Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 37, 14 September 1901 — Page 3

Page PDF (711.48 KB)

This text was transcribed by:  Laura Yamamoto
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

 

KA MOKU ANA MOANA BE BITANIA

            Ma ka Poalua keia pule aku nei i hoea mai ai ka moku ana moana Beritania he ehiku la holo mai ka mokupuoi Faonings, a mahope o kona noho iki ana maanei e huli hoi aka ai oia no Euelani ma ke alahele aku o Manila mahope o ka pau ana o kana ana ana i ke alahele moana o ka uwea telegrapa o ke aupuni o Beritania e moe mai ai mai Vanekona a hiki i Na Kilani.  Ma kahi he 100 mile ma ka akau aku o ka moku puni Fannings i hoea mai ai ka panina o la ka moku ana moana Beritania hana ma ka moana Pakapika a malaila i halawai mai ai oia me kahi a ka mokokana Beretania penguin i ana ai mai Vanekona mai i ka 1887.

            E hoomaka ana ka hoomoe koke ia ana o ka uwea moana telegarapa mai Auseteralia mai a hoea i ka mokupuni Fannings ma ka mahina o Ianuari ae nei.  Ma ka hoike a na poe ana moana maluna o ka Beritania ua olelo ae la kou he maikai ke alahele a ka uwea teleparapa moana e moe ai ma ka papaku o ka moana nona ka averika hohonu mai ka 2,700 a ka 2,800 anana.  He hookahi kakai mauna i loaa aku ma kahi he 130 mile mai na kapakai mai o ka mokupuni Norfolk.  O ke kiekie o keia mau kakai mauna ma kahi no ia o I3,000 kapuai, a o kona piko, me he mea la ma kahi no ia o 700 anana mai ka ilikai iho.

            Ua haalele aku ka Beritania ia Ladana ma ka mahina o Maraki a hoea mai la i Adelaide, Auseteralia, a malaila ua hoomoe oia he uwea teleparapa mawaena o ke Cape a me Auseteralia.  O ka nui o ka uwea i hiki iaia ke hoomoe ma kahi he 200 mile wale no, nolaila, ua hiki oie iaia ke iawe i ka oihana hoomoe uwea.  Na ka mokuahi Angalia e hoomoe ana i ka uwea mai Auseteralia a Norfolk, 900 mile, mai Norfolk a Nu Kilani 500 mile, mai Norfolk a Fiji 900 mile, mai Fiji a ka mokupuni Fannings 2,000 mile.  A no ke alahele moana mai Vanekoua a hoea i ka mokupuni Fannings aia ke kapili ia la he mokuahi nui i hiki ke lawe i ka uwea moe moana no keia mau mile loihi he 3,600 mile, o ka lilo no ka mile hookahi he $700.  O ka mamao o keia uwea e moe ai mai na kapakai aku nei o Hawaii he 220 wale no mile ma ka hikina aku nei, a oiai, aole keia he panalaau no Beritania, nolaila, ua hiki ole oia ke kipa mai maanei.  Aole i lohe ia aku ko Beritania haanui wale ana e hoomoe i ka uwea telegarapa ma ka moana Pakipika a hiki i ka pau ana ae la o ke @@@hele i ke ana la, a ela no o @@welt ke kali nei a ke kamaillo nei no ka hoomoe mai o Amerika Huipula i uwea olelo moana nona, ahea anane la hooko la mai keia man halia ana.

            E ma@lo mau ae ana na nuhou like ole o ka honua nei ma kahi he elua wale no haneri mile mai a kakou aku nei, aka, aole nae kakou e lohe ana a hiki i ka hoea ana mai o na mokuahi mai Kapalakiko mai, ua pau e nae i ka lohe kahiko ia e na paemoku a ka uwea telegarapa Beritania e moe ana malalo aku nei.

 

 

EIA HOU NO KEIA LILI WAHINE

            Ma ke kakahiaka Poalua nei ua loaa aku la ke kino make o kekahi Iapana uona ka inoa o lehi e waiho ana ma kahi he mau kapuai wale no ka mamao mai ke alanui aupuni mai mawaho o Waikiki.

            He ku i ka weliweli na nana ina a ka maka o ka pahi i hana ai maluna o kona kino, a na ka moku pah@e kau ana ma kona pu ai i kaili aku i ka hanu ola mai kona kino aku.

            He Iapana lawelawe oia ma ka home o Joseph Gilman, a me ia e noho pu ana he wahine Iapana ma ke ano he wahine nana.  he mau pule ae nei i hala ua ulu ae he mau kuee ana mawaena o laua no ke ano hoolalao hou aku o keia wahine me kekahi mau ulua okoa aku.

