola ana o ka ma’i lepera, oiai nae na huli ikaika ia ana no lakou ma na wabi a pau o na mokupuni ke hooko ia nei.
NUPEPA NAMU A NA HOME RULA.
Ua loaa mai la ia makou na hoike e hoopuka ia ae ana he nupepa namu na ka aoao Kuokoa Home Rule, a o ka inoa o ua nupepa la aole i maopopo ia makou @ keia wa, aka, he wahi kino pa@anaiki mai nae kona i ko ka nupepa Kuokoa Home Rula. E hoopuka ia ana keia nupepa he elua manawa o ka pule, a o kona Lunahooponopono aoia no o Sol. Meheula, ke kakauolelo iho nei o ka Hale o na Lunamakaainana. O ke kaua o keia nupepa e ku ai aole he hiki ke maopopo, aka, @a hiki no nae ke ike ia i ka wa e puka ai kona mau kalaimanao @na. Eia keia nupepa ke hana ia @ei ma kekahi hale pa’i nupepa @amu o keia kulanakauhale, a ao@e hoi he oiaio o na lohe i hoike mua ia mai ia makou o kekahi mau kolamu @o o ka nupepa Kuokoa Home Rula, ke hoolilo ia @e ana i mau kolamu ma ka olelo Enelani.
HE LAAU HOOLA NO NA POE MA’I LEPERA.
Ua loaa mai nei i ke Kanikela Fara@@ maanei, Monasiu Antoine Vizzovona, he mau a’o ana mai Parisa mai no na loina o kekahi laau lapaau a na kauka naauao loa o Parisa i manaoio ai ua hiki no ia ke hoola aku a i ole ke hoopaa i ka palahalaha loa ana aku o ka ma’i lepera maluna o ke kino kanaka. O ke kauka i olelo ae malia o hiki no ke hoola i na ma’i lepera, ua hiki iaia ke hoola i na ma’i palaho me keia laau. O keia laau he hiki loa i na mea a pau ke hana, he hoohee wale aku no i ka laau i kapaia he potass a o kona wai ka mea e hoopulu ai iluna o ka palaoa me ka hoopili ana aku ma kahi o ka eha.
O m. F@ffrin o Parisa, ka mea naua I hoouna ma@ nei i na kuhikuhi ia M. Vizzovona, ua iini o@a e haawi ia na hoao ana i keia laau iwaena o na poe akahi no a loaa i keia ma’i ma Hawaii nei. E hoao pu ana oia e lawelawe i na poe ma’i o Europa a hoohui ae me ka hoike a ka Papa Ola ina ia papa e ae mai ana e hoao i keia laau iwaena o na poe ma’i. O ka ka mea nana keia laau i huli he kauka opio, aka, na halawai oia me kona hope@a ma kekahi ulia po@ne, a o keia malalo iho nei ka hoike a M. F@ffrin e pili ana no ua kanaka la a me kana laau kupaianaha.
Aole i piha he 18 mahina i hala ae nei e noho loaloha ana au me kekahi kauka opio, a mai lilo paha oia kekahi kauka pookela o ke ao nei ina aole oia I halawai me kona make ma kekahi ulia poino. Ma kekahi ahiahi, oiai mana e iuana ana me kekahi mau hoaloha kakaikahi, ua hoopuka ae la oia no kekahi laau hoola kupalanaha i loaa iaia. O kana ma’i i lawelawe ai he kanaka no ia i piha me na haawina luuluu a ka ma’i palaho. No ka hoopaa ana i ka popopo o ka io ua hookomo ia he mau hunahuna o keia potass iloko o ke kiaha wai, me ka holoi mau ana aku i kahi ma’i me keia wai laau, a ma ka la elua e hiki no na io i popopo ke omo ia e ka palaoa i hoopulu ia me keia wai. Ma ka hoomau ana i ke kau ana i keia laau iloko o na la pokole e pau no na io palaho i ka hemomai, a e hoomaka koke kahi o ka io maikai e ola. I kona ninau ia ana aku ina he manaolana kona e loaa no ke ola i na poe mai’i lepera e like la me na poe ma’i phua, ua pane mai oia: He manaolana ikaika ko’u o na mai lepera o ka hoomaka ana ae e hiki no i keia laau ke hoola.
I @ wa koke no e hoomaka mai @ na @@naina o ka ma’i lepera, ma ka hoomaka ana mai a upehupehu ka ili, e holoi koke i kahi i hoopilikia me keia wai me ke kau pu ana i ka palaoa, a he manaolana ko’u ina e lawelawe pono ia na rula e lawe mai no keia laau i kekahi hoola kamahao.
Ma ko makou manao iho e like me ke kue ia ana aku o ka Kauka Augur noi e ka Papa Ola pela no e hoole ia ai ke noi a keia kauka Farani.
KEU KA HILAHILA OLE.
O ko Keoki Makamu manao e uku mau au iaia i $5.00 i kela a me keia mahina mailoko ae o ko’u uku mahina e noho luna hoomaemae nei ma ka makeke kuai i’a. He ekolu ona manawa i noi mai ai ia’u e haawi aku i keia mau dala ae la, aka, i ko’u ae ole ana aku @a komo iho la ka manao ino iloko una a upu iho la e hookomo ia mai i kanaka hou ma ke kulana a’u e paa nei e like me kana i hoolaha ae ai no’u, he keu ka hilahila ole.
I ka wa a’u e noho puuku ana no ka nupepa Kuokoa Home Rula no eono mahina ka loihi na’u i auamo i na koikoi o keia nupepa me ka ui ole aku iaia, aka, iloko o keia mau @ule wale no o ko’u waiho ana aku ua koi koke mai la oia ia’u e haawi aku au i na kokua ana iaia.
Me ka oiaio,
W. H. KAILIMAI,
Honolulu, Oct. 26, 1901.
KEKAHI O NA KEIKI HOAHANAU A NAWAHI.
Ina aole he mau kuia e hiki mai ana ma keia makahiki ae @ e hoi aku ana kekahi o na ke@iki @oahanau a Joseph Nawahi’i Puna no ka holo balota ana no keia kau koho @alota nui e nee mai nei. Nolaila, e Puna paia ala i ka hala eia mai he Nawahi elua no oukou a hoea aku.
HOOPII IA KA UKU O NA OHUA ONEKI.
Ma keia hope aku e hoopii ia ana e ka hui mokuahi o Waila ma he auhau o $3.00 maluna o na ohua oneki a pau e kau aku ana maluna o ko lakou mau moku, a ua hoopau loa ia hoi ka uku ana he $2.00 e like me na wa i hala. O ke kumu o keia hoopii ana wahi a keia hui mokuahi mamuli no ia o ka nui o ko lakou mau hoolilo i keia wa a aole he wahi pomaikai i loaa. O na ohua kapena mai Honolulu aku nei no Kipahulu, Hana a me Ha@oa, ua hoopii ia ko lakou uku mai ka $6.00 a ka $7.00. O ko ka hui mokuahi makemake keia, a ma ka aoao hoi o na ohua oneki he mea kupono maoli no i keia hui e nana i ka pono o kona mau ohua oneki a e haawi ia hoi na wahi kupono no lakou e like me hui mokuahi o @@@a ma.