Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 37, 14 September 1901 — Page 4

KE ALOHA AINA

4          KE ALOHA AINA, POAONO, SEPATEMABA 14, 1901.

 

Ke Aloha Aina

Hookumuia no ka Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa na ka Lahui Hawaii.

EDWARD L. LIKE.

Lunahooponopono.

HOGAN E. KALUNA

Luna Hoopuka

ALEX. NAWAHI.

Luna Hoohana.

EMMA A. NAWAHI

Puuku o KE ALOHA AINA.

 

PUKA PULE.

E hoopuka ia ana ma na kakahiaka Poaono a pau.

No ka Makahiki          $2.00

No ka Eono Mahina    $1.00

No ke Kope Hookahi  .05

 

KEENA HANA.

Ma alanui Moi, Leleo, Helu 370, Kokoke ma ka Hale Hoolulu Kaaahi. Pahu Leta 513.

 

HONOLULU SEPT. 14, 1901

 

            O ko makou manao mau no a hiki i keia la, he kanalua loa ko makou no ka hoopau ana mai o Amerika ia Kiaaina Dole a i ole ia Lunakanawai Humepera. Mai kinohi mai o ka ulu ana ae o ka mokuahana mawaena o na Repubalika kamaaina o ka aina nei, a me na Repubalika malihini loa kolea kauahua o Kahiki mai, ua koho iho no makou he mea paakiki loa ke pau kekahi o laua. Ina no paha ua hewa o Dole a hoopau ia oia, he mea maopopo e pau pu ana me Humepera, a ina paha hoi ua hewa io no o Humepera, e pau pu no laua me Dole e pono ai. O ke kumu, aole na hai keia mau kanaka a elua i hoonoho mai ma keia mau kulana, aka, na Amerika no. O na pilikia mawaena o laua nei e hooponopono ia mai ana no ia ma ke ano me he makua ala i na keiki kolohe.

 

E KUPAA MAU.

            Ke pai mai nei ka nupepa Kuokoa i kona aoao kalaiaina ka aoao Repubalika, a ke hoikeike mai nei hoi o ka aoao ia e ola ai na Hawaii. Ma ko makou hoomaopopo iho aole e ola na Hawaii ilihune i na Repubalika, aka, e nana mua ana lakou no ko lakou mau pakeke ponoi iho mamua o ka nana ana mai i na Hawaii.

            Ma ko makou ano he wahaolelo no ka lahui ke kau leo aku nei. E nihi ka hele'na i ka uka o Puna a mai pulalelale i ka ike a ka maka. E makia paa i ke aloha aina iloko o ka puuwai a nana aku heaha ka pomaikai a ua mau Repubalika nei i haawi mai ai i na Hawaii ilihune iloko o ko lakou noho aupuni ana mai ka wa a lakou i hookahuli ia i ke aupuni moi a hiki i keia wa. He neo. O ka makou e puana hope ae nei e kupaa e ke kanaka Hawaii maluna o kou kahua kalaiaina no keia kau koho balota e hoea mai ana.

 

            Kuai hoopau nui o na kamaa ma ka halekuai o L. B. Kerr & Co., ma ke kihi o na alanui Papu me Hotele. He kuai nui i ike mua ole ia. A no ka wa no na poe nele kamaa e kipa ae ai.

 

KE HOLOMOKU NEI NA HAWAII I KA MAKE.

            Denver, Col., Aug. 28. O kekahi o na mea ano nui i hoolohe ia ma ka noho ana a ka Ahahui Akeakamai o na Amerika ma keia la oia no ka haiolelo a David Starr Jordan e pili ana i ke kulana maloko o na paemoku Hawaii. Wahi ana:

            E hoea mai ana he manawa e nalowale loa ai na kanaka Hawaii, a o keia manawa aole no i mamao loa aku. Aole he mau keiki i hanauia a ke luku la ka ma'i i ka hanauna o keia wa.

 

            O ke kuko mau no keia a na haole o ka pau loa o na Hawaii mai luna aku o ka lepo o Hawaii nei, a lawe ae i keia mau paemoku i kaulana i ka nani no lakou. Aka, aole nae pela ko Iehova manao ke lawe nei oia i kekahi o kakou a ke hookoe mai nei no, a ke haawi mai nei hoi i na hua ohaha no ke pani ana ma na hakahaka o na poe i hala aku i ka make.

 

PIPI IA KE ALANUI ME KA AILA.

            Ua pipi ia ae ke alanui Rikeke mawaena o ke alanui Hotele ame Moi me ka aila a mahope ua uhi ia aku la me ke one. O ka manao o keia hana i lawelawe ia i nui ole ka lepo puehu o na alanui e like me keia wa e ike ia nei. Ina e holopono ana keia mau hoao ana ma ke alanui Rikeke e pipi ia aku ana na alanui a pau o ke kulanakauhale nei i ka aila.