            I ka hiki hou ole ana ia Iehi ke hoomanawanui i na hana hoolalahu a keia wahine ua hooholo iho la oia o ke alahele wale no e loaa ai iaia ka maha oia ka laua make pu ana.  Ma ka po Poakahi ua hoomaka ko laua hoopaapaa ana me ka wahine, a ua hoomau ia a hiki i na hora o ka wanaao Poalua.  I ka ike ana o Iehi ua hoea mai ka wa no laua e hiki ole ai ke noho lokahi hou aku, ua unuhi ae la oia i kana pahi a pahu pololei aku la ma ka puuwai o ka wahine, aka, ua palulu koke ae ka wahine i kona mau lima ma kona puuwai a loaa pono aku la kona lima akau i ka pahuana pahi.

            Ua haalele iho la ka wahine i ka hale a holo aku la me ka uwe kapalili no kahi a na poe e noho kokoke ana malaila.  Aole o iehi i alualu aku mahope ona, aka, ua imi aku la oia i kahi kupono ana e lawe ai i kona ola.

            Ua hoomaka ia ka huli ana nona ma ia wanaao, aka, aole mae oia i loaa a hiki i kakahiaka ana, ua ike ia aku la kona kino mainoino e waiho ana he 200 kapuai mai ka home mai o Gilman ma kae o ke alanui aupuni.  Ua kaawale kahiko ka uhane ola mai iaia aku, a ua uhi pu ia kona kino holookoa e ka wai ula o ke koko.  Aole i kukonukonu loa na poino i loaa i ka wahine.

 

 

MAKE O TRACY MCDONALD.

            Ma ka hora 11 o ke kakahiaka La Pule nei i haalele mai ai like ia ola ana o Tracy McDonald, ka haole i halawai ai me kekahi u@a poino ma ka hookui ana ma kekahi pou telepon@ ma ka aoina la Poeoao nei, oiai, oia e ahai ia ana e kekahi lio e huki ana he kaa bage.

            E holo ana keia lio me ka ma ma nui, a i kona hoea ana ma ke kihi o ha alapui Moi a me Rikeke ua hookui aku la ke kaa me kekahi pou telepona nana i koila ahu ia McDonald mai luna aku o ke kaa no lalo o ke alanui.  Ua naho kona iwi poo i ka wa i loaa aku ai, a aole hoi i loaa iaia he pohala ana a hiki i kona hala wale ana aku la maloko o ka haukipila.

            He kanaono ka nui o na makahiki o Tracy McDonald i kona wa i pauaho mai la i keia ola ana, a ua haalele iho la he wahine me na keiki aia ma San Mateo Kaleponi.  He iwakalua makahiki o kopa noho ana ma Hawaii nei.  Ua kanu ia kona kino make malalo o Manana ma ka Poakahi nei.

 

            E alawa ae no i ka makou mau hoolaha e puka aku nei.

 

 

HOOLAHA NOHO’NA HUI.

            Ke hoolaha ia aku nei, ua hui iho nei na poe no lakou na inoa malalo iho nei, malalo o ka inoa Hui o “Wing Hing Chan, ma ka la 1 o Iune, M.H. 1901, no ka lawelawe ana i ka hana kuai a kuai aku i na waiwai like ole o kela a me keia ano, ma Alaa Lane, Honolulu, Teritori o Hawaii.

                                                                                    Yim Fat,

                                                                                    Heu Kon Sang,

                                                                                    Chang Nee,

                                                                                    Cheong Fat,

                                                                                    Kon Ling.

                        Hanaia: Honolulu, Aug. 12, 1901

                                    sept, 9-3ts

 

 

OLELO HOOLAHA

            Ke papa ia aku nei na kanaka a pau aole e hoaie mai ia Mrs. Luisa Kapela, ka’u wahine mare, o poho auanei oukou, no ka mea, aole loa wau e hookaa ana ia mau aie, oiai, ua haalele kumu ole mai oia ia’u.  A ke papa pu ia aku nei ka malama a hookipa ana iaia, hoopii ia auanei ma ke kanawai.

                                                                        ALBERT CATUK (Alabati)

                        Kamanuwai, Honolulu, Aug. 7, 1901.

                                                            sept. 9-1m

 

 

Waapa Loaa.

            Ua loaa ia’u kekahi Waapa Kiku, mai ke kai mai ka pae ana mai, ma ko’u wahi poho ma Nahoko, Kalulu, Mokupuni o Lanai nei.  Ke malama ia nei e a’u, o ka manawa e ike ai o ka mea nona keia waapa i keia hoolaha, e kii koke mai oia, a e hoohoi pu mai i kolu mau lilo no ka hoolaha ana a me ka malama ana.  A i kii ole mai oia a hala na la he 15 e lilo ia’u keia waapu.

                                                                                                KEONI NAKIHEI.

                                                                                    Nahoko, Lanai aug. 20, 1901.

 

 

ROBERT PUUKI

HE ANA AINA MAKAUKAU

            E loaa na oia ma ka Keena o J.K. Penikalaka, (Kapamawaho), Rumi Helu 13; Hale Oihana o Makuna.  Kihi o Alahui Kalepa me Alakea.

