Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 41, 12 October 1901 — Page 1
This text was transcribed by: | Linda Kane |
This work is dedicated to: | Kaliko |
KE ALOHA AINA
ke Aloha Aina.
UA MAU KE EA O KA AINA I KA PONO
HOOKUMUIA I MEI 20, 1895
BUKE VII. HONOLULU, POAONO, OKATOBA 12, 1901. HELU 41
KA OLELO HOOHOLO A NA HOME RULA
Wasinetona, Sept. 30. O H. E. Kupa, ke Kakauolelo o Hawaii, ua hoea mai la i anei i keia la a hoole ae la i ka oiaio o na hoike eia oia ke lawe nei i ka haalele o Kiaaina Dole i ka Peresidena. Ua olelo ae o Kupa o kana mea i maopopo aole o Dole i haalele, aole no hoi he manao iloko ona e haalele i kona kulana kiaaina. Aole no hoi ke kiaaina i hoike mai iaia i kekahi mea oia ano.
Mamua koke iho o ka haalele ana aku o Kupa no keia aina ua, lawe hou ae la o Kiaaina Dole i kona kulana mahope o ke kaawale ana aku no eono pule. He maikai kona ola kino. Ua kipa aku o Kupa e ike ia Kuhina Hikikoki i keia la. E waiho aku ana oia i kana hoike i kona wa i Kiaaina Kuikawa ai ia Kuhina Hikikoki, a e kuka pu ana hoi me ia no na makemake o ke teritori.
I keia la i waiho aku ai o D. Kalauokalani Jr. i ke Keena Kalaiaina he olelo hooholo i apono ia e ka aoao Home Rula Repubalika o Hawaii. Ma hope o na hoakaka ana a ua olelo hooholo la i ke kupono ole o Kiaaina Dole e hoomau aku ma kona kulana oihana no ka nawaliwali o ke ola kino, e apono aku ana lakou o Robata W. Wilikoki, Elele Hawaii i ka Ahaolelo Nui, ka mea e hookohu ia i Kiaaina.
E NOII IA ANA NA HANA A DOLE MA
Nu Ioka, Sept. 27. He hoike kai loaa mai la i ka nupepa Tribune mai Wasinetona mai, e olelo ana: Ua kuka ae ka Peresidena a me Loio Kuhina Knox i ka hihia o Lunakanawai Humepera o Hawaii. Ua hookuu piha ia aku oia e ke Keena Kaulike a me ka Peresidena, a i keia wa aia he mau hiona maloko o kona hihia, i oleloia ae, nana i hookomo aku i na manao hilinai iloko o ka Peresidena a me Loio Kuhina Knox, he mea pono e noii akahele ia na hana a ke aupuni teritori. Ma ka Lunakanawai Humepera mau pale ana no na hoopii kue a ka Papa Loio Hawaii i hana aku ai nona ua huai ae la oia i kekahi mau hana hewa a Kiaaina Dole a me kekahi poe ana i hookohu ai he nui wale. O keia mau hana hewa i hoike piha ia ua waiho ia aku ia imua o ka Peresidena a me ka Loio Kuhina iloko o kekahi palapala i pai ia, a i hoomakaukau akahele ia e Lunakanawai Humepera a me kona loio ma keia kulanakauhale.
O HUMEPERA ME KANA KUMUHANA
( Mai ka nupepa Hoku o Wasinetona. )
Ua haalele iho la o Lunakanawai Abram S Humepera ia nei no ka home mahope o ka loaa ana iaia he hookuu lanakila ia mai ka Aha Kaukanawai aku no na hoopii kue i hana ia nona e ka Papa Loio o Honolulu. Ua hoike ae oia i kona manao i kona wa e hoea aku ai i ke Kapitala o Hawaii, e hoala ae ana oia i kekahi paio ikaika e hoopau ia o Kiaaina Dole mai ke kulana ana e paa nei, a e hookomo aku ia Harold M. Sewall ma ia hakahaka. Ua hiki ke manaoio ia ke ia mau hoike, no ka mea, eia like o Lunakanawai Humepera a me Mr. Sewall ke kue ikaika nei ia Dole a me kona mau kakoo.
O na hoike oiaio keia e hooia mai ana aia he mokuahana nui mawaena o ka aoao Repubalika, a elike me ka hiki ole i ka aila ke hui me ka wai, pela na Repubalika kuokoa a me na Repubalika mikanele e ikeia aku nei.