            O keia aila ua baila mua ia oia mamua o kona hookomo ia ana iloko o kekahi kaa pipi wai alanui, a me ia wela no i hookahe ia aku ai oia iluna o ke alanui. O na poe e noho kokoke ana malaila ua olelo ae lakou i ka hohono o keia aila e like me ka aila honua ka pakui kenakena.

 

HOOKEAI NO KANAKOLU LA.

            Ma kela mau la aku nei ua hoea mai la ka hopena o ka hookeai ana a Kauka Imanuela Pfeiffer o Bosetona. No kanakolu la aole oia i hoopa i kekahi wahi hunahuna mai ai, aka, ua ae ia nae oia e inu i ka wai. Iloko o keia mahina hookahi ana i noho ai ole ai aole oia i hoike mai i ke kulana omaimai. Ua kakau mau oia i kona kulana i kela a me keia la no ka pono o na poe akeakamai, aka, ua emi nae oia he 26 paona. I ka ai hou 'ana o Kauka Pfeiffer he nui na mea ai ana i ai ai, aka, aole nae oia i ike i ka maona i kinohi.

 

            He pili o $400,000 kai hanaia aku la mawaena o kekahi hui Pelekane me kekahi poe Amerika o Pitsburgh na ka Shamrock II ka eo o ka heihei moana mawaena ona me ka moku heihei Amerika.

 

HE INOA NO KAMAKAEHA.

O Kamakaeha o Liliu o Loloku,

O walania i ke kii onohi,

O ka onohi o Kalani Nui,

O Kekahiwauli o ka onohi o ka lani,

O ka onohi e kokoni aku ai o ka eha,

E loku ai o ka maka i ka puukai,

O ka maka i ka onohi kau ia lani,

O ka alawa i ka haku onohi o Lono,

Haku iki onohi paa o Namahana i ka lani,

O ka maka ia i hea ia i kapaia ai

            He inoa-e-

O ka maka o Kalani Nui Kaikuaana,

O na maka o Ku o Kunuiakea o Ku wahine,

Kuku ka ehukai ehu ino ka moku

Nalo ia ehu ka ino o Kahikinui,

Haele inoino mai ana Kau-na Kau-noo,

Na wahine ino o Moae Ku,

Luu mai ka ihu o Kanaloa ilalo,

No-no ka ihu o Kanaloa i ke kai,

Ka pukaihu o Kanaloa hale ua,

Haliu aku haliu mai na moku,

Hookui na hono i Makaha,

Waiho iho la i Lahaina he loko,

            He loko Lahaina-e-

A he loko pua i'a ia na ka makani la,

A he loko pua i'a ia na ka makani,

E onini pua i'a ana i ka lai,

E holo pua i'a ana i ka lai,

Ka newenewe ka ao a ka alani,

Kai-kai na makani no ka Maaa,

No ka makani Maaa ai Koula,

Me ka pono ko na hala,

He o no ka waa he o ai no maua e holo ai,

E hoi aku ai e kau i Hauola,

Mai ola oe i ka moe,

            He moe-no-e-

Hoomoe a mai ka wai i ke pili,

Pili paa ai i ka pili me ka la,

He la hehi pua mauu no Luakona,

He mauu maka niu no ka auwai,

He muliwai no ka wai e kahe ai,

E iho ana i hoomalu laau,

Muliwai loko o ka ulu o Lahaina,

Ui ke kanaka nui he wauke,

He wauke ka laau luhi e luhi nei,

Kei ka luhi o ke kanaka la-e,

Kei ka luhi o ke kanaka i ke aloha,

O ke aloha ko iala mea i puni ai-e,

Popo uwahi ka ua kilikilihau,

He kilihau he waimaka noe no ka limu,

Ua pehu wale na nou nou a ka maka i ka wai,

Kuu kane hoa wai o Waipuhia,

I ka wai puhi a ka wai,

He waimaka no ka pua Kamakahala,

No ka ahihi lehua ua ula wale,

Ua lei wale na wahine a ohu,

Ma-ka-awe ka pua i ke alanui,

Alanui ula i ka ua a ka Waahila,

Ua kanahele ke kowa o Nuuanu,

Ua anu hoi kei ke anu he wa o kona po i ke kali,

E waiho iho ana no kona po,

Me he aka pua ala ia e mauna nei-e.

 

HUAKAI A KA HOOILINA MOI O PELEKANE NO CANADA.

