Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 36, 7 September 1901 — Page 5
This text was transcribed by: | Rozlyn Marnell |
This work is dedicated to: | Kaelene Puanani Ahu-Rey |
KE ALOHA AINA
POAONO, SEPATEMABA 7, 1901
NA LETA.
_____
Aole e ili maluna o makou na koi koi o na ahewa ana no keia mau manao i hoopuka ia malalo o keia poo aka, e ili no ia maluna o na poe na lakou i kakau mai.
HE OIAIO ANEI UA KIPAKU IA KEKAHI ALII KOKO KIEKIE O HAWAII?
_____
He oiaio apei ka lohe i ke kipaku ia o ke Kama/lii Keanookalani ka moopuna hoi a Kamehameha I., ka Na'i Aupuni, a moopuna a Kamehameha Nui, ka Ai Luau, mai ka papaaina aku o ka la hanau o ka Alii ka Moiwahine Lilinokalani e kekahi aialo o ke aloalii. Aole no ka i ike ke lii nona ka ia i ka mea i hana ia no kekahi alii o laua.
Pehea la i hoohewalewa ai ka mea nana i hana i kela hana i keia alii oiaio, aole aia i neie kona ikeia e na poe a pau oke alo alii, a he mea makamae ia hoi e na poe ina he koko aliiko lakou.
He maka ula loa no paha ka mea nana kela hana. Nolaila, hoomanao ae la makou i keia mau ialani mele kahiko.
O ka minau hoohuoi a Kanoe,
O ka hoohewabewa a kanaka mahiai,
A kahumanokuao uka o ka hui,
A lei poo koe o Halemano,
Malia Ka i ike ole ai i ke alii,
He noho uka wale no o Wahiawa - e,
I ahona i ke kuauhau,
I ka hoopouka a maka aoa ae,
He moopuna na ke ka@wa,
He amo ipu na Kailiele,
Kahu o Kalola a Kumukoa,
A hoomanao hou ae la no i keia mau lalani mele:
Aohe au olelo e Laau,
E ka mu ai maia o Humuhumu ula,
He pomaikai kou e Kawaikoi,
Kei ka leo o kaua hakohako i ka laau,
E huahuai ana i ke alo o Poopoolunahale ---I,
E pi wai lukini oe a ala,
E honi kaua,
KAMAKEEALII
Honolulu, Sept 6, 1901.
________
UA MAKE O IOKIA MAKAIMOKU.
_____
Mai kekahi keiki Hawaii nona ka inoa o Jacob i huli hoi mai nbei mai na paemoku Pilipine i lawe pu mai ai oia he hoike ia makou no ka make ana mai nei o Iokia Makaimoku kekihi o na keiki paani popo kaulana o ka hui kinioopo Kamehameha. Ua halawai o Iokia me kona hena ma ka lele kaua malu ia ana mai e na Piulipine i kona wa e lawe ana i na lako ai ma kona hoaloha Jacob a me kekahi mau koa Amerika no kahi hoolulu o na koa Amerika maluna o ke kahua kaua mai Manila aku, O Hilo ko Iokia one hanau, a malaila no hoi oia i kau aku ai maluna o kekahi moku koa Amerika a holo aku la no Manila. Ua hoonaauao ia oia ma ke kula o Kamehameha. Aloha no ia kamahele i waiho aku la na iwi i ka aina malihini.
___________
EIA HOU AE O HOGANA.
_____
O Ernest Hogana, ka paele keaka i ike nui ia ma Honolulu nei i kela makahiki aku nei, a nona hoi na hoomunao mauana a ko anei poi puni leale no ka nui o kana mau hana hoomakeaka i panee mai ai i ka lehulehu maloko o ka halekeaka Ofiuma, e hoea mai ana oia i anei ma ka pule akolu o keia mahina.
Ua loaa mai nei na hoike ua hoopau eku la oia i kana aelike keaka ma na wahi a ae, a e haalele aku ana ia ia Kapalakiko ma ka la 12 o keia mahina no Honolulu nei.
E lawe pu mai ana oia me ia he 23 paele keaka, a maloko oia huina he mau keiki puhi ohe kekahi. E noho ana lakou maanei e paani ai no ewalu pule maloko o ka halekeaka Ofiuma.
__________
KAUA MA AFERIKA HEMA
_____
Ladana, Aug. 23. Maloko oke kahi hoike a Haku Kitchener i hoouna mai la i keia la mai Pretoria mai, e olelo ana oia:
Mahope o kekahi hakaka ikaika ana i hana ia ma ka la 9 o Augate e na kou o Konela Williams, ua ho pu pio ia iho la ma Klerksdorp, Transyaal, he huakai holookoa o na kaa o na Boa nona ka huina he 86 kaa i kaumaka me na lako poka a me ai me an holoholona a me 18 Boa.