HE MANAO KINAI MAKE MAOLI NO
Ma ka noho ana o ka halawai a ka Papa Ola ma ka Paokolu nei, ua heluhelu ia mai la he palapala na Kauka J. G. Augur e noi mai ana e ae ia aku oia e lawelawe e hookahi a i ole oi aku mea ma‘i lepera i ka wa a ka ma‘i i hookau iho ai maluna o lakou. Ma ka noonoo ana a ka Papa ua hoole loa ia aku keia noi, a o na ma‘i a pau e hoounaia i ke kahua ma‘i o Molokai, a aole hoi he mea kuleana e lapaau aku ia lakou koe wale no o Kauka Oliva, ke kauka e noho la ma Kalaupapa. O keia malalo iho nei ka leta hoole manawa ino a ka Papa Ola i ko Kauka Augur manao, penei:
Kauka Geo. J. Augur,
Honolulu;
Aloha oe: ---
O ka lapaau ia ana a na ma‘i lepera e na kauka lapaau e hana ana no lakou iho he hoopoino ana aku no ia i ke ola o ka lehulehu, ma o ka laha ana aku paha oia mau anoano ma‘i. Nolaila, o kau noi ua hoole ia, oiai, he nui na noi oia ano i loaa mai i ka Papa Ola mai na wahi like o ka honua nei.
Ina he manaoio kou he waiwai ko kau laau e hiki ai ke hoomama ae i ke kulana o na poe i hoopilikia ia e ka ma‘i lepera, na ae ka Papa e hoouna aku ma o ka Luna Nui la i ke Kahua Ma‘i Lepera i ka laau ia Kauka Oliva, ke kauka ma ke kahua ma‘i, a e kauoha aku iaia e hoao i na laau la, a hoike ia mai ia oe, a pela pu hoi i ka Papa Ola i ka holomua a me ka ole o kau laau.
He manaoio ko ka Papa Ola ua oluolu o Kauka Oliva e lawelawe aku i na hoao ana nou, aka, aia no nae me ia ia kuleana o ka ae ana e lawelawe a me ka ole, a pela pu hoi ke kue ole mai na ma‘i lepera.
Ke hana nei ka Papa he rula e hoole ana i ka anamo ana i na koikoi o na ano laau a pau e hoao ia ana no ka hoola ana i ka ma‘i lepera e lawe mau ia aku nei imua o lakou.
Kou me ka oiaio,
H. C. SLOGGETT.
Peresidena o ka Papa Ola.
Ma keia e ike iho ai kakou e na Hawaii, ka lahui e hoopilikia nui ia nei e na haawina luuluu a ka ma‘i lepera aole he manao aloha a hoopakele iloko o keia Papa Ola. O ka Papa Ola keia i manaolana ia aku ai e ola ana na iwi, no ka mea, na lakou nei ma iho nei no o ke kau ahaolelo aku la i apono aku i keia mau lala a kaiehu aku la i na hoa mua o ka Papa Ola.
REPUBALIKA ANA ANEI NA HOME RULA
Maloko o ka nupepa Avalataisa o keia Poalima i ike iho ai makou e malama ia ana e ke Komite Kuwaena o ka aoao Repubalika he halawai ma ka la 28 o keia mahina, malalo o ke kahea ana a Lunahoomalu H. P. Balauwina no ka noonoo ana i ke alahele kupono e loaa ai he koramu iloko o ke Komite Mana Hooko, oiai, ua ike ia ua nui na lala i kaawale aku mai ke kulanakauhale a hiki ole ai ke loaa ka elua hapakolu.
A ma ia halawai no he nui na kumuhana e ae e lawe ia mai ana e noonoo, a o kekahi o lakou oia ka noonoo ana e hoohui i ka aoao Repubalika me ka aoao Kuokoa Home Rula Repubalika i hookahi o laua aoao kalalaina ma keia mua aku. Aole i malama ia he mau kuka ana mawaena o keia mau aoao kalalaina no ka hoolilo ana i hookahi, aka, maloko nae o keia halawai e koho ia ai he mau agena no ka hele ana aku e hooko i keia kumuhana.
He mau kamailio wale no paha keia na keia nupepa, aka, na mua aku nae e hoike mai i ka oiaio, malia o hiki mai no , no ka mea, ua Repubalika no na ka Home Rula i keia wa ma ka hoorepubalika ana a Elele Wilikoki. Aka, no na poe aloha aina oiaio nae, eia no lakou ke kupaa mau nei mahope o ke aloha i ka aina, a e kuemau aku ana i na hana a na Repubalika hookahuli aupuni.