            Cape Town, Aug 23. O ka moku alii Ophir me ka Hooilina Alii ka Duke o Cornwall a me Ioka maluna ona, ua haalele iho la oia i anei i keia la. Ua hoike ia mai la aole ka Ophir e holo aku ana no ka mokupuni Ascension, elike me na mea i hoolala ia, aka, e holo pololei ana oia no St. Vincent. Ua oleloia ae e hoea aku ana ka moku i Halifax ma ka la 15 o Sepatemaba, a ma Quebec i ka la 21 o Sepatemeba.

            O ka huakai makaikai a ke Duke a me ka Duke Wahine ia Canada e hoea mai ana kona panina i ka la 21 o Okatoba, a ia wa e hoomaka ai ka huakai hui hoi no Enelani.

 

(Mai ka aoao 1 mai.)

noho la ma ka panalaau i loaa na haawina pomaikai o ka hui hou ana me ka lakou mau mea aloha.

            Ma ka uwapo ua lulu lima kekahi mau lala o ka Papa Ola a me na poe e ae i hele pu aku ai me lakou i na poe ma'i, aka, aole nae he mea i kue mai, oiai, oia hoi ke kumu nui i hookaawale ia ai na poe ma'i mai ko lakou mau ohana mai, no ka honi a me ka puili o kekahi i kekahi.

            Mahope o ka ike pokole ana malaila me na hoaloha ua kamoe loa aku la ka huakai no kahi noho o ka lunanui C. B. Reynolds. I ke kuu iki ana iho o ka nae, ua hoeu koke ia ae la ka huakai no ka pii ana iuka o Waikolu no ka makaikai ana i na loi kalo a ka Papa Ola, a maluna o na lio o na ma'i, (keu hae ka hookae ole o ua poe haole nei) i kau aku ai na mea a pau a kamoe aku la ka huakai no Waikolu ka pahu hopu.

            He nui no na loi kalo e ulu ana ma Waikolu, a ma kekahi wahi ua kanu ia ka ai iluna o ka aina maloo. I ka pau ana o ka makaikai ana a na malihini i na loi a ka Papa Ola e hanai ai aku ai i na poe ma'i no kekahi mau mahina ua huli hoi mai la lakou no ka home Balauwina. Malaila ua hookipa pumehana ia aku na kamahele e na makua oia home a lawe loa ia aku la e hoomakaikai i na hale like a hoea loa aku la i rumi puhi ohe. Ma keia wahi i hoopihaia mai ai na kamahele i ke aloha no keia home i ka wa a na keiki e haawi mai ana i ka leo kani o ka lakou mau hokeo no ka hoohanohano ana i na malihini.

            Ua malama koke ia he mau lulu dala ana mai na malihini i hiki aku a makana ia aku la i ke alakai o na keiki e noho la iloko o na haawina o ka luuluu, a no ka panai ana mai i na hoomaikai ua haawi hou mai lakou he mau mele mai ka lakou mau ohe mai. Ua haalele aku na kamahele ia lakou e luana ana i ko lakou home o ka ehaeha a motio mai la ka ihu o na lio no Kalaupapa ka pahu hopu. A e like no me ka olelo kaulana a ka haole hahai no na manu hulu like ma kahi hookahi pela no na ilikeokeo a me na Hawaii ma keia huli hoi ana, aka, aole nae i mamao loa ka nee ana o ka huakai, aia hoi, pa ana keia mau leo kahea, a i ka huli ana aku e noho mai ana ko makou hoaloha F. J. Testa i ka hale o na kamaaina puuwai hamama Mr. a me Mrs. William Notley. Malalo o na kono aloha a na kamaaina ua komo pu aku la na kamahele Hawaii oia o G. F. Kaia, D. Kahaulelio a me E. L. Like a hoomaha iki iho la malalo o ko laua malumalu hale me ko lakou hoaloha i hoea mua ae maila F. J. Testa. Oiai no na malihini e nanea ana pa hou ana kahea a na kamaaina e naue e hoopiha i ka lua o ka inaina. Mahope iho ua haawi koke no ke aloha hope i na kamaaina lokomaikai palena ole kau hou ae la na kamahele maluna o na lio a kamoe aku la no Kalaupapa no ke ake ana e lohe i na manao o na ma'i i ka Papa Ola.

            I ka hoea ana aku e piha mai ana o waho o ka pa o ka Luna Nui Lalana, a e heluhelu ana hoi o Ambrose K. Hutchinson, ma ka aoao o na ma'i he palapala hoopii e noi ana e noonoo koke ia ko lakou pilikia i ka poi. Wahi ana, ua hoea mai kekahi poe kanu ai o Pelekunu i ke kahua ma'i nei a haawi mai la 75 keneta o ke pa'i ai, aka, aole nae i ae aku ka luna nui, mahope o ka pau ana o ka heluhelu ia ana o ua palapala hoopii la ua ninau ia ka manao o