                                                            aug 27-3m.

 

 

HUI HAWAIIAN REALTY A ME MATURITY KAUPALENAIA.

HUINA KUMU, $50,000.00

500 Mahele, $10  Pakahi Uko Pihaia

 

            Na Lunanui: J.K. Kennedy Peredisena, W. J. Robinson, Hope Peresidena L@ Ahlo-Puuku, P.H. Burnette-Kakauolelo.

            Ke haawi aku nei ka Hawaiian Realty a me Maturity Kaupalenala i ka lehulehu i kekahi hena maikai loa no ka malama ana a hoouluulu ana hoi i na wahi keikeni i kela a me keia meh@na.  “E kukulu no makou i hale nou a hoopuka” i $200 ma kou inoa, a haawi aku makou la oukou i 75 mahina e uku mai ai i keia mau dala me ka loaa pu aku o kekali mau palapala no lakou ka waiwai pakahi he $50, ua like la me 19 mahina e uku la ai o ka pepa hookahi, aka, lia, kaa keia mau dala.  he elua u@@@ no au dala e uku ai i kela a me keia mahina a i ka pau ana o 75 mahina ua kuia e oe he $150, oiai no nae, he $200 i loaa aku la oe.

            He 43 apana aina i kupono no ka kukulu hale a makou i keia manawa.

            No na mea aku i oe e hele ae i ko makou keena.

            HUI HAWAIIAN REALIY A ME MATURITY KAUPALENAIA.

            Maluna ae o Kakela a me Kuke.

                                                                                    Alanui Moi.

            Aia kekahi keena o makou ma @@@ io.  OM.E. Silva ko makou Agena.

 

 

HOOLAHA KUAI A ME HOOPAA A KA MEA MORAKI

            Ke hoolahaia aku nei ma keia aoka hooko ana aku i ka mana o ka hoolilo ana i kekahi moraik i hana ia ma ka la 19 o Iulai, 1900, i hana ia e Kala Williams, Keliialohookalu a me Kaheieluhiau, no Honolulu, Mokupuni o Oahu, Teritori o Hawaii, lakou a pau, ia James Berry oia wahi hookahi no, o ua moraki la i olelo ia ua hoopaa ia ma ke Keena Kope ma Honolulu i oleloia ma ka Buke Aupuni 204, ma na aoao 460 a ka 462, owau, o James Berry, mea paa moraki, ke manao nei e paa i ua moraki la no ka hahaki ia ana o ka aelike, oia hoi, ka uku ole la ana o ka uku panee i kona manawa i olelo la.

            O ka waiwai i hoakaka ia ma ue moraki la 1 olelo ia penei ia:  O keia apana a i ole mahele a pau e ka aina e waiho ana ma Kewalo Honolulu 1 oleloia ae nei,oia ka apana helu 27, maloko o ka mahele 11 o ka aina kewalo, i kapaia a o a ka pa ihoolilo ia mai ia Kala Williams a me Keliia lohookahi ma kekahi palapala kuai a Thomas J. Higgins me kana wahine, i hana ai ma ka la 7 o Feberuari, 1898, a i hoopaaia ma ke Keena Kope, ma ka Buke Aupuni 177, aoao 434.

            Ke hoolaha pu ia aku nei, o ka waiwai i paa maloko o ua moraki la i olelo ia, e hoolilo ia aku ana no ia ma ke kuai kudala ia ana ma ke keena kudala o Will E. Fisher, me ke kihi o na alanui Kalepa a me Alakea, ma Honolulu i olelo ia, ma ka Poaono, Sepatemaba 28, 1901, i ka hora 12 o ke awakea i olelo.  Kuike ke Dala.  Na hoolilo palapala kuai ma ka aoao ia o ka mea kuai.

            Hanania ma Honolulu, H.T. Sepatemaba 3, 1901.

                                                                                                MES BERRY.

                                                                                                Mea Paa Moraki.

                                                                        FRANCIS J BERRY,

                                                            Loio no ka Mea Paa Moraki

                                                            Love Building, Honolulu H.T.

 

 

OLELO HOOLAHA

            Ua loaa @a’u kekahi lio wahine ulaula i kuni ia i ka hao YL ma ka uha hope, lae kea nui ekolu wawae keokeo.  Ina o ka mea nona keia ho e kii koke mai iloko o na la @@ 15 me ka uku pu mai i na lilo a pau me ga luni o ko’u malama ana, u i kii ole ia mai a hala na la he 15 o lilo loe no @a’u keia lio.

                                                                                                KEONI INAIA.

                                                Maunalua.  sept 11, 1901   2w

 

 

G.P. KAUIMAKAOLE

            He Loio n@ ke Kanawai, a e loaa @@ w@@ i ka Uekea o Hana ma M@@ kaaine, he oluolu ma ke kuka @@@

            Makaalae, Hamoa, Maui.