Cape town, Aug. 23. Ua hoopuka ia ae la he kuahaua kanawai koa hou e kauoha ana i na halekuai kuaaina a pau o ka apana o Queenstown e pani ia, a o na waiwai i kupono i bna enemi e lawe ia aku la kou no kekahi taona i hoakaka ia a e hookupu ana hoi i na kanaka a pau e noho ana ma ia mau wahi aole e hoahu a oi aku maluna o hookahi pule ka nui o ka lakou mau lako ai.
__________
PIOO KULANA MAWAENA O FARANI ME TUREKE.
_____
Parisa, Aug. 27. Elike me na a'o a ke Kuhina o ko na Aina E o Farani ia M. Constans, ka Emabasedoa Farani, ua haalele aku la oia ia Konaionopela ma ka la 26 o Augate.
Ma ka haalele aua iho la o M.Constans, o ka noho hoaloha ana mawaena o Farani a me Tureke ua hookaawale ia aku la. Ua hoouna ia aku la ke kauoha ia Munir Bey, ka Emabasedoa o Tureke aole e huli hoi hou aku i Parisa. O na hana o na keena emab se elua ua hiki no i na kanikela ke lawelawe, aka, no ke kuka ana i na mea pili aupuni, e waiho ia aku no ia a hiki i ka ae ana o ke Suletana i na loi a Farani. Eia ke olelo nei ke aupuni o Farani ua habuki ke Suletana i kaua olelo. Ua ae aku oiia o oku piha i na koi loihi a na kanaka Farani nona ka huina 12,000,000 farani, aka, ma ka pau ana nae o kela pule aku o@i ua noi mai la e hoemi ia iho ka huipa koi, a ua hoole ia aku e M.Constans. O ka hana hope a ke Suletana oia no ka hoao ana e noho o M. Constans.
Ua haalele ino o M. Constans ia Therapia ma ka moku Vanour no Stamboul no ka lawe ana ae i ke kaaahi. Ua hiea mai la ka puuku o ke aloalil me ka awiwi nui a noi mai la ia M. Constans e hoi hou aku a e pau no na mea a pau i ka hooponopono ia. Ua hoole aku o M. Constans i kona huli hoi ana aku me ka hoike aku o ka wa no na hoohiki ua hala aku la, a na ke Suletana e hooko i kana mau hana nona ponoi iho. Aole ke aupuni o Farani e lawe hou ae ana ia no na hana a ke Suletana. Ua manao ia aole ke Suletana e ae ana e hoomau aku i keia pao@loni no kekahi wa loihi aku.
Konatinopoia, Aug. 27. Ua haule iho la ka hae Farani mai ke keena Eoiabase mai o Farani, mahopekoki iho o ka haalele ana mai o M. Constans, aole hoi oia e huki hou ia ana a hiki i ka wa e pau ai o keia mau pioo pili aupuni. Eia no na luna e ae o ka Emabaae maanei aka, aole nae he poo aupuai koikoi. Ua haawi ia aku ia ke kauoha i na Kamikela Farani ma Tureke e hoo mau i ka malama ana i ka waiwai o na knaka Farani.
Viena, Aug 28. Ua hoopuka ao la ka nupepa Tageblott he leta i kakau ia mai Konah@@@opela mai, a olelo ana, e komo aku ana ke Suletana iloko o ke kaua mamua o kona haawi pio ana aku malalo o na koi eia oia ke hoolala nei i na kahua pale, a ua haawi aku la i ke kauoha i Geremania. no ka hoouna ia ae mai i 300 pukuniahi.
__________
NUHOU KULOKO.
_____
E lawe nui i Ke Aloha Aina i ike mau i na mea hou o keia mau la e nee nei.
He oia mau ka papaa la o ka apana o Hamakua, a he nui ka pilikia i ka wai e ike ia la malaila.
He eono mau ma'i lepera i lawe ia mai nei no ke kahua hoomalu o Kalibi mai Hilo mai maluna mai nei o ka mokuahi Hawaii.
Hie ke waiho nei maloko o ka halema'i o na poi ola ole o Mr. David Unauna. he kanaka opio i kamaaina nui i ko keia kulanakauhale.
O ka moku lawekoa Shridan kai haalele aku la ia Kapalakiko ma ka la 31 o Augate iho nei a e kipa mai ana oia ma Honolulu nei ma kona alahele no Manila.
He 100 ka nui o na make i hoike ia aku i ke keena o ka Papa Ola no ka mahina aku nei o Augate. Ma ia wa pu no he 37 palapala mae i hoopukaia, a he 36 hanau i hoike ia mai.
He aui na hana kolohe e lawelawe ia nei i na pahu leta alanui ma ke hookomo ia ana i ka lepo kelekele a me na opala, a ua haawi ia aku la ke kauoha ia Kapena Makai Paka e ka Luna Leta e hopu i na poe e ike ia ana e lawelawe ana i keia hna kolohe. O ka uku hoopai no na poe kolohe e loaa aku ana he koikoi no.
Eia ke malama ia nei he hoopaapaamawaena oka Luna Hana Hou Kino Boe a me ka Papa Ola, no ka mea o laua e hookaawale ana mai Kalaepohaku aku. Ke makemake nei o Kimo Boe e hoonee ia aku ke kahua o ka halema'i pupule no kekahi wahi okoa aku. A ke makemake nei noi ka Papa Oia o ka mekini wawahi pohaku o ke aupuni ke hoonee ia mailaila aku, oiai, ke ike ia nei ke kulana pilikia loa o na poe ma'i pupule mai keia mekini mai a me ua hana hoopahu pohaku e lawelawe ia nei malaila.
_____________________________________________________
KA MOOKUAUHAU O NA PUA-ALII E NOHO NEI I KE ALO
O KA MOIWAHINE LILIUOKALANI.
_________________________
KO KAIPONOHEA AEA MOOKUAUHAU.
KANE WAHINE KEIKI
*Kihapiilani, Koleamoku, Kauhiokalani
Kauhiuokaiani, Ikiakaponoole, Makakuikalani
Makakuialani, Kaonohokaia, Kaoao,
Kaoao Pueopokii, Lonoikamakahiki
Lonoikamakahiki, Kaiulakea, Kuimaumakaokalani
Kuiniaoinakaokalani, Uweloulani, Kauakahi
Kauakahi Kakaukahi-mahi-kulani Iwakilaukapu
Iwakilaukapu, Naluaihilo-ikeahoe-makahi, Kauhiililua
Kauhiililua, Keleahiiani, Kauhihape
Kauhihape, Kahawalu Kauhiokalani
Kauhiokaiani, Kuhihewaikapuaaolono, Kahamaluihi
Kahamaluihi, Kealanahelehele, *Luaiku,
Luaiku, Kikoopaoa, Kahanaumaiki,
Kahanaumaikai, Kahawaii, Kahaeholokalani,
Joseph Aea, Kahaeholokalani, Kaiponohea Aea,
John
Carr @
Ninoa,
Kanoiopelekane.
*Ke kumu o keia moo, oia no ka Moi o Maui.
O Kuakehela kekahi inoa o *Luaiku.
He Mahi o Kaiponohea Aea.
_____________________________
KO JOHN LAMAKI MOOKUAUHAU.
*Kaleiopoo, Kaiahua, Nawaakua,
Ikanaka, Nawaakua, Kahalaia,
Kahalaia, Keano, Kapooloku,
Kapuaalii, Kapooloku, *Keaweaheulu,
Keaweaheulu, Kaakau, Keawemauhili
Makaopiopio,
Harry Prudy, Keawemauhili, Kamolau,
Lamaki, Kamoiau, Keoni Lamaki Aimoku.
*Ke kumu o keia moo oia no ka Moi o Hawaii.
He kahuna o *Keaweaheulu.
O kamakakii kekahi inoa ona. I kapa ia maka pa (pearl) o Kaili,
ke Akua o Kamehameha I.
He Mahi o John Lamaki Aimoku.
____________
KO LILIAN KALAHIKI KAMOHAILANI.
MA KO KA MAKUAHINE AOAO.
*Kaumeheiwa, Kaikai, Naloloa,
Kainueh
Kaumeheiwa, Kaihueha, Pekane,
Pekane, Aimaunu Kahaiwa,
Kunane
Kaipomeeau,
Maluae, Kahaiwa, Kaaipulu,
Keamalu Kaelele, Kaaipulu, Lillian Kalahiki,
Kamakaiouaokalani.
Ke kumu o keia mookuauhau oia no ka Moi o Kauai, kupunakane o Kaumualii moi hope o Kauai.
KO KEAMALU KAELELE AOAO
* Kaiana, Haloa, Kaelele,
O*Kaiana keia i kipi ai ia Kamehameha I. a make i ke kaua i Nuuanu, ma ka aoao i ku ai i ka ihe. Mai Kau, Hawaii mai keia poe me ka lakou ahi a kaua i Nuuanu. O kona ano he Okaka a he Elu, oia kona olelo ana. He like keia alii ma ke ano o ka poe hulmano, he poe alii.
Kaelele, Kekela, Kapohu,
Keliikanakaole,
Keamalu,
Kahuakai,
Molaikoa,
Keoni,
He moopuna o Keamalu na Kaiana a he mamo na Keopulupulu.
He Mahi o Lilian Kalahiki Kamohailani.